ETİK İLKELER VE YAYIN POLİTİKASI
Sağlık Bilimleri Dergisi’nin yayın süreçleri, sağlık alanının çeşitli dallarındaki klinik ve deneysel araştırma yazıları, orijinal olgu sunumları ve literatür derlemeler gibi alanlarındaki nitelikli bilimsel makalelerin yansız biçimde değerlendirilmesi, geliştirilmesi ve paylaşılması esasına göre yürütülmektedir. Bu kapsamda yazarların, dergi editörlerinin, hakemlerin ve yayıncının uyması gereken etik kurallar “Yayın Etiği Komitesi’nin (Committe on Publication Ethics - COPE (https://publicationethics.org/))” yayınladığı kılavuzlar ve politikalar doğrultusunda yürütülmektedir.
Sağlık Bilimleri Dergisi’ ne gönderilen çalışmaların etik ve bilimsel standartlara uygun olması gerekmektedir. Yayımlanan makalelerin bilimsel, etik ve hukuki sorumlulukları yazar(lar)a ait olup editör, editörler kurulu ve yayın kurulu üyelerinin görüşlerini yansıtmaz.
Dergi, yayımladığı makalelerin yüksek etik ve bilimsel standartlarda olması şartını gözetmektedir. Makalelerde herhangi bir ticari ürün reklamına yer verilmemektedir. Makalelerde adı geçen ticari ürünlerin özellikleri ve açıklamaları konusunda hiçbir sorumluluk Sağlık Bilimleri Dergisi tarafından kabul edilmemektedir.
Sağlık Bilimleri Dergisi’ne gönderilen makalelerin daha önce başka bir yerde yayımlanmamış veya yayımlanmak üzere gönderilmemiş olması gerekir. Eğer çalışmada daha önce yayımlanmış; alıntı yazı, tablo, resim vb. mevcut ise çalışmanın sorumlu yazarı, yayın hakkı sahibi ve yazarlarından yazılı izin almak ve bunu çalışmada belirtmek zorundadır. Dergiye gönderilen çalışma biçimsel esaslara ve gönderildiği dilin yazım kurallarına uygun ise editör/ alan editörü ve en az üç hakemin incelemesinden geçip gerek görüldüğü takdirde, istenen değişiklikler yazarlarca yapıldıktan sonra yayımlanır.
İnsan veya hayvan ile yapılan tüm prospektif ve retrospektif çalışmalar ile yürürlükteki mevzuat gereği etik kurul onayı alınması gereken diğer çalışmaların yayınlanabilmesi için; Etik Kurul Onayı alınmalı ve yazının “Gereç ve Yöntem” bölümünde Etik Kurul Onayının alındığı kurum, onay numarası ve alındığı tarih (gün-ay-yıl) belirtilmelidir.
Dergi, insan öğesinin içinde bulunduğu tüm çalışmalarda Helsinki Deklarasyonu Prensipleri’ ne uygunluk (https://www.wma.net/ policies-post/wma-declaration-of-helsinki-ethical-principles-for-medical-research-involving-human-subjects/) ilkesini kabul eder. Bu tip çalışmaların varlığında yazarlar, çalışmanın “Gereç ve Yöntemler” bölümünde bu prensiplere uygun olarak çalışmayı yaptıklarını, etik kurul onayı ve çalışmaya katılmış insanlardan “Bilgilendirilmiş rıza (informed consent)” aldıklarını belirtmek zorundadırlar.
Çalışmada hayvan öğesi kullanılmış ise yazarlar, çalışmanın “Gereç ve Yöntemler” bölümünde, “Guide for the Care and Use of Laboratory Animals (https://www.nap.edu/catalog/5140/guide-for-the-care-and-use-of-laboratory-animals)” prensipleri doğrultusunda çalışmalarında hayvan haklarını koruduklarını ve hayvan deneyleri etik kurulu onayı aldıklarını belirtmek zorundadırlar.
Olgu sunumlarında hastalardan “Bilgilendirilmiş rıza (informed consent)” alınmalı ve çalışma içinde bu durum belirtilmelidir. Kişisel Verilerin Korunması Hakkında Kanun Çerçevesinde onam alınması ve yetkili merciler tarafından talep edilmesi halinde sunulması, yazarların sorumluluğundadır.
Eğer çalışmada doğrudan veya dolaylı ticari bağlantı ya da çalışma için maddi destek alınan kurum mevcut ise yazarlar; kullanılan ticari ürün, ilaç, firma ile hiçbir ticari ilişkilerinin olmadığını veya bir ilişkileri varsa nasıl bir ilişkisinin olduğunu (konsültan, diğer anlaşmalar, vb), editöre sunum sayfasında bildirmek zorundadır. Çalışmaların etik kurallara uygunluğu yazarların sorumluluğundadır.
