TEKNİK VE DESEN ÖZELLİKLERİ AÇISINDAN “DAMASK”

Yıl 2020, PROF. DR. H. FERİHA AKPINARLI ARMAĞAN SAYISI, 265 - 288, 25.12.2020

Fatma Nur Başaran , Hanife Yarmacı

Öz

Dokuma, tekstil dünyası içinde üretim yöntemlerinden sadece birini oluşturmakla birlikte, kendi içerisinde gösterdiği zenginlikle neredeyse sonsuz bir çeşitliliğe ulaşmıştır. Bu çeşitlilik akademisyen ve uzmanlar tarafından yüzyıllarca incelenmiş ve farklı dillerde bazen ortak, bazen de ayrışan teori ve tanımlarla ortaya konmuştur. Başka bir dilden yapılan çevirilerin terminolojideki bu karmaşayı biraz daha artırabildiği de düşünülmektedir. İyi bir dil bilgisi bazen tek başına yeterli olmamakta, dokuma hakkında teknik bilgi de gerektirmektedir. Diğer yandan, tarihi gelişimleri incelendiğinde özellikle bazı kumaş türlerinin araştırmacılar arasında farklı yorumlamalara maruz kaldığı, tek bir terim altında oldukça fazla tekniğin biriktirilmesi nedeniyle bu kavram karmaşasının arttığı ve derin araştırmalar gerektirdiği görülmektedir. Bu kumaş türlerinden biri olan damask/damas, terim olarak pek çok kişinin zihninde ortak bir görüntüye ulaşmakla birlikte, literatür incelemeleri ile elde edilen bilgiler “damask” ile ilgili kesin bir tanımlama yapmanın zorluğunu ortaya koymaktadır. Örneğin basit bir arama motorunda bu terim araştırıldığında çoğunlukla aynı kompozisyon düzenine sahip tekstil ürünlerine ulaşılmakta, hatta bu düzenlemeye duvar kâğıtlarında bile rastlanmaktadır. O halde damask terimi belli bir desen ve kompozisyonu mu ifade etmektedir, yoksa gerçekte dokuma tekniği ile mi açıklanmalıdır?
Bu ihtiyaç doğrultusunda ele alınan ve tarama modelinde yürütülen bu çalışmada, tarih boyunca en eski desenleme tekniklerinden biri olarak bilinen “damask” terimi irdelenmiş, damask kumaşların tarihi gelişimi, teknik ve desen özellikleri çeşitli kaynaklarda karşılaştırılarak incelenmiştir. Elde edilen sonuçlar, damask kumaşların tarihi tekstiller içinde önemli bir yere sahip olduğu ve dolayısıyla uluslararası literatürde büyük yer tuttuğunu göstermekle birlikte Türkçe literatürde sınırlı özellikleriyle ele alınmaktadır. Dolayısıyla bu makale, yürütülmesi planlanan, detaylı çalışmalar gerektiren, uzun soluklu araştırmalara temel oluşturma niteliği de taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Damask, Tarihi Tekstiller, Saten Damask, Diaper, Dimi Damask

Kaynakça

• ADROSKO, R. J. (1976). “18th Century American Weavers, their Looms and their Products”, Imported and Domestic Textiles in 18th-Century America: 1975 Proceedings, 105-125, Washington D. C.
• ALDERMAN, S. D. (2004). Mastering Weave Structures: Transforming Ideas into Great Cloth. Interweave Press.
• BAŞARAN, F. N. (2019). Basit Yapılı Dokuma Teknikleri. Ankara: Karınca Yayınları.
• BAŞARAN, F. N. (2020). Bileşik Yapılı Dokuma Teknikleri. Ankara: Karınca Yayınları.
• BECKER, J. (2009). Pattern and Loom: A Practical Study of the Development of Weaving Techniques in China, Western Asia and Europe. NIAS Press.
• BURNHAM, D. K. (1964). Warp and Weft: a Textile Terminology. Royal Ontario Museum.
• CISZUK, M. (2004). “Taqueté And Damask From Mons Claudianus”, Purpureae Vestes I. Actas del I Symposium Internacional sobre Textiles y tintes del Mediterráneo en época romana, 107-113.
• DASS, B., and BELFORD, P. (2019). Reviving the William Liddell Damask Design Collection. Journal of Textile Design Research and Practice, 8(1), 46-70.
• EMERY, I. (1966). The Primary Structures of Fabrics, An Illustrated Classification. London: The Spiral Press.
• GEIJER, A. (1982). A History of Textile Art, London: Rizzoli Intl Pubns.
• GROSICKI, Z. (2004). Watson’s Advanced Textile Design: Compound Woven Structures. England: Woodhead Publishing.
• GRÖMER, K., and RAST-EİCHER, A. (2019). To pleat or not to pleat–an early history of creating three-dimensional linear textile structures. Annalen des Naturhistorischen Museums in Wien. Serie A für Mineralogie und Petrographie, Geologie und Paläontologie, Anthropologie und Prähistorie, 121, 83-112.
• HILTS, P. (1986). “Roses and Snowballs: The Development of Block Patterns in the German Linen-weaving Tradition.” Ars Textrina, 162-248.
• HUNTER, G. L. (1918). Decorative Textiles: An Illustrated Book on Coverings for Furniture, Walls and Floors, Including Damasks, Brocades and Velvets, Tapestries, Laces, Embroideries, Chintzes, Cretones, Drapery and Furniture Trimmings, Wall Papers, Carpets and Rugs, Tooled and Illuminated Leathers. JB Lippincott Company.
• HUTTON, S. S. (2004). Damask: An Analysis of Definitions. Complex Weavers Journal, 76, 15-21.
• JENKINS, D. (2003).” The Cambridge History of Western Textiles II”. Cambridge University Press, Cambridge.
• KEASBEY, D. (2000). “Damask – Publishing the Limits”, Complex Weavers Seminars.
• KINZER, H., and WALTER, K. (1903). Theory and Practice of Damask Weaving. London: Scott, Greenwood & Son.
• KOVAČEVİĆ, S., and SCHWARZ, I. (2015). Weaving Complex Patterns - From Weaving Looms to Weaving Machines. Cutting Edge Research in Technologies. Croatia: In Tech, 93-111.
• MEYER, F. S. (1849). Handbook of Ornament. Courier Corporation.
• MUTHESIUS, A. M. (1990). “The Impact of the Mediterranean Silk Trade on Western Europe before 1200 A.D.” Textile Society of America Symposium Proceedings. 126-131.
• PANNEERSELVAM, R. G. et al. (2015). Weaving Twill Damask Fabric Using ‘Section-scale-stitch’harnessing. Indian Journal of Fibre & Textile Research, 40, 356-362.
• SONDAY, M. (1998). “The Timelessness of Damask”. Textile Society of America Symposium Proceedings. 206.
• WATSON, W. (1913). Advanced Textile Design. Longmans, Green and Company.
• URL-1: “CIETA” https://cieta.fr/history-of-the-cieta/ (Erişim: 21.11.2019)
• URL-2: “Humphries Weaving” https://humphriesweaving.co.uk (Erişim: 10.09.2020)
• URL-3: Silk Damask https://archive.org/search.php?query=damask (Erişim: 18.10.2020)
• URL-4: “Reviving the William Liddell Collection Project” https://pure.ulster.ac.uk/files/75949554/S_S_Project_Book_SCREEN.pdf (Erişim: 05.09.2019)
• URL-5: “Reviving the William Liddell Collection Domestic” https://pure.ulster.ac.uk/files/75949554/S_S_Project_Book_SCREEN.pdf (Erişim: 07.09.2019)