Fen Bilimleri Öğretim Programının (2018) Beyin Temelli Öğrenme Açısından İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 2, 446 - 466, 18.12.2023

Fatma Kübra Uyar , Murat Kurt , Orhan Karamustafaoğlu

https://doi.org/10.56423/fbod.1367776

Öz

Yaşayan bir organizma olarak insan, hayatının tüm evresinde dengeye ulaşma aşaması içerisindedir. Denge hiçbir zaman sürekli değildir ve dengeye ulaşma açısından ortaokul öğrencileri için önemli bir evredir. Öğrenciye verilen doğru uyaranlar ile beyinde doğru noktalara temas ederek öğrenmeyi sağlayacaktır. Beyin temelli yapılan çalışmalarda çoğunlukla fen eğitimi üzerinde gidilmektedir. Bu sebepten dolayı fen bilimleri öğretim programının beyin temelli öğrenme açısından incelenmesini önemlidir. Bu çalışmanın amacı, 2018 Fen Bilimleri Öğretim Programındaki kazanımların beyin temelli öğrenme açısından incelenmesidir. Bu bağlamda, programda yer alan kazanımların beynin hangi bölümlerini temel aldığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Doküman incelemesi yöntemiyle yürütülen araştırmanın verileri “Beyin Bölümleri Kontrol Listesi” aracılığıyla toplanmıştır. Verilerin analizinde frekans ve yüzde analizleri yapılmıştır. Prefrontal Korteks ve Medial Frontal Lob-Anterior Singulat Korteksi etkinleştiren kazanımların oldukça yüksek, Limbik-Paralimbik Bölgelere ait kazanımın ise en az olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmaya yönelik öneri olarak fen bilimleri öğretim programı beyin temelli öğrenme açısından güncellenebilir.