YAYINCININ ETİK SORUMLUKLARI
Sağlık Bilimleri Dergisi, Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü tarafından yayımlanmaktadır. Yayıncının etik sorumlulukları;
• Yayıncı, Sağlık Bilimleri Dergisi’nde makale yayımlama sürecinde karar mercinin ve hakemlik sürecinin editörün sorumluluğu olduğunu kabul eder.
• Yayıncı derginin web sayfasında derginin açık, elektronik ve ücretsiz erişimini sağlar.
EDİTÖR, EDİTÖR YARDIMCILARI VE ALAN EDİTÖRLERİNİN SORUMLULUKLARI
• Sağlık Bilimleri Dergisi’ne yayınlanmak üzere gönderilen makalelerin yayınlanması ve sonraki süreçlerden Editör Kurulu sorumludur. Editör ve Editör Kurulu dergi ve basılan makalelerle ilgili kararları verirken tarafsız ve kamu yararını düşünerek hareket etmelidir.
• Sağlık Bilimleri Dergisi Editör Kurulu dergiyi sürekli geliştirmek ve yayın niteliğini yükseltmek için çaba göstermelidir.
• Editör ve Editör Kurulu makalelerin alanında uzman kişiler tarafından değerlendirilmesini sağlamalıdır. Hakem listesi hakemlerin uzmanlık alanlarına göre sürekli yenilenmeli ve geliştirilmelidir.
• Makaleyi değerlendirmek için gönderilen hakemlerle yazarlar arasında çıkar çatışması-çıkar birliği bulunup bulunmadığına dikkat edilmelidir.
• Editör ve Editör Kurulu kör hakemlik, değerlendirme süreci, etik ilkeler, yayımlanma süreci gibi dergi politikaları belirleyerek uygulanmasını sağlamalıdır. Yazarlar ve hakemlerle ilgili bilgiler her iki tarafa da ifşa edilmemelidir.
• Editör ve Editör Kurulu yayım ve yazım kuralları ile ilgili güncellemeleri yapmalı, yazarlara anlaşılır biçimde sunmalı ve örnek şablonlar güncellenmelidir.
• Yazarlar makalelerin durumu ile ilgili bilgi talep ettiklerinde kör hakemlik sürecine zarar vermeden makale durumuna ilişkin bilgi verilmelidir.
• Makalelerde gönderi ve kabul tarihlerinin yayımlandığı kontrol edilmelidir.
• Editör ve Editör Kurulu, makalelerde insan ve hayvan haklarının korunmasına özen göstermeli, etik kurul onayı olmadığında makaleyi reddetmelidir.
HAKEMLERİN SORUMLULUKLARI
Sağlık Bilimleri Dergisi makale değerlendirme sürecinde çift yönlü kör hakemlik ilkesi uygulamaktadır. Hakemler yazarlarla doğrudan iletişim kuramaz, makale değerlendirme formları ve metin üzerinde düzeltme istemlerini Dergipark yönetim sistemi üzerinden editör ve/veya editör kurulu aracılığı ile yazar(lar)a iletilir. Hakemlerin etik sorumlulukları:
• Hakemler yalnızca uzmanlık alanları ile ilgili makalelerin değerlendirilmesini kabul etmelidir.
• Hakemler yazarların ırk, cinsiyet, cinsel yönelim, dini inanç, etnik köken, vatandaşlık veya siyaset felsefelerini göz önünde bulundurmadan makalenin bilimsel yönlerini değerlendirmeli, değerlendirme yaparken gizliliğe önem vermelidir.
• Hakemler, yazarlarla çıkar çatışması-çıkar birliği olması durumunda makaleyi değerlendirmeyi reddetmeli ve editörü bilgilendirmelidir.
• Hakemler, makaleleri değerlendirirken akademik ve yapıcı bir dil kullanmalı, hakaret içeren kişisel yorumlardan kaçınmalıdır.
• Hakemler değerlendirmeyi kabul ettikleri makalelerle ilgili görüşlerini kendilerine verilen süre içerisinde editör ve editör kuruluna iletmelidir.
YAZARIN SORUMLULUKLARI
• Yazar(lar)’ ın, Sağlık Bilimleri Dergisi’ne yayımlanmak üzere gönderdikleri makalelerinin başka bir dergide yayımlanmamış ya da aynı anda başka bir dergiye yayımlanmak üzere gönderilmemiş olması gerekir.
