Ortaöğretim Öğrencilerinin Dijital Bağımlılık Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi: Sivas İli Örneği

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 2, 63 - 80, 30.07.2019

Aysel Arslan

Öz

Bu çalışmanın amacı;
ortaöğretim öğrencilerinin dijital bağımlılık düzeylerinin cinsiyet, sınıf
düzeyi, ekonomik durum, anne eğitim durumu ve baba eğitim durumu değişkenleri
açısından incelemektir. Araştırmanın örneklemini 2018-2019 eğitim-öğretim yılı
bahar döneminde Sivas ili merkez ilçede farklı öğretim bölgelerinde bulunan 4
lisede öğrenim görmekte olan 325 kız, 139 erkek olmak üzere toplamda 464
öğrenci oluşturmaktadır. Araştırma verileri genel tarama modeli kullanılarak
elde edilmiştir. Araştırmanın verilerini elde edebilmek amacıyla Arslan, Kırık,
Karaman ve Çetinkaya (2015) tarafından geliştirilen “Dijital Bağımlılık Ölçeği”
kullanılmıştır. Ölçek; video oyun bağımlılığı, sosyal medya bağımlılığı ve
günlük hayata etkisi olmak üzere üç alt faktörden ve 29 maddeden oluşmaktadır.
Bu çalışmada ölçeğin güvenirliği .94 olarak belirlenmiştir. Verilerin
analizinde Kolmogorov-Smirnov (K-S), Aritmetik Ortalama, Standart Sapma,
Bağımsız gruplar t testi, tek yönlü ANOVA ve TUKEY analiz teknikleri
kullanılmıştır. Araştırma sonucunda ortaöğretim öğrencilerinin dijital
bağımlılık düzeylerine ilişkin puan ortalamalarının cinsiyet, sınıf düzeyi,
ekonomik durum, anne eğitim durumu ve baba eğitim durumu değişkenleri açısından
anlamlı farklılık gösterdiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dijital bağımlılık, Bağımlılık, Ortaöğretim, Öğrenci

