2-ÇDM Tutum Ölçeğinin Üniversite Öğrencilerine Uyarlanması ve Çevreye Yönelik Tutumun Çeşitli Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2019, Cilt: 39 Sayı: 3, 1203 - 1233, 24.12.2019

Çınar Kılıç , Sönmez Girgin

https://doi.org/10.17152/gefad.540943

Öz

Her kademede öğrenim gören öğrencinin çevreye yönelik tutumları
belirlenerek sonuçlara göre çevre eğitim programları düzenlenebilir. Bu
çalışmanın amacı, ortaokul öğrencileri için Türkçeye uyarlanmış olan İki
faktörlü Çevresel Değerler Modeli (2-ÇDM) tutum ölçeğinin üniversite
öğrencilerine uyarlanması ve üniversite öğrencilerinin çevreye yönelik
tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesidir. Ölçek, geçerlik ve
güvenirlik çalışmasının yapılması için üniversitede öğrenim gören 312 öğrenciye
uygulanmıştır. Ölçeğin üniversite düzeyine uygunluğuna doğrulayıcı faktör
analizi ile bakılmıştır. Ölçek “Koruma” ve “Kullanma”  adında iki faktör ve 20 maddeden
oluşmaktadır. Ölçeğin tamamı için Cronbach Alfa güvenirlik katsayısı .83;
koruma boyutu için .83 ve kullanma boyutu için .71 olarak bulunmuştur. Elde
edilen sonuçlar, ölçeğin yapısının üniversite düzeyine uygun olduğunu
göstermiştir. Üniversite öğrencilerinin çevreye yönelik tutumunu çeşitli
değişkenler açısından değerlendirmek için ölçek 100 öğrenciye uygulanmıştır.
Cinsiyet ve çevre kuruluşuna üyelik bakımından anlamlı bir farklılık
bulunamamışken eğitim ve sınıf düzeyine göre anlamlı farklılıklar bulunmuştur. 

Anahtar Kelimeler

Çevre, 2-ÇDM Tutum Ölçeği, Uyarlama, Sınıf Düzeyi, Eğitim Düzeyi

Adaptation of 2-MEV Attitude Scale to University Students and Evaluation of the Attitude Towards Environment in terms of Various Variables

Öz

Environmental education programs can be organized according to the
results by determining the attitudes of students studying at each level towards
the environment.  The aim of this study
is to adapt the two-factor Environmental Values Model (2-MEV) attitude scale
adapted to Turkish for secondary school students to university students and to
examine the attitudes of university students towards the environment in terms
of various variables. The scale was applied to 312 students studying at the university
in order to conduct validity and reliability study. The scale, which has 20
items, has two dimensions called "Preservation" and
"Utilization". Cronbach's Alpha reliability coefficient was
calculated as.83 for all of the scale; .83 for preservation dimension and  .71 for utilization dimension. The results
showed that the structure of the scale was suitable for university level. The
scale was applied to 100 students in order to evaluate the attitudes of university
students towards the environment in terms of various variables. While there was
no significant difference in terms of gender and environmental membership,
significant differences were found between education and class level. 