• Makalelere yalnızca katkısı olan yazarların ismi yazılmalıdır (çalışmanın tasarımı, yürütülmesi, uygulanması, veri toplanması veya analizi/yorumlanmasına önemli katkılarda bulunmuş kişiler; çalışmanın hipotezi ve taslağına katkı sağlamış ve entelektüel içerik için eleştirel olarak revizyon gerçekleştirmiş kişiler; makalenin son halini görmüş, onaylamış ve yayına sunulmasını kabul etmiş kişiler).
Yayımlanmak üzere gönderilen makalelerde daha sonra yazar sırası değişikliği, yazar ekleme çıkarma işlemi istenmemelidir.
• Yazar(lar), makale yazımı sırasında kullandıkları kaynaklara etik ilkeler doğrultusunda atıf yapmalıdır.
• Yazar(lar), araştırma makalelerinde gerekli etik kurul belgelerini almalı, makalenin yöntem bölümünde etik kurul adı, karar tarihi ve sayısını belirtmelidir. Ayrıca benzerlik raporlarını iThenticate (http://www.ithenticate.com/) programını kullanarak belgelemelidir. Derlemelerden etik kurul onay belgesi istenmez.
• Değerlendirmeye alınan makalelerle ilgili bilgi ve ham veri istendiğinde editör ve editör kuruluna iletmelidir.
• Yazar(lar), makalesiyle ilgili değerlendirme ve erken görünüm aşamasında ya da elektronik ortamda hatayı fark ettiklerinde editör ve editör kuruluna bilgi vermeli, düzeltmek ya da geri çekmek için iletişime geçmelidir.
TELİF HAKKI (CREATIVE COMMONS)
Sağlık Bilimleri Dergisi’ nde yayımlanan makaleler, Creative Commons Atıf – Gayri Ticari-Aynı Lisansla Paylaş 4.0 (CC BY-NC-SA 4.0) Uluslararası Lisansı altında lisanslanmış olup lisans şartlarına uygun şekilde paylaşılmasına izin verilmiştir. Yayımlanmak üzere kabul edilen çalışmaların her türlü yayın hakkı dergiyi yayımlayan kuruma aittir. Bununla beraber dergide yayımlanan çalışmalar, ticari olmamak, uygun bir şekilde atıf vermek ve yukarıda belirtilen lisanslama koşullarına uymak kaydı ile kullanılabilir, kopyalanabilir, çoğaltılabilir ve uyarlanabilir. Yayımlanan çalışmalarda yer alan düşünce ve öneriler tümüyle yazarların sorumluluğundadır. Dergide yayımlanan yazılar için telif hakkı ödenmez.
İNTİHAL VE ETİK DIŞI DAVRANIŞLAR
Sağlık Bilimleri Dergisi’ ne gönderilen tüm çalışmalar yazarları tarafından lisanslı bir uygulama (iThenticate) ile taranmalı ve benzerlik raporu makale dosyaları ile birlikte sisteme yüklenmelidir. Kabul edilebilir benzerlik oranı %20’ nin altıdır. Belirlenen oranın üzerinde benzerliğe sahip yazılar değerlendirmeye alınmadan reddedilir.
Aşağıda etik dışı bazı davranışlar listelenmiştir:
• Çalışmaya fikren katkıda bulunmayan kişilerin yazar olarak belirtilmesi.
• Makale yazarın yüksek lisans/doktora tezinden ya da bir projeden üretilmişse, herhangi bir yerde sunulmuşsa bunun belirtilmemesi.
• Dilimleme yapılması yani, tek bir çalışmadan birden fazla makale yayımlanması.
• Gönderilen makalelere ilişkin çıkar çatışmalarının bildirilmemesi.
• Çift taraflı kör hakemlik sürecinin deşifre edilmesi.
AÇIK ERİŞİM
Sağlık Bilimleri Dergisi açık erişimli bir dergidir. Dergi, elektronik ortamda çevrimiçi olarak yayımlanan sayılara ve sayı içeriğinde yer alan makalelerin tam metinlerine, yayınlandığı anda ücretsiz erişim sağlar. Dergi, tüm kullanıcılara makalelerin tam metinlerini okuma, indirme, kopyalama, dağıtma, yazdırma, arama veya bağlantı verme, dizine eklemek için tarama, veri olarak yazılıma aktarma veya başka herhangi bir yasal amaç için kullanma izni verir. Yazar(lar)dan yazılarının yayınlanması için herhangi bir ücret talep edilmez. Okuyucular dergi içeriğini akademik veya eğitsel kullanım amaçlı olarak ücretsiz indirebilirler. Dergi herkese, her an ücretsizdir. Bunu sağlayabilmek için Sağlık Bilimleri Dergisi, Dergi Park platformunun ücretsiz makale değerlendirme/çevrimiçi yayın sisteminden ve editörlerin/hakemlerin süregelen gönüllü çabalarından yararlanmaktadır.