Kaynakça

• Aktan, E. (2018). Üniversite öğrencilerinin sosyal medya bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Erciyes İletişim Dergisi, 5(4), 405-421.
• Aktan, E., & Koçyiğit, M. (2016). Sosyal medyanın turizm faaliyetlerindeki rolü üzerine teorik bir inceleme. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (ICEBSS Özel Sayısı), 62-73.
• Arısoy, Ö. (2009). İnternet bağımlılığı ve tedavisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry, 1(1), 55-67.
• Arslan, A., Kırık, A. M., Karaman, M., & Çetinkaya, A. (2015). Lise ve üniversite öğrencilerinde dijital bağımlılık. Uluslararası Hakemli İletişim ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 8, 34-58.
• Bektaş, H. (1991). Uyuşturucu batağı. İstanbul: Milliyet Yayınları.
• Bülbül, H., Tunç, T., & Aydil, F. (2018). Üniversite öğrencilerinde oyun bağımlılığı: Kişisel özellikler ve başarı ile ilişkisi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(3), 97-111.
• Campbell, W. G. (2003). Addiction: A disease of volition caused by cognitive impairment. The Canadian Journal of Psychiatry, 48(10), 669-674.
• Canoğulları, Ö. (2014). İnternet bağımlılık düzeyleri farklı ergenlerin cinsiyetlerine göre psikolojik ihtiyaçları, sosyal kaygıları ve anne baba tutum algılarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Çam, H. H., & Nur, N. (2015). Adölesanlarda internet bağımlılığı prevalansı ile psikopatolojik semptomlar ve obezite arasındaki ilişkinin incelenmesi. TAF Prev Med Bull, 14(3), 181-188.
• Dilci, T., Arslan, A., & Ersoy, M. (2019). 0-12 yaş aralığındaki çocukların dijital bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre belirlenmesi: Sivas ili örneklemi. Tarih Okulu Dergisi (TOD) / Journal of History School (JOHS), 12(38), 122-142. DOI No: http://dx.doi.org/10.14225/Joh1514
• Dilci, T., & Eranıl, A. K. (2019). The impact of social media on children. G. Sarı (Ed.). In handbook of research on children's consumption of digital media. (pp. 1-11). 17 Mayıs 2019 tarihinde https://www.igi-global.com/book/handbook-research-children-consumption-digital/192028#table-of-contents adresinden alınmıştır.
• Doğan, U., & Tosun, H. İ. (2016). Lise öğrencilerinde problemli akıllı telefon kullanımının sosyal kaygı ve sosyal ağların kullanımına aracılık etkisi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(22), 99-128. https://doi.org/10.14520/adyusbd.66762
• Dursun, A., & Çapan, B. E. (2018). Ergenlerde dijital oyun bağımlılığı ve psikolojik ihtiyaçlar. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 128-140.
• Ersoy, M. (2019). Social media and children. G. Sarı (Ed.). In handbook of research on children's consumption of digital media. (pp. 1-11). 17 Mayıs 2019 tarihinde https://www.igi-global.com/book/handbook-research-children-consumption-digital/192028#table-of-contents adresinden alınmıştır.
• Ertemel, A. V., Pektaş, E., & Öncü, G. (2018). Dijitalleşen dünyada tüketici davranışları açısından mobil teknoloji bağımlılığı: üniversite öğrencileri üzerine nitel bir araştırma. Yıldız Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 18-34.
• Eryılmaz, S., & Çukurluöz, Ö. (2018). Lise öğrencilerinin dijital bağımlılıklarının incelenmesi: Ankara ili, Çankaya ilçesi örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(67), 889-912.
• Eşgi, N. (2013). Dijital yerli çocukların ve dijital göçmen ebeveynlerinin internet bağımlılığına ilişkin algılarının karşılaştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28-3), 181-194.
• Fariz, S. (2017). Lise öğrencilerinin internet bağımlılık düzeylerinin sosyal destek ve akademik başarı açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gökçearslan, Ş., & Durakoğlu, A. (2014). Ortaokul öğrencilerinin bilgisayar oyunu bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(14), 419-435.
• Gönüç, S. (2009). İnternet bağımlılık ölçeğinin geliştirilmesi ve bazı demografik değişkenler ile internet bağımlılığı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Griffiths, M. D. (1999). Internet addiction: Fact or fiction? The Psychologist: Bulletin of the British Psychological Society, 12, 246-250.
• Holden, C. (2001). Behavioral' addictions: Do they exist? Science, 294(5544): 980-982.
• Işık, U., & Topbaş, H. (2015). Facebook ve bağımlılık: Medya bağımlılığı araştırması. International Journal of Social Science, 38, 319-336.
• Kayri, M., & Günüç, S. (2016). Yüksek ve düşük sosyoekonomik koşullara sahip öğrencilerin internet bağımlılığı açısından karşılaştırmalı olarak incelenmesi. The Turkish Journal on Addictions, 3(2), 165-183.
• Kurupınar, A., & Erdamar, G. (2014). Ortaöğretim öğrencilerinde görülen madde bağımlılığı alışkanlığı ve yaygınlığı: Bartın ili örneği. Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 65-84.
• Kuss, D. J. & Griffiths, M. (2011). Online social networking and addiction a review of the psychological literature. International Journal of Environmental Research and Public Health, 8, 3528-3552. DOİ:10.3390/ijerph8093528
• Marks, I. (1990). Behavioural (non-chemical) addictions. British Journal of Addiction, 85, 1389-1394.
• Mustafaoğlu, R., Zirek, E., Yasacı, Z., & Özdinçler, A. R. (2018). Dijital teknoloji kullanımının çocukların gelişimi ve sağlığı üzerine olumsuz etkileri. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 5(2), 1-21.
• Ögel, K. (2001). İnsan, yaşam ve bağımlılık: Tartışmalar ve gerekçeler. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Prensky, M. (2001). Digital natives digital immigrants. 09 Mart 2019 tarihinde https://www.marcprensky.com/writing/Prensky%20-%20Digital%20Natives,%20Digital%20Immigrants%20-%20Part1.pdf, adresinden alınmıştır.
• Sevindik, F. (2011). Fırat üniversitesi öğrencilerinde problemli internet kullanımı ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Shaw, M., & Black, D. W. (2008). Internet addiction: Definition, assessment, epidemiology, and clinical management. CNS Drugs, 22(5), 353-365.
• Shine, O., & Beak, S. (2013). The influence of adolescents smart phone addiction on aggression. Korean Review of Crisis and Emergency Manegement, 9(11), 345-362.
• Şahin, C., & Tuğrul, V. M. (2012). İlköğretim öğrencilerinin bilgisayar oyunu bağımlılık düzeylerinin incelenmesi. Journal of World of Turks, 4(3)115-130
• Şahin, C., & Yağcı, M. (2017). Sosyal medya bağımlılığı ölçeği- yetişkin formu: geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 18(1), 523-538.
• Şata, M., Çelik, İ., Ertürk, Z., & Taş, U. E. (2016). Akıllı telefon bağımlılığı ölçeğinin (ATBÖ) Türk lise öğrencileri için uyarlama çalışması. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 7(1), 156-169. https://doi.org/10.21031/epod.95432
• Şata, M., & Karip, F. (2017). Akıllı telefon bağımlılığı ölçeğinin kısa versiyonunun ergenler için Türk kültürüne uyarlanması. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 6(4), 426-440.
• Şenkoyuncu, Ö. (2009). Bilgisayar bağımlısı mısınız? 08 Mart 2019 tarihinde http://www.tavsiyeediyorum.com/makale_3253.htm adresinden alınmıştır.
• Vural, Z., & Bat, M. (2010). Yeni bir iletişim ortamı olarak sosyal medya: Ege Üniversitesi iletişim fakültesine yönelik bir araştırma. Journal of Yasar University, 5(20), 3348-3382.
• Yang, S. C., & Tung, C. J. (2007). Comparison of internet addicts and non-addicts in Taiwanese high school. Computers in Human Behavior, (73), 79-96.
• Yazıcıoğlu, Y., & Erdoğan, S. (2014). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Young, K. S. (1996). Internet addiction: The emergence of a new clinical disorder. Cyberpsychology and Behavior, 1, 1-12.
• Young, K. S. (2009). Understanding online gaming addiction and treatment issues for adolescents. The American Journal of Family Therapy, 37(5), 355- 372.
• Yurdakul, I. K., Dönmez, O., Yaman, F., & Odabaşı, H. F. (2013). Dijital ebeveynlik ve değişen roller. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(4), 883-896.