Umut Kavramı Temelinde Propaganda ve Karşı Propaganda Bağlamında İki Film İncelemesi / 1970- 1980

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 2, 117 - 141, 28.12.2021

Menderes Akdağ

Öz

Türkiye’de 1970-1980 arası oldukça önemli bir süreçtir. Bu dönemde siyasi istikrar bozulmuştur. Siyasi iktidarların ömürleri kısa sürmüştür. Dönemde çok farklı ideolojiler egemen olmuştur. İdeolojik ayrışmalar siyasi çatışmaya dönüşmüştür. Söz konusu ideolojiler daha fazla taraftar toplamak için farklı propaganda araçları kullanmışlardır. Neşriyat (kitap, dergi vb), basın, televizyon, kasetler (müzik), radyo, sinema dönemde etkili olmuş propaganda araçları arasında sayılabilir. Çalışmamızda muhafazakâr düşünce ile sol düşüncenin sinemayı nasıl kullandığı sorusuna odaklanılmıştır. Bu bağlamda “Birleşen Yollar” ve “Umut” adlı filmler örneklem olarak seçilmişlerdir. Söz konusu filmlere dikkatli bakıldığında bu filmlerin birbirine tamamen zıt mesajlar ürettiği görülür. Bu nedenle bu filmler, çalışmamızda propaganda ve karşı propaganda bağlamında değerlendirilmiştir. “Umut” adlı film realizm etkisindedir. “Birleşen Yollar” adlı film ise romantizm etkisinde çekilmiştir. Çalışmamız dönem gazetelerinin taranmasıyla elde edilen bilgilerle desteklemiştir. Söz konusu dönemde çekilmiş kimi diğer filmlerin incelenmesiyle konu daha da aydınlatılmaya çalışılmıştır. Sözlü tanıklıklara başvurmak ve literatür çalışması yapmak çalışmamızın diğer yöntemleri arasında sayılabilir.

Anahtar Kelimeler

Propaganda, Karşı Propaganda, Yücel Çakmaklı, Yılmaz Güney, Sinema

Two Film Analysis in the Context of Propaganda and Counter-Propaganda on the Basis of Hope 1970-1980

Öz

The period between 1970 and 1980 is a very important process in Turkey. During this period, political stability deteriorated. Political powers were short lived. Many different ideologies dominated the period. Ideological divisions have turned into political conflict and violence. These ideologies used different propaganda tools to gather more supporters. Publications (books, magazines, etc.), press, television, cassettes (music), radio and cinema can be counted among the propaganda tools that were effective in the period. In our study, we focused on the question of how conservative thought and leftist thought use cinema. In this context, the movies named "Umut" and "Birleşen Yollar" were chosen as samples. When the films in question are examined carefully, it is seen that these films produce completely opposite messages. Therefore, these films were evaluated in the context of propaganda and counter-propaganda in our study. The movie "Umut" is under the influence of realism. On the other hand, the movie called "Birleşen Yollar" was shot under the influence of romance. Our study was supported by the information obtained by scanning the period newspapers. The subject has been tried to be further clarified by examining some of the other films shot in that period. Referring to oral testimonies and conducting a literature study can be counted among the other methods of our study.

