Examination of Social Studies Teacher Candidates’ Views on the Value of Sensitivity

Yıl 2022, Cilt: 2022 Sayı: 19, 433 - 453, 30.10.2022

Murat Bayram Yılar , Yıldıray Karadağ , Orhan Ünal , Hakan Örten

https://doi.org/10.46778/goputeb.1167054

Öz

Sensitivity, which is quite comprehensive and closely related to many other values, is an umbrella term for them. It is absolutely essential to be aware of the sensitivity value in this world where with the process of industrialization people are getting individualized and relationships are increasingly formalized, and to make the new generations acquire this value in the family setting and at school. Accordingly, this study set out to investigate the opinions of social studies teacher candidates on sensitivity value. For this purpose, a basic qualitative research design was used in the study. The participant group of the study were social studies teacher candidates studying at the faculty of education of a state university in the Black Sea Region during the 2021-2022 academic year. The participants were selected according to criterion sampling, one of the purposeful sampling methods. In the study, being enrolled in the "Character and Values Education" course was determined as the criterion. According to this criterion, 15 social studies teacher candidates in total, 8 of whom were female and 7 of whom were male, participated in the study. In the research, the interview was utilized as the data collection method. The thematic analysis approach was adopted in the analysis of the data gathered from the interviews. As a result of the study, it was determined that teacher candidates mainly stressed reacting and not remaining silent in the definition of sensitivity value. They also thought that it is crucial to develop this value, specifically in terms of ensuring social harmony and unity. Furthermore, it was identified that they mostly associated sensitivity value with respect, responsibility and benevolence values, and they believed that drama, field-trip, case studies and activity-based teaching would be beneficial in the acquisition of this value.

Anahtar Kelimeler

Sensitivity, Social Studies, Value, Value Education, Prospective Teacher

Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Duyarlılık Değerine İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi

Öz

Duyarlılık, oldukça kapsamlı ve diğer birçok değerle yakından ilişkili olan şemsiye bir değer niteliğindedir. Sanayileşme süreciyle birlikte insanların giderek bireyselleştiği ve ilişkilerin resmileştiği bir dünyada duyarlılık değerinin farkında olmak ve bu değeri yeni yetişen nesillere ailede ve okulda kazandırmak oldukça önemlidir. Buradan hareketle araştırmada, sosyal bilgiler öğretmen adaylarının duyarlılık değeri ile ilgili görüşlerini incelemek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda çalışmada temel nitel araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcı grubunu, 2021-2022 eğitim-öğretim döneminde Karadeniz Bölgesi’nde yer alan bir devlet üniversitesinin eğitim fakültesinde öğrenim görmekte olan sosyal bilgiler öğretmen adayları oluşturmaktadır. Araştırmanının katılımcı grubu, amaçlı örnekleme yöntemlerinden biri olan ölçüt örneklemeye göre belirlenmiştir. Araştırmada “Karakter ve Değerler Eğitimi” dersine kayıtlı olmak ölçüt olarak belirlenmiştir. Bu ölçüte göre araştırmaya 8’i kadın, 7’si erkek olmak üzere son sınıfta öğrenim görmekte olan toplam 15 sosyal bilgiler öğretmen adayı katılmıştır. Araştırmada veri toplama yöntemi olarak görüşme kullanılmıştır. Görüşmelerden elde edilen verilerin analizinde ise tematik analiz yaklaşımı benimsenmiştir. Araştırma sonucunda öğretmen adaylarının duyarlılık değerinin tanımında çoğunlukla sessiz kalmama ve tepki gösterme vurgulamalarını ön plana çıkardıkları, söz konusu değerin kazandırılmasının özellikle toplumsal uyum ve birlikteliğin sağlanması açısından önemli olduğunu düşündükleri tespit edilmiştir. Ayrıca duyarlılık değerini en çok saygı, sorumluluk ve yardımseverlik değerleriyle ilişkilendirdikleri ve bu değerin kazandırılmasında drama, gezi-gözlem, örnek olay ve etkinlik temelli öğretimin faydalı olacağını düşündükleri belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Duyarlılık, Sosyal Bilgiler, Değer, Değer Eğitimi, Öğretmen Adayı