Anahtar Kelimeler

beyin temelli öğrenme, fen bilimleri öğretim programı, döküman incelemesi

Kaynakça

• Akbulut, H. İ., Şahin, Ç. & Keleş, E. (2018). Beyin temelli öğrenmeye dayalı web destekli öğretim materyalinin etkililiğinin değerlendirilmesi: ”Yer kabuğu nelerden oluşur?”. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 48 (48), 1-20.
• Albayrak, A. (2013). Beyin temelli öğrenme kuramına dayalı biyoloji eğitiminin öğrencilerin başarı ve tutumları üzerine etkisi [Basılmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Arıncı, K. & Elhan, A. (1993). Anatomi (Dolaflım sistemi) (1. Baskı.).Ankara: Türkiye Klinikleri Yayınevi. Arinci, K. & Elhan, A. (1993). “Merkezi Sinir Sistemi”. Ankara: Murat Kitabevi.
• Avcı, D. E. & Yağbasan, R. (2008). Beyin yarı kürelerinin baskın olarak kullanılmasına yönelik öğretim stratejileri. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28 (2), 1-17.
• Avcı, D. E. (2007). Beyin temelli öğrenme yaklaşımının ilköğretim 7. Sınıf öğrencilerinin fen bilgisi dersindeki başarı, tutum ve bilgilerinin kalıcılığı üzerine etkisi [Basılmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Ayata, E. & Aşkin, C. (2008). “Müziğin beynin bilişsel fonksiyonlarına olan etkisi”, İTÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 13-22.
• Aydın, S. (2008). Beyin temelli öğrenme kuramına dayalı biyoloji eğitiminin akademik başarı ve tutum üzerine etkisi [Basılmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Best, J. W., & Kahn, J. K. (2017). Eğitimde araştırma yöntemleri (O. Köksal, Çev. Ed.). Konya: Eğitim Yayınevi. Bonnema, T.R. (2009). Enhancing student learning with brain based research. ERIC Reproduction Service No. ED510039.
• Bowersock, H. (2009). Drawing from Montessori and Jensen’s brain-based learning in adult ESL factory-based classes. Retrieved from Ball State University Theses & Dissertations (1508536).
• Bruner, J. T. (1999). The myth of the first three years: A new understanding of early brain development and lifelong learning. New York: The Free Press.
• Bryck, R. & Fisher, P. (2012). Training the brain. American Psychologist, 67(2), 87-100.
• Bulut, M. (2014). Impact of brain-based learning approach on Turkish education. International periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9 (3),293-309.
• Caine, R. N. & Caine, G. (1991). Making connections making and the human brain. Virginia: Association for Supervision and Curriculum Development.
• Call, N. & Featherstone, S. (2010). The thinking child (2. Baskı). Londra: Continuum International Publishing Group.
• Casey, B. J., Tottenham, N., Liston, C., & Durston, S. (2005). Imaging the developing brain: what have we learned about cognitive development?.Trends in Cognitive Sciences, 9, 104–110.
• Cüceloğlu, D. (1995). İyi düşün doğru karar ver: Etkili yaşamın temel boyutları üzerine Yakup Bey'le söyleşiler. İstanbul: Sistem.
• Çakıroğlu, S. (2014). Öğrenme stilleri ve beyin temelli öğrenme yaklaşımının öğrencilerin biyoloji dersindeki başarı ve tutumları üzerine etkisi [Basılmamış yüksek lisans tezi].Atatürk Üniversitesi.
• Çakmak, Z., Akgün, İ. H. & Salur, M. (2022). Beyin temelli öğrenme ile ilgili akademik çalışmaların incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 11(4), 1766-1784.
• Çoruhlu, T. Ş., Nas, S.E. & Keleş, E. (2016). Beyin temelli öğrenme yaklaşımına dayalı web destekli öğretim materyalinin etkiliğinin değerlendirilmesi: Işık ve ses ünitesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 104-132.
• Demirel, Ö., Erdem, E., Koç, F., Köksal, N. & Şendoğdu, M. C. (2002). Beyin temelli öğrenmenin yabancı dil öğretimindeki yeri. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 15, 123-136.
• Demirel, Ö., Erdem, E., Koç, F., Köksal, N. & Şendoğdu, M. C. (2002). Beyin temelli öğrenmenin yabancı dil öğretiminde yeri. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 15, 123-136.
• Deveci, İ., & Aydin, F. (2018). Relationship between students' tendencies toward academic risk-taking and their attitudes to science. Issues in Educational Research, 28(3), 560-577.
• Deveci, İ., & Çepni, S. (2017). Examination of science education curriculum (5-8 grades) in terms of entrepreneurial characteristics. Alan Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 3(2), 52-74.
• Deveci, İ., Konuş, F.Z. & Aydız, M. (2018). 2018 yılı fen bilimleri dersi öğretim programı kazanımlarının yaşam becerileri açısından incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 47(2), 765-797.
• Dikici, A. & Gözüyeşil, E. (2014). Beyin temelli öğrenmenin akademik başarıya etkisi: bir meta-analiz çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(2), 629-648.
