Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Sağlıklı Beslenme Konusuna İlişkin Tutumlarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 39 - 58, 30.03.2021

Rabia Acemioğlu , Yakup Doğan

Öz

Bu araştırmada, Fen Bilgisi öğretmen adaylarının sağlıklı beslenme olgusuna ilişkin tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç kapsamında beslenme kavramına ilişkin 15 tutum maddesini içeren “ORTO-15 Tutum ve Davranış Ölçeği” veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. ORTO-15 Tutum ve Davranış Ölçeği, 2017-2018 eğitim öğretim yılında yedi coğrafi bölgedeki 21 farklı devlet üniversitesinin Fen Bilgisi öğretmenliği programında öğrenim gören 813 öğretmen adayına uygulanmıştır. Veri toplama aracının uygulanmasından sonra elde edilen verilerin analizinde betimsel istatistikler, t testi ve ANOVA testi kullanılmıştır. Yapılan analiz sonuçları; vücut kitle indeksi, cinsiyet, kronik rahatsızlığın olup olmaması, yaşantıların en uzun süre geçirildiği yer, ikamet edilen yer, ailelerinin aylık gelir düzeyi, aylık beslenme için ayırdıkları bütçe miktarı, öğrenim gördükleri üniversitelerin bulundukları coğrafi bölge değişkenlerine göre öğretmen adaylarının tutum ölçeğinden aldıkları puan ortalamaları arasında anlamlı farklılıklar bulunmadığını göstermektedir. Ancak sağlıklı beslenme üzerine eğitim alıp almama ve sağlıklı beslenmeye dikkat dip etmeme değişkenlerine göre öğretmen adaylarının tutum ölçeğinden aldıkları puan ortalamaları arasında anlamlı farklılık saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yeterli ve dengeli beslenme, Beslenme eğitimi, Davranış, ORTO-15 tutum ve davranış ölçeği

Teşekkür

Bu çalışma esnasında tecrübelerinden yararlandığım babam Prof. Dr. Bilal ACEMİOĞLU' na teşekkürü borç bilir ve sevgilerimi sunarım. Prof. Dr. Bilal ACEMİOĞLU anısına bu çalışmayı derginizde yayınlamaktan gurur duyarım.

An Investigation of the Attitude of Science Teachers About Healthy Nutrition In Terms of Different Variables

Öz

In this research, it was aimed to examine the attitudes of preservice science teachers towards the concept of healthy nutrition in terms of different variables. Within this purpose, "ORTO-15 Attitude and Behavior Scale", whichincludes 15 attitude items related to the concept of nutrition, wasused as a data collection tool. The ORTO-15 Attitude and Behavior Scale was applied to 813 preservice teachers studying in the Science Education program of 21 different state universities in seven geographical regions in 2017-2018 academic year. Descriptive statistics, t test and ANOVA test were used in the analysis of the data obtained after the application of the data collection tool. The results of the analysis made shows that there are no significant differences between the mean scores from the attitude scale, according to the variables of body mass index, gender, the presence of chronic illness, the place where the life was spent the longest time, the place of residence, the monthly income level of their families, the amount of their monthly nutrition and the geographic region of the universities where they were studying. However, a significant difference was found between the mean scores that the teacher candidates received from the attitude scale according to the variables of whether or not they were educated on healthy nutrition and pay attention to healthy nutrition.

Anahtar Kelimeler

Adequate and balanced nutrition, Nutrition education, Behaviour, ORTO-15 attitude and behavior scale

