Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Sınıfa Uyumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2016, Cilt: 36 Sayı: 3, 0 - 0, 30.12.2016

Hatice Uysal Emine Hande Aydos Berrin Akman

Öz

Bu çalışma, Koth, Bradshaw ve Leaf (2009) tarafından geliştirilen; Aydos, Uysal ve Akman (2015) tarafından Türkçe’ye uyarlanan Sınıfa Uyum Öğretmen Gözlemi-Kontrol Listesi (Teacher Observation of Classroom Adaptation– Checklist) kullanılarak okul öncesi dönem çocuklarının sınıfa uyumlarını çocukların yaşı, cinsiyeti, öğretmenlerin öğrenim düzeyi ve mesleki deneyim süreleri açısından değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Araştırmada nicel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Çocukların yaş ve cinsiyet değişkenine; öğretmenlerin de öğrenim düzeyi ve mesleki deneyim süresi değişkenine göre çocukların sınıfa uyum düzeylerinde farklılık gösterip göstermediğini karşılaştırmak amacıyla parametrik olmayan Mann-Whitney U ve Kruskal Wallis testleri kullanılmıştır. Çalışma, devlete bağlı ve özel okul öncesi eğitim kurumlarından elde edilen verilerle yürütülmüştür (n=122). Araştırmanın bulgularına bakıldığında araştırmada yer alan çocukların Sınıfa Uyum Öğretmen Gözlemi-Kontrol Listesi’nin alt boyutlarından almış oldukları puanların, cinsiyet değişkeni ile ilişkisi incelendiğinde Prososyal Davranışlar açısından kız ve erkek arasında anlamlı bir fark olmadığı bulunmuştur. Konsantrasyon Problemleri ve Davranış Problemleri açısından gruplar arasında kız çocukların lehine anlamlı bir farklılık saptanmıştır. Çocukların yaş değişkeni ile ilişkisini incelemek amacıyla yapılan analiz sonucunda herhangi bir alt boyut için yaşa göre anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Sınıfa Uyum Öğretmen Gözlemi-Kontrol Listesi’nin alt boyutları öğretmenlerin öğrenim düzeyi ve mesleki deneyim süresi değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla yapılan analizler sonucunda ise Prososyal Davranışlar alt boyutu için yüksek lisans derecesine sahip öğretmenin lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Ayrıca öğretmenlerin mesleki deneyim süresine dair yapılan analiz sonucunda Konsantrasyon Problemleri, Davranış Problemleri ve Prososyal Davranışlar açısından 10-15 yıl mesleki deneyime sahip öğretmenlerin aleyhine anlamlı bir farklılık olduğu saptanmıştır.