Kaynakça

• Açık, İ. (2020). İlkokul 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde kültürel mirasa duyarlılık ve vatanseverlik değerlerinin biyografilerle öğretimi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Akbaş, O. (2008). Değer eğitimi akımlarına genel bir bakış. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(16), 9-27.
• Ataç, E. (2003). “21. Yüzyılda Öğretmen Eğitimi: Türkiye’de Öğretmen Eğitiminin Değerlendirilmesi” konulu panelde yaptığı açılış konuşması. 18 Nisan 2003. Anadolu Üniversitesi-Eskişehir. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 1-31.
• Ayres, L. (2008). Thematic coding and analysis. Given, L. M. (Eds.). The SAGE Encyclopedia of Qualitative Research Methods içinde (s. 867-868). SAGE Publications.
• Banks, J.A. ve Banks C.M. (2007). Multicultural education, issues and perspectives. (6th Editon). John Wiley.
• Barbas, T.A., Paraskevopoulos, S. ve Stamou, A.G. (2009). The effect of nature documentaries on students’ environmental sensitivity: A case study. Learning, Media and Technology, 34(1), 61-69.
• Baryła-Matejczuk, M., Kata, G. ve Poleszak, W. (2022). Environmental sensitivity in young adolescents: The identification of sensitivity groups in a Polish sample. Plos One, 17(7), e0271571.
• Baysal, N. (2013). Ortaokul sosyal bilgiler derslerinde değerler eğitimi uygulamalarının öğretmenler yönüyle değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Niğde Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde.
• Braun, V. ve Clarke, V. (2006) Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101.
• Chawla, L. (1998). Significant life experiences revisited: A review of research on sources of environmental sensitivity. The Journal of Environmental Education, 29(3), 11-21.
• Chen, Q., Su, X., Liu, S., Miao, K. ve Fang, H. (2021). The relationship between moral sensitivity and professional values and ethical decision-making in nursing students. Nurse Education Today, 105, 105056.
• Chianese, A., Marulli, F. ve Piccialli, F. (2016, Şubat). Cultural heritage and social pulse: a semantic approach for CH sensitivity discovery in social media data. IEEE Tenth International Conference on Semantic Computing’de sunuldu, Laguna Hills, CA, USA
• Cordano, M., Ellis, K.M. ve Scherer, R.F. (2003). Natural capitalists: Increasing business students’ environmental sensitivity. Journal of Management Education, 27(2), 144-157.
• Coyne, M., Massey, D. ve Thibodeau, J. (2005). Raising students’ ethical sensitivity with a value relevance approach. Advances in Accounting Education: Teaching and Curriculum Innovations, 7, 171-205. DOI: 10.1016/S1085-4622(05)07008-2
• Çabuk, B. (2003). Üniversiteli öğrencilerinin çevre duyarlılıklarının incelenmesi. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 36(1), 189-198.
• Çam, İ. D., Yılar, M. B. ve Ünal, O. (2020). Son dönem Osmanlı ve güncel ders kitaplarında tasarruf değeri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(3) 100. Yıl Eğitim Sempozyumu Özel Sayı, 350-374. DOI: 10.7822/omuefd.808799
• Çelik, F. (2010). 5. sınıf sosyal bilgiler programında sorumluluk, estetik ve doğal çevreye duyarlılık değerlerinin kazandırılmasına ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Çelik, Ö. ve Buluç, B. (2018). Disiplinler arası yaklaşımla değer öğretiminde yaratıcı drama yönteminin kullanılması. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 67-88.
• Demir, F. (2018). Değer öğretimi yaklaşımlarına göre hayat bilgisi dersinde değerler eğitimi. Yayımlanmamış doktora tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Demirkaya, H. ve Ünal, O. (2018). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının kamu hizmeti motivasyonu algıları ve sosyal adalet idealleri. Turkish Studies (Elektronik), 13(4), 455-74. DOI: 10.7827/TurkishStudies.13016
• Ekinci, H. (2016). Değerler eğitimi: Duyarlı olmak. https://www.hursitekinci.com/2016/12/29/degerler-egitimi-duyarli-olmak/ adresinden alınmıştır.
• Fidan, N.K. (2016). Sensitivity of students to the natural environment, animals, social problems and cultural heritage. International Electronic Journal of Elementary Education, 8(3), 403-424.