Kaynakça

• Açıkalın, B. (2019). Üniversite öğrencilerinin gıda güvenliğine yönelik bilgi, tutum ve davranışları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Biruni Üniversitesi, İstanbul.
• Ahraz, S. (2017). Lise çağındaki öğrencilerin beslenme profili ile bunun üzerine etkili faktörlerin belirlenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Akdevelioğlu, Y., & Yörüsün, T.Ö. (2019). Üniversite öğrencilerinin yeme tutum ve davranışlarına ilişkin bazı faktörlerin incelenmesi. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi. 4(1), 19-28.
• Aksoy, M., & Kozkundu, M. (2020). Türkiye’de yiyecek seçiminin bölgelere göre farklılaşması. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 8(2), 1306-1333. http://dx.doi.org/10.21325/jotags.2020.609.
• Aktaş, N., & Özdoğan, Y. (2016). Gıda ve beslenme okuryazarlığı. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 20(2), 146-153.
• Arusoğlu, G. (2006). Sağlıklı Beslenme takıntısı (ortoreksiya) belirtilerinin incelenmesi, Orto-15 ölçeğinin uyarlanması (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Batman, O., Sarıışık, M., & Gökçe, C.A. (2015, 9-11 Kasım). Öğrencilerin beslenme alışkanlıklarına dair kısıtlar nelerdir? Yükseköğrenim öğrencileri üzerine bir araştırma. International Conference on Eurasian Economies, Kazan, Russia.
• Bratman, S., & Knight, D. (2000), Health food junkies: Overcoming the obsession with healthful eating. New York: Broadway Books.
• BTD Araştırma Grubu. (2004). Beslenmenin evrimi. Ankara: TÜBİTAK Yayınları.
• Bursal, M. (2017). SPPS ile temel veri Analizleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Çetinkaya, V. (2019). Tüketicilerin restoranlarda sağlıklı beslenme davranışlarının belirlenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Donini, L. M., Marsili, D., Graziani, M. P., Imbriale, M., & Cannella, C. (2005). Orthorexia nervosa: Validation of a diagnosis questionnaire. Eating and Weight Disorders-Studies on Anorexia, Bulimia and Obesity, 10(2), 28-32.
• Eyinacar, M. (2019). Sağlıklı beslenme alışkanlığı kazandırılması projesi kapsamında ilkokul öğrencilerinin ebeveynlerine verilen beslenme eğitiminin, çocukların beslenme alışkanlıkları üzerine etkileri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Işık, A., Çiltaş, A., %& Baş, F. (2010). Öğretmen yetiştirme ve öğretmenlik mesleği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 53-62.
• Işkın, M. (2016). Üniversite öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları üzerine bir araştırma: Sakarya Üniversitesi örneği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• İlhan, A., & Gülersoy, A. E. (2019). 10. sınıf coğrafya dersi öğretim programı kazanımlarının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. International Journal of Geography and Geography Education, 39, 10-28.
• Karasu, M. ve Özşaker, E. (2019). Hemşirelerin cerrahi hastasının beslenmesi konusunda bilgi, tutum ve uygulamalarının incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(1), 1191-1205. http://dx.doi.org/10.30569.adiyamansaglik.485998
• Kartal, B., & Kaya-Korkmaz, A. (2020). Kadın sağlığı ve hastalıkları hemşireliği dersi alan öğrencilerin bakım planlarının cinsel örüntüde bozulma/cinsel fonksiyonda değişim tanısı açısından incelenmesi. Türk Fen ve Sağlık Dergisi, 1(2), 29-35.
• Kaya, F. (2019). Üniversite öğrencilerinde yeme tutumu ile beden algısı ilişkisinde irrasyonel inanışlar ve ontolojik iyi oluşun aracılık rollerinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Kılıç, E., & Şanlıer, N. (2007). Üç kuşak kadınının beslenme alışkanlıklarının karşılaştırılması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15, 31-44.
• Kılıç, K., & İnce, M. L. (2017). Revize edilmiş yarışma durumluk kaygı envanterinin kendine güven alt ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Spormetre, 15(4), 135-142.
• Kutlu, R., & Çivi, S. (2009). Özel bir ilköğretim okulu öğrencilerinde beslenme alışkanlıklarının ve beden kitle indekslerinin değerlendirilmesi. Fırat Tıp Dergisi, 14(1), 18-24.