Anahtar Kelimeler

Environment, 2-MEV Attitude Scale, Adaptation, Class Level, Education Level

Kaynakça

• Atasoy, E. ve Ertürk, H. (2008). İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir alan araştırması. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 105-122. https://www.pegem.net adresinden erişilmiştir.
• Attfield, R. (2013). Environmental Ethics. Bodmin: Polity.
• Aydın, F. ve Çepni, O. (2012). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi (Karabük ili örneği). Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 189-207. http://www.zgefdergi.com adresinden erişilmiştir.
• Binngießer, J., & Randler, C. (2015). Association of the environmental attitudes “preservation” and “utilization” with pro-animal attitudes. International Journal of Environmental & Science Education, 10(3), 477-492. https://files.eric.ed.gov adresinden erişilmiştir.
• Bogner, F. X. (2018). Environmental values (2-MEV) and appreciation of nature. Sustainability, 10(2), 350. Retrieved from https://www.researchgate.net.
• Bogner, F.X., & Wiseman, M. (2002). Environmental perception: Factor profiles of extreme groups. European Psychologist, 7, 225–238. doi:10.1027//1016-9040.7.3.225.
• Bogner, F. X., & Wiseman, M. (2006). Adolescents’ attitudes towards nature and environment: Quantifying the 2-MEV model. Environmentalist, 26, 247–254. Retrieved from https://link.springer.com.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik spss ve lisrel uygulamaları. Ankara: Pegem.
• Desjardins, J.(1999). Environmental Ethics. California: Mayfield.
• Ek, H. N., Kılıç, N., Öğdüm, P., Düzgün, G. ve Şeker, S. (2009). Adnan menderes üniversitesinin farklı akademik alanlarında öğrenim gören ilk ve son sınıf öğrencilerinin çevre sorunlarına yönelik tutumları ve duyarlılıkları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(1), 125-136. http://www.kefdergi.com adresinden erişilmiştir.
• Erkol, S. ve Uğulu, İ. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin biyoloji ve çevreye yönelik tutumlarının karşılaştırılması. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 243-251.
• Erol, G. H. (2005). Sınıf öğretmenliği ikinci sınıf öğrencilerinin çevre ve çevre sorunlarına yönelik tutumları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Pamukkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Erol, G. H., & Gezer, K. (2006). Prospective of elementary school teachers’ attitudes toward environment and environmental problems. International Journal of Environmental and Science Education, 1(1), 65-77.
• Girgin, S. ve Er, F. (2016). Eko-okullarda ve klasik okullarda 8. sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının cinsiyete göre karşılaştırılması. Proceedings of International Teacher Education Conference, 283.
• Gökçe, N., Kaya, E., Aktay, S. ve Özden, M. (2007). İlköğretim öğrencilerinin çevreye yönelik tutumları. İlköğretim Online Dergisi, 6(3), 452-468.
• Gürbüz, H. ve Çakmak, M. (2012). Biyoloji eğitimi bölümü öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 162-173.
• Kahyaoğlu, M. ve Özgen, N. (2012). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 5(2), 171-185.
• Kanbak, A. (2015). Üniversite öğrencilerinin çevresel tutum ve davranışları: farklı değişkenler açısından Kocaeli üniversitesi örneği. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30, 77-90.
• Karasar, N. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel.
• Kayalı, H. (2010). Sosyal bilgiler, türkçe ve sınıf öğretmenliği öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları. Marmara Coğrafya Dergisi, 21, 258-268.
• Kılıç, Ç. (2018). 2-MEV (iki faktörlü çevresel değerler modeli) tutum ölçeğinin Türkçeye adaptasyonu. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kılıç, Ç. ve Girgin, S. (2018). Ortaokul öğrencilerinin çevreye yönelik tutum düzeyleri. 2. Uluslararası Eğitim ve Değerler Sempozyumu bildirileri 2, 822-830.
• Kibbe, A., Bogner, F. X., & Kaiser, F. G. (2014). Exploitative vs. appreciative use of nature – Two interpretations of utilization and their relevance for environmental education. Studies in Educational Evaluation, 41, 106-112.
• Lieflander, A. K., & Bogner, F. X. (2014). The effects of children's age and sex on acquiring pro-environmental attitudes through environmental education. The Journal of Environmental Education, 45(2), 105-117.
• Maskan, A. K., Akkuş, Z. ve Demir, R. (2005). Çevreye ilişkin bir tutum ölçeği geliştirme çalışması. Eğitim ve Bilim Dergisi, 30(137), 89-93.
• Mete, A. (2014). İlköğretim öğrencilerinin çevreye yönelik bilgi ve tutumlarına çevre koruma kulübü’nün etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Nalçacı, A. ve Beldağ, A. (2012). İlköğretim 7. ve 8.sınıf öğrencilerinin çevre tutumlarının belirlenmesi (Erzurum örneği). Doğu Coğrafya Dergisi, 17(28), 141-154.
• Önder, R. (2015). İlköğretim öğrencilerinin çevre tutumlarının incelenmesi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 115-124.
• Öner Armağan, F. (2006). İlköğretim 7-8. sınıf öğrencilerinin çevre eğitimi ile ilgili bilgi düzeyleri (Kırıkkale il merkezi örneklemi). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
• Özata Yücel, E. ve Özkan, M. (2014) Ortaokul öğrencilerine yönelik çevresel tutum ölçeği geliştirilmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(1), 27-48.
• Özsevgeç, T. ve Artun, H. (2012). İlköğretim öğrencileri için çevreye yönelik tutum ölçeği geliştirme çalışması. XI. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu, Rize Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Rize.
• Öztürk Kahriman, D. (2010). Preschool children’s attitudes towarda selected environmental issuees. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Sadık, F. ve Çakan, H. (2010). Biyoloji bölümü öğrencilerinin çevre bilgisi ve çevre sorunlarına yönelik tutum düzeyleri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 351-365.
• Sadık, F., & Sarı, M. (2010). Student teachers’ attitudes towards environmental problems and their level on environmental knowledge. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(39), 129-141.
• Sarıgöz, O. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin çevre ile ilgili davranış ve düşüncelerinin değerlendirilmesi. Yüzüncüyıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 87-105.
• Schneller A.J., Johnson B., & Bogner, F.X. (2013). Measuring children’s environmental attitudes and values in northwest Mexico: validating a modified version of measures to test the model of ecological values (2-MEV). Environmental Education Research, 61-75.
• Schumacher, R. E., & Lomax, R. G. (2004). A beginner's guide to structural equation modeling (2nd ed.). Mahwah, NJ. US: Lawrence Erlbaum Associates Publishers
• Seçer, İ. (2015). Spss ve lisrel ile pratik veri analizi. Ankara: Anı.
• Şama, E. (2003). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 99-110.
• Tavşancıl, E. (2006). Tutumların ölçülmesi ve spss ile veri analizi. Ankara: Nobel.
• Teyfur, E. (2017). Üniversite öğrencilerinin çevreye yönelik görüşleri. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimleri Dergisi, 1, 73-87.
• Timur, S. ve Yılmaz, M. (2013). Çevre davranış ölçeğinin Türkçeye uyarlanması. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 317-333.
• Wiseman, M., & Bogner, F.X. (2003). A higher-order model of ecological values and its relationship to personality. Personality and Individual Differences 34, 783–794.
• Wiseman, M., Wilson, G., & Bogner, F. X. (2012). Environmental values and authorianism. Psychology Research, 2(1), 25-31.
• Yıldız, K., Yılmaz, M. ve Sipahioğlu, Ş. (2011). Çevre bilimi ve eğitimi. Ankara: Gündüz.
• Zengin, U. ve Kunt, H. (2013). Ortaokul öğrencilerinin ağaç ve çevreye yönelik tutumlarının incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(23), 155-165.