Etik İlkeler
Dergimiz, Committee on Publication Ethics (COPE), Directory of Open Access Journals (DOAJ) tarafından yayınlanan Uluslararası Etik Yayıncılık İlkeleri’ni benimsemiştir.
Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler (Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi)
a) İntihal: Başkalarının özgün fikirlerini, metotlarını, verilerini veya eserlerini bilimsel kurallara uygun biçimde atıf yapmadan kısmen veya tamamen kendi eseri gibi göstermek,
b) Sahtecilik: Bilimsel araştırmalarda gerçekte var olmayan veya tahrif edilmiş verileri kullanmak,
c) Çarpıtma: Araştırma kayıtları veya elde edilen verileri tahrif etmek, araştırmada kullanılmayan cihaz veya materyalleri kullanılmış gibi göstermek, destek alınan kişi ve kuruluşların çıkarları doğrultusunda araştırma sonuçlarını tahrif etmek veya şekillendirmek,
ç) Tekrar yayım: Mükerrer yayınlarını akademik atama ve yükselmelerde ayrı yayınlar olarak sunmak,
d) Dilimleme: Bir araştırmanın sonuçlarını, araştırmanın bütünlüğünü bozacak şekilde ve uygun olmayan biçimde parçalara ayırıp birden fazla sayıda yayımlayarak bu yayınları akademik atama ve yükselmelerde ayrı yayınlar olarak sunmak,
e) Haksız yazarlık: Aktif katkısı olmayan kişileri yazarlar arasına dâhil etmek veya olan kişileri dâhil etmemek, yazar sıralamasını gerekçesiz ve uygun olmayan bir biçimde değiştirmek, aktif katkısı olanların isimlerini sonraki baskılarda eserden çıkartmak, aktif katkısı olmadığı halde nüfuzunu kullanarak ismini yazarlar arasına dâhil ettirmek,
(2) Diğer etik ihlal türleri şunlardır:
a) Destek alınarak yürütülen araştırmalar sonucu yapılan yayınlarda destek veren kişi, kurum veya kuruluşlar ile bunların katkılarını belirtmemek,
b) Henüz sunulmamış veya savunularak kabul edilmemiş tez veya çalışmaları, sahibinin izni olmadan kaynak olarak kullanmak,
c) İnsan ve hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarda etik kurallara uymamak, yayınlarında hasta haklarına saygı göstermemek,
ç) İnsanlarla ilgili biyomedikal araştırmalarda ve diğer klinik araştırmalarda ilgili mevzuat hükümlerine aykırı davranmak,
d) İncelemek üzere görevlendirildiği bir eserde yer alan bilgileri eser sahibinin açık izni olmaksızın yayımlanmadan önce başkalarıyla paylaşmak,
e) Bilimsel araştırma için sağlanan veya ayrılan kaynakları, mekânları, imkânları ve cihazları amaç dışı kullanmak,
f) Dayanaksız, yersiz ve kasıtlı olarak etik ihlal isnadında bulunmak,
g) Bilimsel bir çalışma kapsamında yapılan anket ve tutum araştırmalarında katılımcıların açık rızasını almadan ya da araştırma bir kurumda yapılacaksa ayrıca kurumun iznini almadan elde edilen verileri yayımlamak,
h) Araştırma ve deneylerde, hayvan sağlığına ve ekolojik dengeye zarar vermek,
ı) Araştırma ve deneylerde, çalışmalara başlamadan önce alınması gereken izinleri yetkili birimlerden yazılı olarak almamak.
i) Araştırma ve deneylerde mevzuatın veya Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerin ilgili araştırma ve deneylere dair hükümlerine aykırı çalışmalarda bulunmak.
j) Araştırmacılar ve yetkililerce, yapılan bilimsel araştırma ile ilgili olarak muhtemel zararlı uygulamalar konusunda ilgilileri bilgilendirme ve uyarma yükümlüğüne uymamak,
k) Bilimsel çalışmalarda, diğer kişi ve kurumlardan temin edilen veri ve bilgileri, izin verildiği ölçüde ve şekilde kullanmamak, bu bilgilerin gizliliğine riayet etmemek ve korunmasını sağlamamak,
l) Akademik atama ve yükseltmelerde bilimsel araştırma ve yayınlara ilişkin yanlış veya yanıltıcı beyanda bulunmak,
Katılımcıların Kişisel Verilerinin Korunması
Dergimiz, yasal olarak kamuya açık olmayan insan katılımcılarla ilgili kişisel veya hassas verileri veya materyalleri içeren tüm araştırmaların resmi etik incelemeye tabi olmasını şart koşar.
Etik İhlal Bildirimleri
Okurlar, dergimizde yayınlanan bir makalede önemli bir hata ya da yanlışlık fark ettiklerinde ya da editoryal içerik ile ilgili (intihal, yinelenen makaleler vb.) herhangi bir şikâyetleri olduğunda contact.alfarabi@iksad.org.tr adresine e-posta göndererek bildirimde bulunabilir. Gelişmemiz için fırsat sağlayacağından başvuruları memnuniyetle karşılarız, hızlı ve yapıcı bir şekilde geri dönüş yaparız.