Kaynakça

• Acar, İ. (2013). Predictors of preschool children's peer interactions: Temperament and prosocial behavior. Unpublished master dissertation. Nebraska, USA: University of Nebraska-Lincoln.
• Alisinanoğlu, F., & Kesicioğlu, O. S. (2010). Okul öncesi dönem çocuklarının davranış sorunlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Giresun ili örneği). Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 3 (1), 93-110.
• Aydos, E. H., Uysal, H., & Akman, B. (2015). Sınıfa Uyum Öğretmen Gözlemi-Kontrol Listesi’nin Türkçeye uyarlama çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23 (2), 809-824.
• Bart, O., Hajami, D., & Bar-Haim, Y. (2007). Predicting school adjustment from motor abilities in kindergarten. Infant and Child Development, 16, 597-615.
• Betts, L. R., Rotenberg, K. J., & Trueman, M. (2009). An investigation of the impact of young children’s self-knowledge of trustworthiness on school adjustment: A test of the realistic self-knowledge and positive illusion models. British Journal of Developmental Psychology, 27, 405-424.
• Birch, S. H., & Ladd, G. W. (1998). Children’s interpersonal behaviors and the teacher-child relationship. Developmental Psychology, 34 (5), 934-946.
• Bobrow, A. (2002). Problem behaviors in the classroom: what they mean and how to help. Child Study Center, 7(2). retrieved December 30, 2013 from https://depts.washington.edu/hcsats/FCAP/resources/Functional%20behavior%20analysis.pdf.
• Buhs, E. S., & Ladd, G. W. (2001). Peer rejection as an antecedent of young children’s school adjustment: An examination of mediating processes. Developmental Psychology, 37, 550–560.
• Bülbül, N. E. (2008). 4 yaş çocuklarının sosyal becerilerinin bazı değişkenler açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Campbell, S. B. (2006). Maladjustment in preschool children: A developmental psychopathology perspective. In K., McCartney, & D. Philips, (Eds.), Blackwell handbook of early childhood development (pp. 358-377). Malden, MA: Blackwell.
• Dinçer, Ç. (2005). Çocukların yaşam değişikliklerine uyumu. Okulöncesi eğitimde güncel konular içinde, (Yayına hazırlayanlar: A. Oktay & Ö. P. Unutkan). İstanbul: Morpa Yayınları.
• Dobbs, J., Arnold, D. H. & Doctoroff, G. L. (2004). Attention in the preschool classroom: The relationships among child gender, child misbehavior, and types of teacher attention. Early Child Development and Care, 174 (3), 281-295.
• Eggum-Wilkens, N. D., Valiente, C., Swanson, J. & Lemery-Chalfant, K. (2014). Children’s shyness, popularity, school liking, cooperative participation, and internalizing problems in the early school years. Early Childhood Research Quarterly, 29, 85-94.
• Elibol Gültekin, S. (2008). 5 yaş çocuklarının sosyal becerilerinin bazı değişkenler açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Erbay, E. (2008). Okul öncesi eğitim alan ve almayan ilköğretim birinci sınıf öğrencilerinin sosyal becerilere sahip olma düzeyleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erkan, S., & Kırca, A. (2010). Okul öncesi eğitimin ilköğretim birinci sınıf öğrencilerinin okula hazır bulunuşluklarına etkisinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 94-106.
• Estell, D. B., Jones, M. H., Pearl, R., Van Acker, R., Farmer, T. W., & Rodkin, P. C. (2008). Peer groups, popularity, and social preference. Journal of Learning Disability, 41 (1), 5-14.
• Gatzke-Kopp, L. M., Greenberg, M. & Bierman, K. (2014). Children’s parasympathetic reactivity to specific emotions moderates response to intervention for early-onset aggression. Journal of Clinical Child &Adolescent Psychology, (ahead-of-print), 1-14.
• Gomes, L., & Livesey, D. (2008). Exploring the link between impulsivity and peer relations in 5-6 year old children. Child: Care, Health and Development, 34 (6), 763-770.
• Gresham, F. M., & Elliott, S. N. (1987). The relationship between adaptive behaviour and social skills: Issues in definition and assessment. Journal of Special Education, 21 (9), 167-181.
• Gülay, H. (2011). Anasınıfına devam eden 5-6 yaş grubu çocukların okula uyumlarının sosyal beceriler açısından incelenmesi. E-Journal of New World Sciences Academy, 6 (1), 139-146.
• Gülay, H. (2010). Okul öncesi dönemde akran iliskileri. Ankara: Pegem-A Yayıncılık.
• Gülay, H. & Erten, H. (2011). Okul öncesi dönem çocuklarının akran kabullerinin okula uyum değiş-kenleri üzerindeki yordayıcı etkisi. E-International Journal of Educational Research, 2 (1), 81-92.
• Gülay Ogelman, H., & Erten Sarıkaya, H. (2013). Okul öncesi eğitimi almış çocukların akran ilişkileri değişkenlerinin 5 ve 6 yaşta incelenmesi: iki yıllık boylamsal çalışma. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8 (8), 1859-1871.
• Hanish, L. D. & Guerra, N. G. (2004). Aggressive victims, passive victims, and bullies: Develop¬mental continuity or developmental change. Merrill-Palmer Quarterly, 50, 17–38.
• Hodges, E. V., Boivin, M., Vitaro, F. & Bukowski, W. M. (1999). The power of friendship: protection against an escalating cycle of peer victimization. Developmental Psychology, 35 (1), 94-101.
• Hodges, E. V. E., Malone, M. J. & Perry, D. G. (1997). Individual risk and social risk as interacting determinants of victimization in the peer group. Developmental Psychology, 33, 1032–1039.
• İnci, M. A. & Deniz, Ü. (2015). Anasınıfı ve ilkokul birinci sınıfa devam eden çocukların sosyal beceri gelişimlerinin incelenmesi. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10 (3), 545-552.
• Karaca, N. H., Gündüz, A. & Aral, N. (2011). Okul öncesi dönem çocuklarının sosyal davranışının incelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 4 (2), 65-76.
• Kargı, E. & Erkan, S. (2004). Okul öncesi dönem çocuklarının sorun davranışlarının incelenmesi (Ankara il örneği). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 135-144.
• Klima, T., & Repetti, R. L. (2008). Children’s peer relations and their psychological adjustment. Merril-Palmer Quarterly, 54 (2), 151-178.