• Duman, A. & Köksal, O. (2019). Beyin temelli öğrenmeye göre okul öncesi eğitim programında yer alan bilişsel etkinliklerin ilkokula hazırbulunuşluğa etkisinin incelenmesi. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 14(2), 777-801.
• Duman, B. (2015). Neden beyin temelli öğrenme? , Ankara: Pegem Akademi.
• Duman, B. (2010). The effects of brain-based learning on the academic achievement of students with different learning styles. Educational Sciences: Theory & Practice, 10 (4), 2077-2103.
• Duran, M., Çeliköz, N., & Topaloğlu, A.Ö. (2013). Determination of Secondary Students’ Social Skill Levels. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 121-137.
• Erduran-Avci, D. & Yağbasan, R. (2008). “Beyin yarı kürelerinin baskın olarak kullanılmasına yönelik öğretim stratejileri”. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 1-17.
• Erol, M. (2017). Beyin temelli öğrenme modeline uygun hazırlanan öğretim aktivitelerinin öğrencilerin matematik başarısına etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Ertuğrul, A. & Rezaki, M. (2006). “Prefrontal korteks ve şizofreni”. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 16,118-127.
• Eyüp, B. & Kırbaçoğlu-Kılıç, L. (2019). Sözcük türlerinin öğretiminde beyin temelli öğrenmeye yönelik uygulamaların kalıcı öğrenme üzerine etkisi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 145-163.
• Geary, D. C. (1995). Reflections of evolution and culture in children's cognition: Implications for mathematical development and instruction. Am. Psychol, 50, 24-37.
• Goswami, U. (2004). Neuroscience and education. British Journal of Educational Psychology, 74 (1), 1-14.
• Gözüyeşil, E. (2012). Beyin temelli öğrenmenin akademik başarıya etkisi: Bir meta analiz çalışması [Basılmamış yüksek lisans tezi]. Niğde Üniversitesi.
• Green, C. S., & Bavelier, D. (2008). Exercising your brain: A review of human brain plasticity and training-induced learning, Psychology and Aging, 23, 692–701.
• Gülpınar, M.A. (2005). Beyin/zihin temelli öğrenme ilkeleri ve eğitimde yapılandırmacı modeller.Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 5(2), 271-306.
• Günay Ermurat, D. (2014). Öğrenme stilleri ve beyin temelli öğrenme yaklaşımının öğrencilerin biyoloji dersindeki başarı ve tutumları üzerine etkisi[Basılmamış doktora tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Haley, M.H. (2018). Brain-Compatible Theories of Teaching and Learning. Brain-Compatible.
• Hall, J., (2005). Neuroscience and Education. SCRE Research Report, No: 121.
• Harman, G. & Çökelez, A. (2012). Fen bilgisi öğretmen adaylarının beyin temelli öğrenme ile ilgili bilgilerinin incelenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 9(4), 64-83.
• Hubel, D. H., & Wiesel, T. N. (1979). Brain mechanisms of vision. Scientific American, 24, 150–62.
• İlkörüncü, Ş. & Tapan-Broutin,M.S. (2023). Matematik öğretmenlerinin beyin-eğitim ilişkisini derslerinde uygulamalarına ilişkin durum çalışması. Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 8(1), 83-99.
• Jack, C. (2010). Exploring brain-based instructional practices in secondary education classes. Retrieved from Boise State University Scholarworks Repository.
• Jensen, E. (I998). Teaching with the brain in mind. Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.
• Kapadia, R.H. (2014). Level of awareness about knowledge, belief and practice of brain based learning of school teachers in Greater Mumbai region. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 123, 97-105.
• Keleş, E. (2007). Altıncı sınıf kuvvet ve hareket ünitesine yönelik beyin temelli öğrenmeye dayalı web destekli öğretim materyalinin geliştirilmesi ve etkililiğinin değerlendirilmesi [Basılmamış doktora tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Kılıç, Z. & Güven, S. (2018). Beyin temelli öğrenme yaklaşımının öğrencilerin anatomi ve fizyoloji dersindeki başarı ve tutumlarına etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(60), 750-761. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2018.2829
• Klinek, S. (2009). Brain-based learning: Knowledge, beliefs, and practices of college of education faculty in the Pennsylvania state system of higher education. Retrieved from Indiana University of Pennysylvania, Theses & Dissertations database.
• Koçak, G. (2020). Beyin araştırmalarının eğitime yansımaları: matematik ile ilgili görüntüleme çalışmaları. Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(11), 1-16.
• Kolb, B. & Whishaw, I.Q. (1990). Fundamentals of Human Neuropsychology, Freeman and Company (3. Edition), New York: Worth Publishers.
• Kotulak, R. (1996). Inside the brain: Revolutionary discoveries of how the mind works. Kansas City, MO: Andrews and McMeel.
• Köksal, N. (2011). Beyin temelli öğrenme. Eğitimde Yeni Yönelimler (Ed. Ö. Demirel) içinde (111-121). Ankara: Pegem Akademi.