Düzeltme, Geri Çekme, Endişe İfadesi
Editörler, yayınlanan makalede, bulguları, yorumları ve sonuçları etkilemeyen küçük hatalar tespit edilirse düzeltme yayınlamayı düşünebilirler. Editörler, bulguları ve sonuçları geçersiz kılan büyük hatalar / ihlaller söz konusu olduğunda, makaleyi geri çekmeyi düşünmelidir. Düzeltme, geri çekme veya endişe ifadesi ile ilgili olarak COPE yönergeleri dikkate alınır.
İntihal Kontrolü
Dergimiz, gönderilen tüm makaleleri intihal engellemek için taramaktadır. İncelenmeye sunulan çalışmalarda intihal olup olmadığını İntihal.net, yazılımı kullanılarak kontrol edilir. Benzerlik oranın %20’den az olması beklenir. Benzerlik oranında asıl ölçü, yazarın atıf yapma ve alıntılama kuralların uymasıdır. Benzerlik oranı %1 göründüğü hâlde atıf ve alıntı usulünce yapılmamışsa yine intihal söz konusu olabilir.
Çıkar Çatışması
Yazarlar, makalelerinde bulgularını veya yorumlarını etkileyebilecek her türlü mali veya diğer önemli çıkar çatışmalarını açıkça beyan etmelidir.
Finansal Destek
Yazarlar, çalışmaları kapsamında herhangi bir kuruluş tarafından sağlanan finansal desteği makale metninde açıkça beyan etmelidir.
ETİK KURUL İZNİ
Dergimiz, etik kurul izni gerektiren tüm bilim dallarındaki çalışmalarda, ilgili etik kurul kararı alınmış olmasını şart koşmaktadır. Bu kapsamda, etik kurul izniyle ilgili bilgiler (kurul adı, tarih ve karar numarası) makale metninde açıkça belirtilmelidir. Olgu sunumlarında ise bilgilendirilmiş gönüllü onam formunun alındığına dair bilginin makalede yer alması gerekmektedir.
Ulakbim TR Dizin’in 2020 yılından itibaren uygulamaya koyduğu düzenlemeler doğrultusunda, etik kurul izni bulunmayan çalışmalar dergimizde değerlendirmeye alınmamaktadır.
Etik Kurul İzni Gerektiren Araştırmalar
Dergimizde, etik kurul izni gerektiren araştırmalar aşağıdaki çalışmaları kapsamaktadır:
• Anket, mülakat, odak grup çalışması, gözlem, deney ve görüşme teknikleri gibi yöntemlerle katılımcılardan veri toplanmasını içeren nitel veya nicel yaklaşımlarla yürütülen tüm araştırmalar,
• İnsan ve hayvanların (materyal veya veriler dahil) deneysel ya da diğer bilimsel amaçlarla kullanıldığı çalışmalar,
• İnsanlar üzerinde gerçekleştirilen klinik araştırmalar,
• Hayvanlar üzerinde yapılan bilimsel araştırmalar,
• Kişisel Verilerin Korunması Kanunu çerçevesinde retrospektif çalışmalar.
Bu tür çalışmaların değerlendirmeye alınabilmesi için ilgili etik kurul izinlerinin alınmış olması ve bu izinlerin makale metninde açıkça belirtilmesi gerekmektedir.
NOT: İnsanlar ve hayvanlar üzerinde gerçekleştirilen bilimsel araştırmalar, Helsinki Bildirgesi ve ARRIVE yönergelerine uygun şekilde yürütülmeli ve ilgili etik kuruldan onay alınmalıdır.
Paydaşların Sorumlulukları
1- Yayıncının Sorumlulukları
• Yayın sürecinde şeffaflık ve tarafsızlık sağlamak.
• Sahte, yanıltıcı veya etik ihlali içeren yayınları önlemek için gerekli önlemleri almak.
• Çift taraflı kör hakemlik sisteminin doğru işlemesini sağlamak (yazar ve hakemlerin kimlikleri birbirinden gizli tutulmalı).
• Hakemlerin değerlendirme sürecini objektif ve adil yapmasını denetlemek.
•İntihal kontrolü yapmak ve etik ihlalleri engellemek.
• Derginin tüm sayılarını erişilebilir ve uzun vadeli arşivleme sistemleriyle saklamak.
2- Editörlerin Sorumlulukları
• Tarafsız ve adil bir yayın süreci yönetmek.
• Çıkar çatışmalarını engellemek ve bağımsız kararlar almak.
• Makaleleri bilimsel uygunluk ve kapsam açısından ön değerlendirmeden geçirmek.
• Uzman ve tarafsız hakemler atamak, hakem sürecinin sağlıklı ilerlemesini sağlamak.
