GÜNÜMÜZ SİNOP-AYANCIK KETEN DOKUMALARI VE GÖYNEKLERİNİN DURUMU ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 116 - 130, 10.02.2023

Noyan Güven , Esra Kavcı Özdemir

Öz

Dokumacılık, insanlığın ortaya çıkışından itibaren örtünme, barınma ve korunma ihtiyaçları doğrultusunda, yüzyıllar boyunca çeşitli uygarlıkların etkisi ile şekillenmiştir. Türk kültür tarihinde el sanatları kapsamında, dokumacılık ve işlemecilik; yaşanan bölgeye, iklime, inanç ve geleneklere göre birtakım farklılıklar gösterse de Türk kadının beğeni ve zevkiyle dönem dönem değişime uğrayarak günümüze kadar ulaşmıştır. Her çağda, kültürel değerlerimizi yansıtan tekstil ürünleri, bizlerin olduğu kadar farklı toplumların kültürlerinde de önemli bir yere sahip olmuştur. Türk kültür envanterinde görülen tüm dokuma ve işleme örnekleri, bölgesel farklılıklarla birlikte temelinde ortak pek çok unsuru içerisinde barındırmaktadır. Modern çağın değişim ve dönüşüm zorunluluğu sonucu çoğu zaman olumsuz etkilere maruz kalmasına karşın, Türk toplumlarında geleneğin sonraki kuşaklara aktarılmasında, toplumsal tarihin anlaşılmasında ve tanıtılmasında belge niteliği taşıyan dokuma ve işleme örnekleri, önemli bir rol üstlenmiştir. Bu araştırmanın amacı; geçmişte Sinop bölgesi yerelinde yaygın kullanımı olan el sanatı ürünleri; Ayancık keten dokumaları ve göynek yakası işlemelerinin, günümüzdeki durumunun tespiti ve hızla gelişen endüstrileşmeyle birlikte unutulmaya yüz tutmuş bölgesel ölçekte kimlik kazanmış kültür değerlerimizin bilinirliğinin sağlanmasıyla birlikte, milli kültürümüzün doğru anlaşılması, tanıtılması ve gelecek nesillere aktarılmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Sinop-Ayancık, Keten Dokuma, Gelenek, El Sanatları, Kültür.

Teşekkür

Çalışmalarınızda kolaylıklar dilerim

AN ASSESSMENT ON THE STATUS OF TODAY'S SİNOP-AYANCIK LINEN WEAVINGS AND GOYNEKS

Öz

Anahtar Kelimeler

Sinop-Ayancık, Keten Dokuma, Gelenek, El Sanatları, Kültür.

Kaynakça

• Sürür, A. (1976). Türk işleme sanatı. İstanbul: Ak yayınları süsleme sanatları serisi: 4.
• Başaran, F. N. (2018). Anadolu geleneksel bez dokumacılığından bazı örnekler ve günümüzdeki durumu. Arış Dergisi, (13) , 14-25. DOI: 10.34242/akmbaris.2019.75
• Sağlan, S. ve Bağdatlı Çam, F. (2017). Sinope’den Hellenistik döneme ait iki mezar steli. TÜBA- AR Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi, (21), 117-134. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/tubaar/issue/61848/925602
• Tüm-Cebi, D. (2020). Geleneksel Ayancık göynek yakaları ve giysi tasarımlarında kullanımı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt.13, sa.72, 505-515.
• Karaoğlan, H. (2017), M. Ö 2000’ de Anadolu’da kumaş üretimi (arkeolojik buluntular ışığında) Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Afro- Avrasya Özel Sayısı / ISSN: 1302-6879.103-116
• Aydın, Ö. ve Ayhan, T. (2019, Aralık 27). Sinop Ayancık keten dokumacılığı ve günümüzdeki durumu Sözlü sunum. 7. Uluslararası Türk Kültür ve Sanatlarını Tanıtma Sempozyumu- Çalıştayları, Niş, Karadağ. https://www.academia.edu/49059155/S%C4%B0NOP_AYANCIK_KETEN_DOKUMACILI%C4%9EI_VE_G%C3%9CM%C3%9CZDEK%C4%B0_DURUMU
• Şentürk, H. A. (2003). Sinop Ayancık göynek yakaları üzerindeki el işlemlerinin turistik eşyaya uygulanmasına ilişkin hazırlanan öğretim programının etkinliğinin saptanması [Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Hazneci, E. ve Arslanoğlu, F. (2021). Orta Karadeniz bölgesinde kırsal alanlar için keten bir şans mı? kârlılık analizi ve yapılabilirliği. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 18 (3), 586-598. https://doi.org/10.33462/jotaf.938556
• Özdemir, A. (2012). Kalkolitik Smintheon (Gülpınar)’ da dokumacılık ve halıcılık. Anadolu, (38) , 139-153. DOI: 10.1501/andl_0000000397