INSTAGRAM’DA NASREDDİN HOCA TİPİYLE YARATILAN MİZAHIN İŞLEVİ

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 648 - 664, 31.08.2024

Rabia Pamukçu , Nilüfer Tanç

https://doi.org/10.55666/folklor.1445381

Öz

Düşünceleri şaka ve nükteyle süsleyerek anlatan söz, yazı çeşidi anlamına gelen mizahta temel hedef güldürme ise de çok defa güldürmenin altında fert ve toplumdaki aksaklıkları, çirkinlikleri eleştirme ve iğneleme, düzeltme amaçları da gizlidir. Mizahi metinler bu metinleri üreten ve tüketen kesimlerin gülme, güldürme, gülünç düşürme, alay etme, şakalaşma, taşlama, yerme, sövme gibi bütün ihtiyaçlarına cevap verecek nitelik ve çeşitliliğe sahiptir. Ayrıca folklorun eğlence, kültürün onaylanması, eğitim, kabul edilmiş davranış örüntülerini sürdürme, toplumdaki aksaklıkları protesto etme işlevleri mizahi ürünler aracılığıyla da ortaya çıkar.
İnsanlarla iletişim kurmanın en etkili yollarından biri de mizahtır. Yaratıcı zekâ, hazırcevaplık, kusursuz zamanlama, dile hâkim olma, nüktebilirlik gibi üstün özelliklerle ortaya konulan mizah, edebiyat ve sinema dünyasını aşarak reklam ve pazarlama alanlarının da en önemli malzemesi olmuştur. Günümüzde diğer alanlarda olduğu gibi mizahın üretim ve tüketim alanı olarak elektronik kültür ortamları öne çıkmaktadır. Türk mizah geleneğinin en önemli tiplerinden Nasreddin Hoca, sosyal medya aracılığıyla güncellenerek etkisini sürdürmektedir. Sosyal medya araçları arasında Instagram özellikle genç yetişkinler arasında daha fazla rağbet görmeye başladığı için araştırmanın bu ortamda yapılmasına karar verilmiştir.
Bu araştırmada öncelikle 10 Aralık 2021- 25 Kasım 2022 tarihleri arasında Instagram’da geriye doğru taranan “nasreddinhoca” ve “nasrettinhoca” etiketi ile herkese açık hesaplardan paylaşılan gönderiler kayıt altına alınmıştır. Tespit edilen veri nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi tekniği ile incelenirken ilk olarak konuyla ilgili olmayan içerik ayrılmış ilgili olanlar tür, içerik, işlev, hedef kitle, etkileşim (paylaşım yapan hesabın takipçi sayısı ve paylaşılan görselin beğeni sayısı) şeklinde tasnif edilmiştir. Araştırmanın sonucunda Instagram paylaşımlarında Nasreddin Hoca tipinin mizahın hangi işlevleri çerçevesinde güncellendiği tespit edilmiş ve incelenmiştir.
Bu çalışmayla ortaya çıkan araştırma sonuçlarının çeşitli yazar, sanatçı ve içerik üreticilerinin dikkat ve istifadesine de ulaşması beklenmektedir. Böylece Nasreddin Hoca fıkralarının teknolojik gelişmelerle ortaya çıkan farklı metin türleri şeklinde yeniden üretilmesi, günümüz mizah edebiyatının sağlam bir temele dayanarak güçlenmesine katkıda bulunulacaktır. Hayatın her alanında var olan mizahın Nasreddin Hoca tipi aracılığıyla elektronik kültür ortamlarında, reklam ve pazarlama alanlarında kullanılması hedef kitle üzerinde güçlü bir etki bırakacaktır. Bu metinlerin içerdiği eleştiri, mesaj ve hikmetin günümüz insanına ulaşması medyaya hâkim olan Batı temelli mizah anlayışının yerli malzemeyle yeniden şekillenmesine, kültürel alanlara Türk toplumunun aşina olduğu mizah tarzının hâkim olmasına katkıda bulunacaktır.

Anahtar Kelimeler

Folklorun işlevi, Nasreddin Hoca, mizahi tip, elektronik kültür ortamı, Instagram

Etik Beyan

Bu makale TÜBİTAK 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı tarafından birinci yazarın yürütücü ikinci yazarın danışman olduğu 1919B012106820 proje numarasıyla desteklenen “Elektronik Kültür Ortamında Nasreddin Hoca Tipiyle Yaratılan Mizahın İşlevi: Instagram Örneği” başlıklı projeden üretilmiştir.

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

1919B012106820

Teşekkür

Bu makaleye 1919B012106820 proje numarasıyla destek veren TÜBİTAK'a teşekkür ederiz.

THE FUNCTION OF HUMOR CREATED BY THE NASREDDIN HOCA TYPE ON INSTAGRAM

Öz

Although the main goal of humor, which means a type of words and writing that expresses thoughts by embellishing them with jokes and humor, is to make people laugh, the aims of criticizing, sarcasm and correcting the flaws and ugliness in individuals and society are also hidden underneath the making of laughter. Humorous texts have the quality and diversity to meet all the needs of those who produce and consume these texts, such as laughing, making people laugh, making fun of them, mocking them, joking, satirizing them, criticizing them, and cursing them. In addition, the functions of folklore such as entertainment, approval of culture, education, maintenance of accepted behavioral patterns, and protesting the problems in society are also revealed through humorous products.
One of the most effective ways to communicate with people is humor. Humor, which is demonstrated with superior characteristics such as creative intelligence, quick wit, perfect timing, command of the language, and wit, has transcended the world of literature and cinema and has become the most important material in the fields of advertising and marketing. Today, as in other fields, electronic cultural environments stand out as the production and consumption area of humor. Nasreddin Hoca, one of the most important figures of the Turkish humor tradition, continues his influence by being updated through social media. Since Instagram has become more popular among social media tools, especially among young adults, it was decided to conduct the research in this environment.
In this research, first of all, the posts shared from public accounts with the tags "nasreddinhoca" and "nasrettinhoca", which were scanned backwards on Instagram between December 10, 2021 and November 25, 2022, were recorded. While the detected data was examined with the content analysis technique, one of the qualitative research methods, first the content that was not related to the subject was separated and the relevant ones were classified as type, content, function, target audience, interaction (number of followers of the sharing account and number of likes of the shared image). As a result of the research, it was determined and examined within which functions of humor the Nasreddin Hoca a type was updated in Instagram posts.
It is expected that the research results resulting from this study will reach the attention and benefit of various writers, artists and content producers. Thus, the reproduction of Nasreddin Hoca jokes in the form of different text types that emerged with technological developments will contribute to the strengthening of today's humor literature on a solid basis. The use of humor, which exists in every aspect of life, in electronic cultural environments, advertising and marketing areas through the Nasreddin Hoca type will have a strong impact on the target audience. The criticism, message and wisdom contained in these texts reaching today's people will contribute to the reshaping of the Western-based sense of humor that dominates the media with local material, and to the dominance of the humor style familiar to the Turkish society in cultural areas.

Anahtar Kelimeler

Function of folklore, Nasreddin Hoca, humorous type, electronic cultural environment, Instagram

Proje Numarası

1919B012106820

Kaynakça

• Referans1 Referans1 Referans1