Anahtar Kelimeler

Propaganda, Counter Propaganda, Yücel Çakmaklı, Yılmaz Güney, Cinema

Kaynakça

• Akdağ, M. (2018). Bülent Ecevit’in Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Seçilmesi Sürecinde Yürüttüğü İletişim Ve Medya Stratejisi. B. Eryılmaz, K. Özlü, Y. Keskin, &
• C. Yücetürk içinde, Sosyal Bilimlerde Güncel Akademik Çalışmala (s. 113-146). Ankara: Gece Kitapevi.
• Akdağ, M. (2018). Türkiye’de Koalisyonlar Döneminde Siyasal Algı ve Propaganda 1970-1980. (Doktora Tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Akdağ, M. (2020). Ateş Söz Kitle. Ankara: Dorlion Yayınları.
• Aksoy, O. (Yöneten). (1978). Taşı Toprağı Altın [Sinema Filmi].
• Aksoy, O. (Yöneten). (1979). İstanbul 79 [Sinema Filmi].
• Arif, A. (1971). Hasretinden Prangalar Eskittim. İstanbul : Cem Yayınevi.
• Arslan, H., Topal, A., & Gürel Dönük, G. (2019). Medyada Mültecilere Yönelik Olarak Yapılan Haberlerin Göç Politikalarının Belirlenmesi Üzerindeki Yönlendirici Etkisinin
• Değerlendirilmesi. H. Arslan içinde, Küreselleşen Dünyada İletişim Üzerine Disiplinlerarası Yaklaşımlar (s. 13-). 50: Literatürk.
• Asiltürk, O. (2018, 02 17). Süleyman Demirel'in Kişiliği ve Liderliği. (M. Akdağ, Röportaj Yapan)
• Baytan, N. (Yöneten). (1984). Atla Gel Şaban [Sinema Filmi].
• Cerit, E. (2020, Mart 16). 1980 Öncesi Toplumsal Yaşam. (M. Akdağ, Röportaj Yapan)
• Çakmaklı, Y. (Yöneten). (1970). Birleşen Yollar [Sinema Filmi].
• Doğru, R. (2017, 12 15). 1980 Öncesi Türk Siyaseti. (M. Akdağ, Röportaj Yapan)
• Duma, T. (2014). 70'li Yıllarda Politik Şiddet ve Basın. F. F. Barboros, & E. J. Zurcher içinde, 70'li Yıllarda Türkiye (s. 230-268). Ankara: Efil Yayınları.
• Ecevit, B. (1977). Umut. Ankara: Ajans Türk Matbaası.
• Eğilmez, E. (Yöneten). (1974). Salak Milyoner [Sinema Filmi].
• Eğilmez, E. (Yöneten). (1980). Banker Bilo [Sinema Filmi].
• Erksan, M. (Yöneten). (1960). Gecelerin Ötesinde [Sinema Filmi].
• Erksan, M. (Yöneten). (1962). Acı Hayat [Sinema Filmi].
• Erksan, M. (Yöneten). (1964). Suçlular Aramızda [Sinema Filmi].
• Güney, Y. (Yöneten). (1974). Arkadaş [Sinema Filmi].
• Güney, Y., & Gören, Ş. (Yönetenler). (1970). Umut [Sinema Filmi].
• Gürsu, T. (Yöneten). (1978). Derbeder [Sinema Filmi].
• Isaacs, A. (Yöneten). (BBC 1973). Mustafa Guest Worker No: 569716 [Sinema Filmi].
• Kemal, Y. (1969). İnce Mehmet. İstanbul: Remzi Yayınevi.
• Kılıç, M. (Yöneten). (1977). Güneş Ne Zaman Doğacak [Sinema Filmi].
• Kılıç, M. (Yöneten). (1977). Güneş Ne Zaman Doğacak? [Sinema Filmi].
• Kıratlıoğlu, E. (12.02.2018) Milliyetçi Cephe Hükümetleri, (M. Akdağ röportaj yapan).
• Konaklı, A. (2017, Mart 12). Özel Dershanecilik. (M. Akdağ, Röportaj Yapan)
• Kuşları, G. (Yöneten). (1964). Halit Refiğ [Sinema Filmi].
• Okan, T. (Yöneten). (1974). Otobüs [Sinema Filmi].
• Okan, T. (Yöneten). (1974). Otobüs [Sinema Filmi].
• Ökten, Z. (Yöneten). (1978). Çöpçüler Kralı [Sinema Filmi].
• Ökten, Z. (Yöneten). (1978). Sürü [Sinema Filmi]. Refiğ, H. (Yöneten). (1964). Gurbet Kuşları [Sinema Filmi].
• Seden, O. F. (Yöneten). (1979). Dokunmayın Şabanıma [Sinema Filmi].
• Sivaslıoğlu, A., & Türkmen, A. (2017). Türkçe Sözlük. İstanbul: Öztürk Yayınevi.
• Soysal, M. (1974). 100 Soruda Anayasanın Anlamı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Şahinci, H. (2017, Aralık 16). 1980 Öncesinde Türkiye'de Siyaset. (M. Akdağ, Röportaj Yapan)
• Şenler, Ş. Y. (1970). Huzur Sokağı. Ankara: Nur Yayınları.
• Şerif Gören, Z. Ö. (Yöneten). (1979). Almanya Acı Vatan [Sinema Filmi].
• Yeldan, E. (2014). Üretim Bölüşüm ve Büyüme Dinamikleri Açısından 70'li Yıllarda Türkiye Ekonomisi. R. F. Barbaros, & Z. J. Eric içinde, 70'li Yıllarda Türkiye (s. 31-42). Ankara: Efil Yayınları.