• Hakem raporlarını titizlikle incelemek ve yazarlarla hakemler arasında akademik diyaloğu sağlamak.
• İntihal, veri manipülasyonu, haksız yazarlık gibi etik sorunları tespit etmek ve önlemek.
• Yayın geri çekme (retraction) ve düzeltme (correction) süreçlerini yönetmek.
• Şikayet ve itirazları tarafsız şekilde incelemek ve gerektiğinde düzeltmeler yapmak.
3- Yazarların Sorumlulukları
• Orijinal ve özgün çalışmalar sunmak, intihal (plagiarizm) yapmamak.
• Başka çalışmalardan alıntı yaparken doğru atıf vermek (etik ihlalleri ve intihali önlemek).
• Sahte veri üretimi, manipülasyon veya çarpıtmadan kaçınmak.
• Makaleye katkı sağlamayan kişileri yazar olarak eklememek (haksız yazarlık yapmamak).
• Çalışmaya katkı sağlayan herkesin yazarlık hakkını teslim etmek.
• Çıkar çatışmalarını açıkça belirtmek.
• Aynı makaleyi birden fazla dergiye göndermemek (çoklu gönderim ihlali yapmamak).
• Daha önce yayımlanmış bir çalışmayı yeniden yayımlama yapmamak.
• Hakem değerlendirmelerine zamanında ve akademik çerçevede yanıt vermek.
• Hakem veya editörlerden gelen revizyon taleplerini dikkate almak ve gerekli düzeltmeleri yapmak.
• Makalede bir hata fark edildiğinde editörü bilgilendirmek ve gerekirse düzeltme yayımlamak.
• Önemli etik ihlallerinde makaleyi geri çekme sürecini başlatmak.
4- Hakemlerin Sorumlulukları
• Değerlendirme sürecinde tarafsız, objektif ve adil olmak.
• Hakemlik süreciyle ilgili gizliliğe uymak, makale içeriğini üçüncü kişilerle paylaşmamak.
• Makaleleri bilimsel yeterlilik, özgünlük ve etik kurallar çerçevesinde değerlendirmek.
• Hakemlik davetini zamanında kabul veya reddetmek, değerlendirme sürecini geciktirmemek.
• Yazar(lar) ile herhangi bir akademik veya kişisel ilişkisi varsa editörü bilgilendirmek ve değerlendirmeden çekilmek.
Yayın Politikası
1. Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, yılda 2 kez (Haziran-Aralık) yayınlanan, hakemli uluslararası bir akademik dergidir. Al Farabi-Injosos, İktisadi Kalkınma ve Sosyal Araştırmalar Derneği tarafından yayınlanmaktadır.
2. Derginin amacı, teorik ve araştırma odaklı çalışmaları teşvik etmek etmek ve akademik araştırmaları ulusal ve uluslararası alanda karşılıklı olarak paylaşmayı teşvik etmektir. Dergimiz, serbest bilgi akışına ve bilginin yayılmasına yönelik açık erişimli bir dergidir.
3. Dergi, İngilizce, Türkçe, Çince, Rusça ve Kazakça yazılmış makaleleri kabul etmektedir.
4. Al Farabi' ye gönderilen yazıların daha önce herhangi bir mecrada yayınlanmamış olması ve sisteme eklendiğinde bir başka yayın organının yayın değerlendirme sürecinde bulunmaması gerekir.
5. Al Farabi 'de yayınlanması için çalışma göndermek isteyenlerin, yazılarını Online Makale Gönderme butonu üzerinden kayıtlarını oluşturmaları ve sistem üzerinden göndermeleri gerekir.
6. Başvurunun yapılmasından yazının yayınlanması aşamasına kadar uzanan süreçteki bütün işlemler elektronik ortamda gerçekleşir.
7. Yayımlanan çalışmaların telif hakları yazarlarına aittir. Yazarlar gönderdikleri fikri eserin, dergimiz tarafından Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası (CC BY 4.0) lisansı ile yayımlamasına izin verirler.
8. Dergimiz, açık erişimin etkili bir şekilde çalışması için lisanslama yoluyla kullanıcı haklarının ve telif hakkı sahipliğinin açık olması gerektiğine inanmaktadır. Derginin açık erişimli makaleleri, Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası (CC BY 4.0) olarak lisanslıdır.
9. Dergimizde yayınlanan makaleler LOCKSS’ta dijital olarak arşivlenir. Dergimizde yayınlanan makalelere https://dergipark.org.tr/tr/pub/farabi/archive sayfasından ücretsiz bir şekilde ulaşılabilir.
10. Al Farabi'ye gönderilmiş yazılardan kaynaklanması muhtemel herhangi bir yasal, hukuksal, ekonomik ve etik sorumluluk, söz konusu yazı yayınlanmış olsa bile yazarlarına aittir. Dergi herhangi bir yükümlülük kabul etmez.
Dergimizde yayımlanan tüm makaleler Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.