Sınıf Öğretmenlerinin İlkokul 4. Sınıf İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi Dersi Öğretim Programına Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 38 Sayı: 1, 233 - 262, 24.04.2018

Serkan Aslan , Birsel Aybek

Öz

Bu araştırmanın temel amacı, sınıf öğretmenlerinin
ilkokul dördüncü sınıf insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersi öğretim
programı ile ilgili görüşlerini belirlemektir. Araştırmada fenomenoloji deseni
kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcılarını, 2015-2016 eğitim-öğretim yılında
Doğu Anadolu Bölgesi'nin bir ilinde görev yapan 10 sınıf öğretmeni
oluşturmaktadır. Araştırmada amaçlı örnekleme yöntemlerden biri olan ölçüt
örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada yarı yapılandırılmış görüşme
formu kullanılarak veriler toplanmıştır. Verilerin analizinde nitel veri
analizlerinden biri olan betimsel analiz kullanılmıştır. Araştırmada geçerliği
ve güvenirliği sağlamak için çeşitli stratejiler kullanılmıştır. Araştırma
sonucunda, sınıf öğretmenleri insan hakları dersinin öğrencilerin kendi hakları
ile ilgili bilgi sahibi olacaklarını, demokrasinin ve toplumsal görevlerinin ne
olduğunu öğreneceklerini, bazı değerleri kazandıklarını belirtmişlerdir.
Öğretmenler kazanımların öğrencilerin düzeyine uygun olduğunu, içeriğin çok iyi
düzenlenmediğini, öğrenci merkezli etkinliklerin olduğunu ve
ölçme-değerlendirme araçları ile ilgili yeterli bilgi verilmediğini belirtmişlerdir.
Öğretmenlerin bazıları bu dersin dördüncü sınıf öğrencilerine uygun olduğunu
düşünürken bazıları uygun olmadığını düşünmektedir. Öğretmenler tarafından
öğretmen kılavuz kitaplarının, öğrenci ders ve çalışma kitaplarının
olmamasından dolayı sorun yaşadıkları belirtilmiş ve buna yönelik öneriler
geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İnsan hakları, yurttaşlık, demokrasi, program değerlendirme

Kaynakça

• Akdağ, H., & Taşkaya, S.M. (2011), Vatandaşlık ve insan hakları eğitiminin sosyal bilgiler öğretimindeki yeri, R. Turan & K. Ulusoy (Edt.) Sosyal bilgilerin temelleri. Ankara: Pegem A Yayıncılık. Aybek, B., & Aslan, S. (2016). Sınıf öğretmenlerinin ilkokul 4. sınıf trafik güvenliği dersi öğretim programına yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(2), 924-954. Cresswell, J.W. (2007). Qualitative inquiry & research design choosing amang five appproaches. London: SAGE. Demirel, Ö., & Kıroğlu, K. (2006). Eğitim ve ders kitapları. Ö. Demirel , & K. Kıroğlu (Edt.) Konu alanı ders kitabı incelemesi. Ankara: Pegem Yayıncılık. Doğanay, A. (2004). Sosyal bilgiler eğitiminin genel amaçları ne olmalıdır? I. Sosyal Bilgiler Eğitimi Kongresi Bildirileri Kitabı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları. Duman, T., Karakaya, Y., & Yavuz, N. (2001). Vatandaşlık bilgisi. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık. Durmuş, S. (2007). Oluşturmacılık: Teori perspektifler ve uygulama. Ankara: Nobel Yayıncılık. Erden, M. (1998). Eğitimde program değerlendirme. Ankara: Anı Yayıncılık. Ersoy, A.F. (2016). Fenomenoloji. A. Saban & A. Ersoy (Edt.) Eğitimde nitel araştırma desenleri. Ankara: Anı Yayıncılık. Evin, İ., & Kafadar, O. (2004). İlköğretim sosyal bilgiler programları ve ders kitaplarının ulusal ve evrensel değerler yönünden içerik çözümlemesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), 293-304. Fitzpatrick, J.L., Sanders, J.R., & Worthen, B.R. (2004). Program evaluation: Alternative approaches and practical guidelines. Boston: Pearson Education INC. Gibson, S., & Mckay, R. (2001). What constructivist theory and brain research may offer social studies. Canada’s National Social Studies Journal. 35 (4). http://www.quasar. ualberta.ca/css/ Css_35_4/index35_4.html adresinden 20/04/2014 tarihinde ulaşılmıştır. Grant, S.G. (1997). A policy at odds with itself: The tension between constructivist and traditional views in the new york state social studies framework. Journal of Curriculum and Supervision, 13(1), 92-113. Güler, A., Halıcıoğlu, M.B. & Taşğın, S. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin. Kaçar, H., & Kaçar, M. (2016). İlkokul dördüncü sınıf öğretmenlerinin dördüncü sınıf insan hakları yurttaşlık ve demokrasi dersine ilişkin görüşleri. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(7), 182-196. Karakuş, M., Aslan, S., & Ergüven, S. (2014). Sınıf öğretmenlerinin ilkokul 4. sınıf sosyal bilgiler dersi öğretim programına yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Turkish Studies, 9 (8), 209-234. Kazu, H., & Aslan, S. (2012). Birleştirilmiş sınıf öğretmenlerinin hayat bilgisi dersi öğretim programına yönelik görüşlerinin incelenmesi (Nitel bir araştırma). Turkish Studies, 7 (2), 693-706. King, N., & Horrocks, C. (2010). Interviews in qualitative research. London: SAGE. Koçoğlu, E. (2012). Cumhuriyetten günümüze insan hakları ve demokrasi kavramlar açısından sosyal bilgiler dersi eğitim programının incelenmesi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(7), 1-20. Lohrenscheit, C. (2002). International approaches in human rights education. International Review of Education, 48(3-4), 173-185. MEB. (2017). İnsan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersi öğretim programı (ilkokul 4. sınıf). Ankara: Devlet Basım Yayınevi. Merriam, S.B. (2009). Qualitative research and case study applications in education. San Fransisco: Jossey – Bass Publishers. Miles, M.B., & Huberman, A.M. (1996). Qualitative data analysis: A sourcebook of new materials. Thousand Oaks: Sage. Polit, D.F., & Back, C.T. (2010). Generalization in quantitative and qualitative research: Myths and strategies. International Journal of Nursing Studies, 47, 1451-1458. Richardson, V. (2003). Constructivist pedagogy. Teachers College Record. 105(9), 1623-1640. Sağlam, H.İ. (2000). Sosyal bilgiler dersinin demokratik tutum geliştirmedeki rolü. Milli Eğitim Dergisi, 146. Sağlam, H.İ., & Hayal, M.A. (2015). Sınıf öğretmenlerinin “insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi” dersinin ilkokul 4. sınıfta yer almasına ilişkin görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 207-217 Tyler, R.W. (1949). Basic principles of curriculum and instruction. The University of Chiago Press. Uşun, S. (2012). Eğitimde program değerlendirme süreçler, yaklaşımlar ve modeller. Ankara: Anı Yayıncılık. Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.