BİLİŞSEL GELİŞİM EĞİTİM PROGRAMININ 5-6 YAŞ ÇOCUKLARININ DİKKAT ALGI ve BELLEK GELİŞİMLERİNE ETKİSİ

Yıl 2016, Cilt: 36 Sayı: 1, 0 - 0, 26.04.2016

Z. Fulya Temel , Zeynep Kurtulmuş , K. Büşra Kaynak

Öz

Bu araştırmada dikkat, algı ve bellek becerilerinin kullanılmasını içeren toplamda 12 oturum ve 45 etkinlikten oluşan bilişsel gelişim eğitim programının 5-6 yaş çocuklarının dikkat, algı ve bellek gelişimlerine etkisinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda araştırmanın örneklemine Ankara’da bir okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 24 çocuk dahil edilmiştir. Ön test-son test kontrol gruplu deneysel desen kullanarak tasarlanan araştırmada çocukların 12’si deney grubuna alınırken 12’si kontrol grubuna alınmıştır. Araştırmanın verileri araştırmacılar tarafından geliştirilen genel bilgi formunun yanı sıra dikkat, algı, bellek becerilerinin kullanımını içeren bilişsel gelişim değerlendirme formu kullanılarak toplanmıştır. Bilişsel gelişim değerlendirme formunda toplamda 19 madde bulunmakta olup, bu maddelerin yazımı esnasında dikkat, algı ve bellek becerilerinin alt bileşenlerini (uzun süreli bellek, kısa süreli bellek gibi) içermesine dikkat edilmiştir. Formdaki maddeleri çocukların yapıp yapamadığını değerlendirirken araştırmacılar tarafından geliştirilen materyaller kullanılmıştır. Veriler analiz edilirken grup içi karşılaştırmalarda Wilcoxen işaret testi kullanılırken, gruplar arası karşılaştırmalarda Mann-Whitney U testi kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda 5-6 yaş arasındaki 12 çocuğa verilen bilişsel gelişim eğitim programının çocukların dikkat, algı ve bellek gelişimleri üzerinde pozitif yönde anlamlı bir etkisinin bulunduğu saptanmıştır.     