• Maslow, A. H. (1943). A theory of human motivation. Psychological Review, 50(4), 370-396. http://dx.doi.org/10.1037/h0054346. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2018). İlköğretim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. Ankara.
• Morgil, F.İ., & Yılmaz, A. (1999). Fen öğretmeninin görevleri ve nitelikleri, fen öğretmeni yetiştirilmesine yönelik öneriler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 181-186.
• Özçiçek-Dölekoğlu, C., & Yurdakul, O. (2004). Adana ilinde hane halkının beslenme düzeyleri ve etkili faktörlerin logit analizi ile belirlenmesi. Akdeniz İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8, 62-86.
• Özenoğlu, A., Gün, B., Karadeniz, B., Koça, F., Bilgin, V., Bembeyaz, Z., & Saha, S.B. (2021). Yetişkinlerde beslenme okuryazarlığın sağlıklı beslenmeye ilişkin tutumlar ve beden kütle indeksi ile ilişkisi. Life Sciences, 16(1), 1-18. http://dx.doi.org/10.12739/nwsa.2021.16.1.4B0037.
• Öztürk, K., Alpkaya, U., Keskin, K., & Çubuk, A. (2017). 11-13 yaş çocukların beslenme davranışları ile obez akranlarına yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(53), 623-626. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20175334150.
• Özvurmaz, S., Mandıracıoğlu, A., & Lüleci, E. (2018). Üniversite öğrencilerinde yeme tutumu ve yeme tutumuna etki eden faktörler. Adıyaman Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(2), 841-849. http://dx.doi.org/10.30569/adiyamansaglik.423020
• Pekşen-Akça, R., Arslan, R., & Akıncı-Demirbaş, E. (2013). Farklı üniversitelerde eğitim gören çocuk gelişim lisans ve önlisans öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları. Akademik Bakış Dergisi, 38, 1-18.
• Sarıdağ-Devran, B., & Saka, M. (2019). Lise öğrencilerine verilen beslenme eğitiminin beslenme alışkanlıkları, beslenme bilgi düzeyi ve fiziksel aktivite üzerine etkisi. Beslenme ve Diyet Dergisi, 47(3), 5-14. http://dx.doi.org/10.33076/2019.BDD.1081
• Sezek, F., Kaya, E., & Doğan, S. (2008). Üniversite öğrencilerinin genel beslenme alışkanlıkları, katkılı besinler hakkındaki bilgi, görüş ve tutumları. Çankaya University Journal of Arts And Sciences, 1(10), 117-134.
• Sipahi, S. (2019). Sosyal medyadaki beslenme ile ilgili haber ve paylaşımların yetişkin bireylerin yeme tutum ve davranışlarına etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Bilgi Üniversitesi, İstanbul.
• Şanlıer, N., Adanur, E., Özata-Uyar, G., Elibol, E., Beyaz Coşkun, A., Erdoğan, R., & Bozbaş, E. (2017). Gençlerin beslenme ve gıda güvenliğine ilişkin bilgi ve davranışlarının değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(3), 941-956.
• Şanlıer, N., Konaklıoğlu, E., & Güçer, E. (2009). Gençlerin beslenme bilgi, alışkanlık ve davranışları ile beden kütle indeksleri arasındaki ilişki. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), 333-352.
• Uzun, S. U., Özdemir, C., & Zencir, M. (2016). Pamukkale üniversitesi öğrencilerinin tuz kullanımı ile ilgili bilgi, tutum ve davranışları. Fırat Tıp Dergisi, 21(4), 187-194.
• Ünalan, D., Öztop, D. B., Elmalı, F., Öztürk, A., Konak, D., Pırlak, B., & Güneş, D. (2009). Bir grup sağlık yüksekokulu öğrencisinin yeme tutumları ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişki. Turgut Özal Tıp Merkezi Dergisi, 16(2), 75-81.
• Vassigh, G. (2012). Üniversite öğrencilerinin fiziksel aktivite durumları ile sağlıklı beslenme indekslerinin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Yalçınkaya, M., Gök-Özer, F. G., & Karamanoğlu, A. Y. (2007). Sağlık çalışanlarında sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(6), 409-420.
• Yaratan, H. (2017). Sosyal bilimler için temel istatistik. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Yılmaz, T. (2019). Kadınlarda benlik saygısı, beden algısı ve öfkenin yeme tutumu ile ilişkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yakındoğu Üniversitesi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti.
• Zarifoğlu, A. (2019). Farklı fakültelerdeki üniversite öğrencilerinde ortoreksiya nervoza görülme sıklığı ile yeme tutum davranışları ve beden algısı arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Gaziantep.