• Kubat, U. (2015). Beşinci sınıf fen bilimleri öğretim programının içerik ve kazanım ilişkisinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. International Periodical for the Languages. Literature and History of Turkish or Turkic, 10(11), 1061-1070.
• Kuş, A. & Bakır, N. (2013).Yabancı dil öğretiminde beyin temelli tekniklerle yazma becerilerinin geliştirilmesi. International Periodical For The Languages Literature and History of Turkish or Turkic, 8 (10), 395-403.
• Madi, B. (2014). Öğrenme beyinde nasıl oluşur? (3. Baskı). Ankara: Efil Yayınevi.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. CA: Sage Odabaşı, B. & Celkan, H. (2010). Beyin temelli öğrenme yaklaşımının 12. Sınıf öğrencilerinin başarıları üzerine etkisi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(3), 87-104.
• Oktay, S.& Çakır, R. (2013). Teknoloji destekli beyin temelli öğrenmenin öğrencilerin akademik başarıları, hatırlama düzeyleri ve üst-bilişsel farkındalık düzeylerine etkisi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 10(3), 3-23.
• Özdemir, H. & Rezaki, M. (2007). “Beyin damar hastalığı sonrası gelişen frontal belirtiler ve klüver-bucy benzeri sendrom. Türk Psikiyatri Dergisi, 18(2, 184-188.
• Özden, M. (2005). Fen Bilgisi Dersinde Beyin Temelli Öğrenmenin Akademik Başarıya Ve Hatırlama Düzeyine Etkisi [Basılmamış yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Özkan, S. (1993). Psikiyatrik Tıp: Konsültasyon-Liyezon Psikiyatrisi, Roche Müstahzarları Sanayi A.Ş. Sezgin Selçuk, G. (2019). Tarama yöntemi, Eğitimde Araştırma Yöntemleri, (1.Baskı), içinde (s.140-161), Editör: Haluk Özmen ve Orhan Karamustafaoğlu, Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Palavan, Ö. & Başar, E. (2014). Hayat bilgisi dersinde beyin temelli öğrenmenin öğrencilerin başarılarına ve kalıcılığa etkisi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,18 (1), 165-178. Paliç, G., & Akdeniz, A. R., (2012). Beyin temelli öğrenmeye dayalı web destekli bir öğretim materyalinin tasarlanması ve değerlendirilmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 6(1), 67-93.
• Plotnik, R. (2009). Psikolojiye Giriş, (Çev. Tamer Geniş). İstanbul: Kaknüs Yayınları. Polat,Ö., Akay, D. & Aydın,E. (2021). MEB 2013 okul öncesi eğitim programı’nın beyin temelli öğrenme yaklaşımı açısından incelenmesi. Milli Eğitim, 50 (229), 419-444.
• Saleh, S. (2011). The effectiveness of the brain-based teaching approach in generating students’ learning motivation towards the subject of Physics: A qualitative approach, US-China Education Review, 1, 63-72.
• Smith, A. (1993). İnsan, Yapısı ve Yaşamı (Çev. Erzen Onur ve Nida Tektaş). İstanbul: Remzi Kitapevi. Sousa, D. A. (2001). How the brain learns: A classroom teacher’s guide (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Corwin Press. Tosun, İ.E. & İlkörücü, Ş. (2023). Fen eğitimi alanında yapılan beyin temelli öğrenme nitel çalışmalarının incelenmesi. International Journal of Humanities and Art Researches, 8(1), 86-101.
• Tutar, M., Kurt, M. & Karamustafaoğlu, O. (2017). Investigation of brain based learning researches in science education (between the years 2000-2015). Karaelmas Journal of Educational Sciences, 5, 236-249.
• Tüfekçi, S. (2005). Beyin temelli öğrenmenin erişiye, kalıcılığa, tutuma ve öğrenme sürecine etkisi [Basılmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Türe, M., Kurt, İ. & Aktürk, Z. (2006). “Tıp öğrencilerinin sigara ve alkol kullanımının frontal lob kişilik ölçeği ile ilişkisi”. Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 23(1), 19-27.
• Üçüncü, G. & Sakız, G. (2019). Beyin temelli öğrenmenin fen bilimleri dersinde öğrencilerin akademik başarıları ve başarıya yönelik duyguları üzerine etkisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(1), 345-378. DOI: 10. 19171/uefad.533251
• Üçüncü, G. (2017). Dördüncü sınıf fen bilimleri dersinde beyin temelli öğrenme modelinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi [Basılmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Yagcıoğlu, Ö. (2014). The advantages of brain based learning in ELT classes. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 152, 258-262.
• Yaman, Y. & Emir, S. (2019). Beyin temelli öğretimin özel yetenekli öğrencilerin yaratıcılıklarına ve eleştirel düşünmelerine etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 414-427.
• Yener, G.G. (2002). “Beyin-sinir ağları ve ilişkili klinik özellikler”, Klinik Psikiyatri Dergisi, 5(3), 135-138.
• Yıldırım, M. (2003). İnsan Anatomisi (6. Basım). İstanbul: Nobel Tıp.
• Zadina, J.N. (2015). The emerging role of educational neuroscience in education reform. Psicologia Educativa, 21, 71-77.
• Ziylan, T. & Murshid, K.A. (2000). “Korteksin anatomik yapısı ve fonksiyonel alanları”.Genel Tıp Dergisi, 10(2), 87-91.