• Gürel, D. ve Çetin, T. (2017). An investigation of secondary school 7th grade students' awareness for intangible cultural heritage. Online Submission, 8(27), 75-84.
• Halstead, J.M. ve Taylor, M.J. (2000). Learning and teaching about values: A review of recent research. Cambridge Journal of Education, 30(2), 169-202.
• Hooley, G. (2021). The important of sensitivity in your student’s empathy skills. https://growingleaders.com/blog/the-importance-of-sensitivity-in-your-students-empathy-skills/ adresinden alınmıştır.
• İbret, B.Ü., Demirbaş, İ. ve Demir, F.B. (2019). İlkokul 4. sınıf öğrencilerine alternatif etkinliklerle doğal çevreye duyarlılığın kazandırılması. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 8(1), 258-280.
• Kafadar, T. (2021). Cultural heritage in social studies curriculum and cultural heritage awareness of middle school students. International Journal of Progressive Education, 17(2), 260-274.
• Kaymakcan, R. ve Meydan, H. (2020). Ahlak, değerler ve eğitimi (3. Baskı). Dem Yayınları.
• Keskin, Y. (2008). Türkiye’de sosyal bilgiler öğretim programlarında değerler eğitimi: Tarihsel gelişim 1998 ve 2004 programlarının etkililiğinin araştırılması. Yayımlanmamış doktora tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Keskin, A. ve İlhan, G.O. (2021). Değerler eğitimine yönelik dijital çizgi roman tasarımı: “gizemli labirent”. İnsan ve Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 250-264. DOI: 10.53048/johass.923826
• Keskin, Y. ve Öğretici, B. (2013). Sosyal bilgiler dersinde" duyarlılık" değerinin etkinlikler yoluyla kazandırılması: Nitel bir araştırma. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 143-181.
• Kılcan, B. ve Akbaba, B. (2013). Sosyal bilgiler öğretim programında yer alan kültürel mirasa duyarlılık değerine ilişkin öğrenci algılarının incelenmesi. Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks, 5(3), 113-137.
• Kızılçelik, A. ve Erjem, Y. (1994). Açıklamalı sosyoloji terimler sözlüğü. Atilla Kitabevi.
• Kim, M. (2019). Fostering environmental sensitivity by observing everyday environments. Journal of Geography, 118(4), 157-168.
• Kim, J. S. ve Jeong, M. S. (2009). The effects of the forest experience on elementary students' environmental sensitivity and cognition ability. Hwankyungkyoyuk, 22(4), 14-25.
• Köç, A., Demirkaya, H. ve Ünal, O. (2020). Sosyal bilgiler eğitiminde değerler eğitimi açısından Mehmet Akif ve Safahat. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(13), 98-118. DOI: 10.20860/ijoses.714917
• Limura, S., Yano, K. ve Ishii, Y. (2022). Environmental sensitivity in adults: Psychometric properties of the Japanese version of the highly sensitive person scale 10-item version. Journal of Personality Assessment, 1-13.
• MEB. (2006). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 6.sınıf öğretim programı ve kılavuzu. MEB Yayınları.
• MEB. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı. http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=354 adresinden alınmıştır.
• Memişoğlu, H. (2013). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimine ilişkin görüşleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(3), 405-425.
• Merriam, S.B. ve Tisdell, E.J. (2016). Qualitative research: A guide to design and implementation (4th Edition). Jossey-Bass.
• Myyry, L. ve Helkama, K. (2002). The role of value priorities and professional ethics training in moral sensitivity. Journal of Moral Education, 31(1), 35-50.
• Ocal, T. (2016). The effect of field trips to historical cultural heritage sites on teacher candidates’ academic knowledge and their sensitivity. Creative Education, 7(02), 376-386. DOI: 10.4236./ce.2016.72037
• Park, M., Kjervik, D., Crandell, J. ve Oermann, M.H. (2012). The relationship of ethics education to moral sensitivity and moral reasoning skills of nursing students. Nursing Ethics, 19(4), 568-580.
• Paslı-Gürdoğan, E., Aksoy, B. ve Kınıcı, E. (2018). Hemşirelik öğrencilerinin etik duyarlılık düzeyleri ve mesleki değerler ile ilişkisi. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 5(3), 147-154.
• Patton, M.Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün ve S.B. Demir, Çev. Ed.). Pegem Akademi.