Kaynakça

• Akaroğlu, E. G. & Dereli, E. (2012). Okul öncesi çocukların görsel algı eğitimlerine yönelik geliştirilmiş eğitici oyuncakların çocukların görsel algılarına etkisi. Journal of World of Turks. 4(1), 201-222.
• Arıkök, İ. (2001). Beş-altı yaş çocuklarında görsel algı eğitiminin okuma olgunluğuna olan etkisinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Aral, N. & Erturan, N. (1999). Frostig görsel algılama testi ve eğitim programına dayalı olarak dört-sekiz yaş arası serebral palsili çocuklarda görsel algılama davranışının incelenmesi. Özel Eğitim Dergisi. 2(3), 58-63.
• Aydın, A. (2000). Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Aydın, O., Madi, B., Alpanda, S. & Sazcı, A. (2012). MEB okul öncesi eğitim programının nörogelişimsel açıdan değerlendirlmesi. M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. 36, 69-93.
• Berk, L.E. ( 2013). Bebekler ve çocuklar. doğum öncesinden orta çocukluğa erken çocuklukta bilişsel gelişim (N. Işıkoğlu Erdoğan, Çev Edt). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Betts, J., Mckay, J., Maruff, P. & Anderson, V. (2006). The development of sustained attention in children: The effect of age and task load. Child Neuropsychology: A Journal on Normal and Abnormal Development in Childhood and Adolescence, 12(3), 205-221.
• Bezrukikh, M. M. & Terebova, N. N. (2009). Characteristics of the development of visual perception in five to seven year old children. Human Physiology, 35(6), 37-42.
• Birbili, M. (2013). Developing young children’s thinking skills in Greek early childhood classrooms: curriculum and practice. Early Child Deveopment and Care, 183(8), 1101-1114.
• Cangöz, B. (2005). Geçmişten günümüze belleği açıklamaya yönelik yaklaşımlara kısa bir bakış. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 22(1), 51-62.
• Cengiz, Ö. (2002). 5.6-6 yaş çocuklarının görsel algı gelişimini destekleyici eğitim programına etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Chrysochoou, E., Boblekou, Z., Masoura, E. & Tsigilis, N. (2013). Working memory and vocabulary development in greek preschool and primary school children. Eurapean Journal of Developmental Psychology, 10(4), 417-432.
• Çağatay, N. (1986). Frostig Visual Algılama Testi ve eğitim programına dayalı olarak dört-sekiz yaş arası cerebral palsyli çocuklarda görsel algılama davranışlarının incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Demirci, A. (2010). Görsel algı eğitiminin beş-altı yaş çocuklarının görsel algı gelişimlerine etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Doğan, H. (1989). Spastik tip cerbral palsy’li çocuklarda görsel algı gelişimi ve Frostig Görsel Algı Eğitiminin etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Erben, S. (2005). Montessori materyallerinin zihin engelli ve işitme engelli çocukların alıcı dil gelişiminde görsel algı düzeyine etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Ercan, Z. G. & Aral, N. (2011). Anasınıfı çocuklarının görsel-motor koordinasyon gelişimine görsel algı eğitiminin etkisinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(3), 443-466.
• Erduran Avcı, D. & Yağbasan, R. (2008). Beyin Yarı Kürelerinin Baskın Olarak Kullanılmasına Yönelik Öğretim Stratejileri. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 28(2): 1-17.
• Franceschini, M. A., Thaker, S., Themelis, G., Krishnamoorthy, K. K., Bartfeld, H., Diamond, S. G.,…. Grant, P. E. (2007). Assessment of infant brain development with frequency-domain near infrared spectroscopy. Pediatric Research. 61(5), 546-551.
• Görener, Ö. (2006). Beş-altı yaş grubu çocuklarda yapılandırılmış görsel sanat eğitiminin görsel algılamaya etkisinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gözalan, E. (2013). Oyun temelli dikkat eğitim programının 5-6 yaş çocuklarının dikkat ve dil becerilerine etkisinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Kaya, Ö. (1989). Frostig görsel algılama eğitim programının anaokulu çocuklarının görsel algılama ve zihinsel gelişmelerine etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Keleş, E. & Çepni, S. (2006). Beyin ve Öğrenme. Türk Fen Eğitimi Dergisi. 3(2), 66-82.
• Kroesbergen, E. H., Noordende, J. E. & Kolkman, M. E. (2014) Training working memory in kindergarten children: Effecs on working memory and early numeracy. Child Neuropsychology: A Journal on Normal and Abnormal Development in Childhood and Adolescence, 20(1), 23-37. DOI: 10.1080/09297049.2012.736483
• Malkoç, T., Ceylan, F. (2011). Okul Öncesi Dönem İşitme Engelli Çocukların Müzik Eğitimi Etkinliklerinde Dikkat Eksikliğini Geliştirme Becerisine Ait İnceleme. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Memiş, A. & Harmankaya, T. (2012). İlköğretim okulu birinci sınıf öğrencilerinin görsel algı düzeyleri. TSA. 16(1), 27-46.
• Metin, Ş. & Aral, M. (2013). Motor beceriden bağımsız görsel algı testi-3: Geçerlik güvenirlik çalışması. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 57-72.
• Mustard, J. F. (2010). Early Brain Development and Human Development. Encyclopedia on Early Childhood Development [online]. 1-4. http://www.child-encyclopedia.com/Pages/PDF/MustardANGxp.pdf adresinden 15.07.2015 tarihinde erişilmiştir.
• Morozova, L. V., Zvyagina, N. V. & Terebova, N. N. (2008). Characteristics of visual perception in seven year-old children differing in functional maturity of brain structures. Human Physiology. 34(1), 14-21.
• National Scientific Council on the Developing Child. The timing and quality of early experiences combine to shape brain architecture. Cambridge, MA: National Scientific Council on the Developing Child; 2007. Working Paper No. 5. Available at: http://developingchild.harvard.edu/library/reports_and_working_papers/wp5/. 2.7.2015 tarihinde erişilmiştir.
• Ömeroğlu, E. & Kandır, A. (2007). Bilişsel Gelişim. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Özhamam, E. (2007). Az gören öğrencilerin gelişiminde bilgisayar destekli eğitim programının görsel algı becerilerinin gelişimine etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özyürek, A. (2013). Altı yaşında bellek eğitimi verilen çocukların iki yıl sonraki bellek gelişimlerinin izlenmesi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 17-26.
• Özyürek, A. & Ömeroğlu, E. (2013). Bellek eğitimi programının altı yaşındaki çocukların bellek gelişimine etkisinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim. 38(168), 30-45.
• San Bayhan, P. & Artan, İ. (2009). Çocuk Gelişimi ve Eğitimi. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Shonkoff, J.P. & Richmond, J. B. (2009). Investment in early childhood development lays the foundation for a prosperous and sustainable society. Encyclopedia on Early Childhood Development [online]. 1-5. http://www.child-encyclopedia.com/sites/default/files/textes-experts/en/669/investment-in-early-childhood-development-lays-the-foundation-for-a-prosperous-and-sustainable-society.pdf adresinden 15.07.2015 tarihinde erişilmiştir.
• Shonkoff, J.P. & Philips, D. A. (2000). From Neurons to Neighborhoods: The Science of Early Childhood Development. Washington DC: National Academies Press.
• Soysal, Ş., Yalçın, K. & Can, H. (2008). Bilişsel psikoloji kapsamında yer alan dikkat teorileri. New Symposium Journal, 46(1).
• Sözen, D. (2005). SBST sözel bellek ve WMS görsel bellek testleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 4(8), 73-83.
• Tuğrul, B., Aral, N., Erkan, S. & Etikan, İ. (2001). Altı yaşındaki çocukların görsel algılama düzeylerine Frostig gelişimsel görsel algı eğitim programının etkisinin incelenmesi, Journal of Qafqaz University, 8, 67-84
• Trawick-Swith, J. (2013). Erken Çocukluk Döneminde Gelişim Çok Kültürlü Bir Bakış Açısı. (B. Akman, Çev. Edt.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Yaycı, L. (2007). İlköğretim dördüncü sınıf öğrencilerine seçici ve yoğunlaştırılmış dikkat becerilerine geliştirmeye dayalı bir programının etkililiğinin sınanması. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yukay Yüksel, M. & Yurtsever Kılıçgün, M. (2012). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 4-5 yaş grubu çocukların görsel algı gelişimlerine Frostig gelişimsel görsel algı eğitim programının etkisi. M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. 36, 193-211.
• Yüksel, Ö. (2009). Eğitilebilir zihinsel engelli çocuklarda Frostig görsel algı eğitim programının etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.