• Koth, C. W., Bradshaw, C. P. & Leaf, P. J. (2009). Teacher Observation of Classroom Adaptation-Checklist: Development and factor structure. Measurement and Evaluation in Counseling and Development,42 (1), 15-30.
• Kotil, Ç. (2010). Okul öncesi eğitim kurumuna yeni başlayan 5 yaş çocukların sosyal duygusal uyum düzeylerine annenin ebeveyn öz yeterlik algısı ile okul beklentilerine uyum düzeyinin etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Küçük, A., Dolu, N., & Erdoğan, H. (2009). İlköğretim öğrencilerinde yaş, cinsiyet ve sosyo-ekonomik seviye farklılıklarının dikkat düzeyine etkileri. Sağlık Bilimleri Dergisi, 18 (1), 18-24.
• Ladd, G. W. (2006). Peer rejection, aggressive or withdrawn behavior, and psychological maladjustment from ages 5 to 12: An examination of four predictive models. Child Development, 77 (4), 822-846.
• Ladd, G. W., Kochenderfer, B. J., & Coleman, C. C. (1996). Friendship quality as a predictor of young children’s early school adjustment. Child Development, 67, 1103-1118.
• Leve, L. D., Fisher, P. A., & DeGarmo, D. S. (2007). Peer relations at school entry. Merril-Palmer Quarterly, 53 (4), 557-577.
• Mitchell, M. M., Bradshaw, C. P. & Leaf, P. J. (2010). Student and teacher perceptions of school clima¬te: A multilevel exploration of patterns of discrepancy. Journal of School Health, 80, 271-279.
• Oktay, A. (2010). Okul öncesi eğitim ve ilköğretimin çocuğun yaşamındaki yeri ve önemi. İlköğretime hazırlık ve ilköğretim programları (1. Baskı) içinde, A. Oktay (Ed.). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Oktay A., & Unutkan Ö. P. (2005). İlköğretime hazır oluş ve okul öncesi eğitimle ilköğretimin karşılaştırılması. Erken çocuklukta gelişim ve eğitimde yeni yaklaşımlar içinde. M. Sevinç (Ed.) (s. 145-155). İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Ostrov, J. M., & Keating, C. F. (2004). Gender differences in preschool aggression during free play and structured interactions: An observational study. Social Development, 13 (2), 255-277.
• Otrar, M. (2006). Öğrenme stilleri ile yetenekler, akademik başarı ve ÖSS başarısı arasındaki ilişki. Yayımlanmamış doktora tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Önder, A., & Gülay, H. (2010). 5-6 yaş çocukları için okula uyum öğretmen değerlendirme ölçeğinin güvenirlik ve geçerlik çalışması. Uluslararası Online Eğitim Bilimleri Dergisi, 1 (2), 204-224.
• Özbey, S. & Alisinanoğlu, F. (2009). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 60–72 aylık çocukların problem davranışlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2 (6), 493-517.
• Powers, C. J. & Bierman, K. L. (2013). The multifaceted impact of peer relations on aggressive– disruptive behavior in early elementary school. Developmental Psychology, 49 (6), 1174-1186.
• Rubin, K. H., & Burgess, K. B. (2001). Social withdrawal and anxiety. In M. W. Vasey & M. R. Dadds (Eds.), The Developmental Psychopathology of Anxiety (pp. 407-434). New York: Oxford University Press.
• Schaeffer, C. M., Petras, H., Ialongo, N., Masyn, K. E., Hubbard, S., Poduska, J., & Kellam, S. (2006). A comparison of girls’ and boys’ aggressive-disruptive behavior trajectories across elemen¬tary school: Prediction to young adult antisocial outcomes. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 74 (3), 500-510.
• Siegel, S. (1977). Davranış bilimleri için parametrik olmayan istatistik, (Çev. Y. Topseven). Ankara: DTCF Yayınları: 274.
• Spencer, M. B. (1999). Social and cultural influences on school adjustment: The application of an identity focused cultural ecological perspective. Educational Psychologist, 34 (1), 43-57.
• Stoeckli, G. (2010). The role of individual and social factors in classroom loneliness. The Journal of Educational Research, 103, 28-39.
• Toluç, Z. (2008). İlköğretim birinci sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre okul öncesi eğitim alan ve almayan öğrencilerin gelişim becerilerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul: Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uyanık Balat, G., Şimşek, Z. & Akman, B. (2008). Okul öncesi eğitim alan çocukların davranış problemlerinin anne ve öğretmen değerlendirilmeleri açısından karşılaştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 263-275.
• Uysal, H., & Dinçer, Ç. (2012). Okul öncesi dönemde akran zorbalığı. Kuramsal Eğitimbilim Der¬gisi, 5 (4), 468-483.
• Uysal, H., & Dinçer, Ç. (2013). Okul öncesi dönemde karşılaşılan fiziksel ve ilişkisel saldırganlığın bazı değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 38 (169), 328-345.
• Vandell, D.L., Nenide, L., & Winkle, S. J. V. (2006). Peer relationships in early childhood. In K. McCartney, & D. Philips, (Eds.), Blackwellhandbook of early childhood development (pp. 455-470). Malden, MA: Blackwell.
• Webster-Stratton, C. & Reid, J. (2002). The Incredible Years classroom management teacher training program: Content, methods, and process. Unpublished manuscript, Incredible Years, University of Washington, Seattle.
• Webster-Stratton, C. & Reid, M. J. (2004). Strengthening social and emotional competence in young children—The foundation for early school readiness and success: Incredible Years Classroom Social Skills and Problem‐Solving Curriculum. Infants & Young Children, 17 (2), 96-113.
• Yoleri, S. (2014). Preschool children’s school adjustment: Indicators of behaviour problems, gen¬der, and peer victimisation. Education 3-13: International Journal of Primary, Elementary and Early Years Education, (ahead-of-print), 1-11.
• Yavuzer, H. (2010). Ana-Baba ve Çocuk (21. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yavuzer, H. (2000). Eğitim ve gelişim özellikleriyle okul çağı çocuğu (5. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yumuş, M. (2013). Okul öncesi eğitimcilerin 36-72 ay aralığındaki çocukların davranış problemleri ile ilgili görüşlerinin incelenmesi ve başa çıkma stratejilerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.