• Pirincci, E., Atıcı, E., Oguzoncul, A.F., Deveci, S.E., Ozan, A.T., Şen, M.A. ve Arca, M. (2020). Bir yüksekokul öğrencilerinin çevreye karşı duyarlılıklarının değerlendirilmesi. Van Tıp Dergisi, 27(4), 480-488.
• Rokeach, M. (1979). From the individual to institutional values with special reference to the values of science. M. Rokeach (Ed.), Understanding human values içinde (s. 47-70). New York, NY: Free Press.
• Sağlam, E. ve Genç, S.Z. (2015). İlkokul 4. sınıf sosyal bilgiler programındaki değerlerin kazandırılması sürecinde karşılaşılan güçlüklerin değerlendirilmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 106-118.
• Seitz, V.A. ve Razzouk, N. (2001). The influence of consumers' environmental sensitivity on product choices: an empirical study. Journal of Promotion Management, 6(1-2), 133-146.
• Shayestehfard, M., Torabizadeh, C., Gholamzadeh, S. ve Ebadi, A. (2020). Ethical sensitivity in nursing students: Developing a context–based education. Electronic Journal of General Medicine, 17(2), 1-12. DOI: 10.29333/ejgm/7812
• Sivek, D.J. (2002). Environmental sensitivity among Wisconsin high school students. Environmental Education Research, 8(2), 155-170.
• Schutte, I., Wolfensberger, M. ve Tirri, K. (2014). The relationship between ethical sensitivity, high ability and gender in higher education students. Gifted and Talented International, 29(1-2), 39-48.
• Superka, D.P., ve Johnson, P.L. (1975). Values Education: Approaches and Materials. (ERIC Document Reproduction Service No: ED103284).
• Tirri, K. (1999, Ağustos). In search of moral sensitivity in teaching and learning. European Conference for Research on Learning and Instruction’de sunuldu, Gothenburg, Sweeden.
• Tay, B. ve Ünlü, İ. (2019). İlkokul yurt bilgisi, toplum ve ülke incelemeleri ve sosyal bilgiler dersleri öğretim programlarında değer ve değerler eğitimi. R. Turan ve K. Ulusoy (Ed.) Farklı Yönleriyle Değerler Eğitimi (3. Baskı) içinde (s.287-321). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Topkaya, Y. (2016). Doğal çevreye duyarlılık değerinin aktarılmasında kavram karikatürleri ile eğitici çizgi romanların etkililiğinin karşılaştırılması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(34), 259-272.
• Tural, S. (1992). Kültürel kimlik üzerine düşünceler. Ankara: Ecdad Yayınevi.
• Ulusoy, K. ve Dilmaç, B. (2012). Değerler eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Ünal, O. (2020). Eğitim temalı Türk filmlerinde yer alan değerlerin incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi,18(39), 107-136. DOI: 10.34234/ded.608530
• Ünlü, İ. ve Kaşkaya, A. (2018). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin değer eğitimine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 7(4), 2656-2679.
• Whitney, I. B. (1986). The status of values education in the middle and junior high schools of Tennessee. Yayımlanmamış doktora tezi, Tennessee State University, Tennessee.
• Wu, L. (2018). The relationships between environmental sensitivity, ecological worldview, personal norms and pro‐environmental behaviors in Chinese children: Testing the value–belief–norm model with environmental sensitivity as an emotional basis. PsyCh Journal, 7(3), 111-121.
• Yelken, T.Y. (2015). Teknolojik gelişimler içinde öğretmen. http://www.egitimtercihi.com/okulgazetesi/18960-teknolojik-gelisimler-icindeoegretmen.html adresinden alınmıştır.
• Yeşil, R. ve Aydın, D. (2007). Demokratik değerlerin eğitiminde yöntem ve zamanlama. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 65-84.
• Yeşilyurt, E. (2019). Değerler eğitimine uygunluğu açısından öğretim yöntem ve tekniklerinin incelenmesi: Bir derleme çalışması. Ekev Akademi Dergisi, 23(77), 121-146.
• Yılar, M. B. ve Karadağ, Y. (2021). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının 2018 öğretim programındaki değerlere ilişkin hiyerarşileri, gerekçeleri ve önerileri. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, 476-505. DOI: 10.33418/ataunikkefd.907315
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yüksel, S. (2004). Örtük program eğitimde saklı uygulamalar. Nobel Yayıncılık.