Okul Yöneticileri ile İlgili Bir Alan Araştırması: Seçimi, Yeterlikleri ve Güçlükleri

Yıl 2023, Cilt: 2023 Sayı: 20, 162 - 201, 29.03.2023

Nevruz Uğur , Zafer Kiraz , Kemal Kara

https://doi.org/10.46778/goputeb.1250415

Öz

Okul yöneticilerinin yöneticiliği seçme nedenlerine, bir okul yöneticisinde bulunması gereken yeterliliklere, okul yöneticilerinin nasıl seçilmesi gerektiğine ve yönetici olarak göreve başladıkları süreçte yaşadıkları güçlüklere dair görüşlerini incelemek amacıyla gerçekleştirilen bu araştırma nitel bir yaklaşıma sahiptir. Araştırma kapsamında farklı okul seviyelerinde yönetici olarak çalışan 29 katılımcı ile görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Görüşmeler sonucu elde edilen veriler içerik analizine tabi tutulmuştur. İçerik analizi sonucu elde edilen bulgulara göre okul yöneticilerinin okul yöneticisi olmalarında çekici ve itici faktörler etkilidir. Çekici faktörlere ilişkin yeterlik, ilgi ve istek, eğitim ve deneyim, mesleki kariyer ve otorite temalarına ulaşılmışken, itici faktörlere ilişkin ise nitelik, tavsiye, yer değişikliği, yabancılaşma ve yetersizlik temalarına ulaşılmıştır. Okul yöneticilerinde olması gereken yeterlilikler dört farklı temaya ayrılmaktadır. Bunlar; yönetim becerisi, kişisel özellikler, demokrasi ve adalet ile politik algıdır. Katılımcıların ağırlıklı bir bölümünün okul yöneticileri seçilirken sadece yazılı sınavın yeterli olduğu görüşünde oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca okul yöneticilerinin göreve ilk başladıklarında yaşadıkları sorunların kişisel, kurumsal, politik ve toplumsal cinsiyet durumlardan kaynaklı olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Okul Yöneticisi, Okul Yönetici Yeterlikleri, Okul Yöneticisi Seçimi

A Field Study on School Administrators: Selection, Competencies and Challenges

Öz

This qualitative study was carried out to examine the views of school administrators on the reasons for choosing school administration, the competencies that a school administrator should have, how school administrators should be selected, and the difficulties they experience in the process of starting to work as administrators. Within the scope of the research, 29 participants working as administrators at different school levels were interviewed. The data obtained from the interviews were subjected to content analysis. According to the findings obtained from the content analysis, attractive and driving factors are effective on school administrators' becoming school administrators. While competency, interest and desire, education and experience, professional career and authority were the themes of attractive factors, qualification, recommendation, relocation, alienation and incompetence were the themes of driving factors. The competencies that school administrators should have are divided into four different themes. These are management skills, personal characteristics, democracy and justice, and political perception. It was concluded that the majority of the participants were of the opinion that only the written exam was sufficient for the selection of school administrators. In addition, it was seen that the problems that school administrators experience when they first take office are due to personal, institutional, political and gender situations.

Anahtar Kelimeler

School Administrator, School Administrator Competencies, School Administrator Selection

Kaynakça

• Ada, Ş., & Ercoşkun, M.H. (2009). Okul müdürlerinin klasik ve neo-klasik yönetim yaklaşımlarını uygulama biçimleri [Principals’ application style of classical and neo-classical administration approaches]. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,13 (2), 171-182.
• Akın, U. (2012). Okul yöneticilerinin seçimi ve yetiştirilmesi: Türkiye ve seçilmiş ülkelerden farklı uygulamalar, karşılaştırmalar [Selection and training of school administrators: different applications in Turkey and selected countries, comparisons]. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (2), 1-30.
• Balcı, A. (2008). Türkiye’de eğitim yönetiminin bilimleşme düzeyi [Evolution of educational administration as a scientific discipline in Turkey]. Kuram Uygulamada Eğitim Yönetimi, s. 181-209
• Balcı, A. (2021). Okul yöneticiliğinin meslekleşmesi [Professionalization of school management]. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 4 (2), 62-78
• Başaran, İ. E.(1996) Türkiye Eğitim Sistem, [Turkish Educational System]. Yargıcı Matbaası.
• Bayrak, C., Himmetoğlu, B., & Ayduğ, D. (2020). Okul yöneticilerinin 19. Milli Eğitim Şurası Kararları ve 29026 sayılı yönetmelik çerçevesinde okul yöneticilerinin atanması ve değerlendirilmesine ilişkin görüşleri [Opinions of school administrators on appointment and evaluation of school principals within the scope of 19. education council decisions and no. 29026]. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (AUJEF), 4 (2), 122-142.
• Bayram, A., & Balyer, A. (2021). Educational administrators’ views on their awareness about educational planning. Apuntes Universitarios, 11 (3), 396–413.
• Bulut-Boz, T., & Karataş, İ. H. (2020). Milli eğitim şuralarında eğitim ve okul yöneticiliği [An analysis of the decisions taken in the national education councils on educational and school administration]. Alanyazın, 1 (2), 108-130.
• Bursalıoğlu, Z. (2021). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış (21. Baskı) [New structure and behavior in school administration (21st ed)]. Pegem A Yayıncılık
• Cabigao, J. (2019). The professional competencies of school heads and their impact on school outcome, organizational culture, and principals’ performance (Unpublished doctoral dissertation). La Consolacion University Philippines.
• Cemaloğlu, N. (2005). Türkiye’de okul yöneticisi yetiştirme ve istihdamı: varolan durum, gelecekteki olası gelişmeler ve sorunlar [The training of school principals and their employment in turkey current situation, possible developments in the future and problems]. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25 (2), 249-274.
• Carey, C. C. (2017). Motivation and preparation of teachers who become assistant principals. (Unpublished doctoral dissertation). University of Kansas.
• Ergül, H. (2019). 1998 ile 2018 yılları arasında yürürlükte olan yönetici atama yönetmeliklerindeki okul müdürü değerlendirme ölçütlerinin karşılaştırılması [Comparison of school principal assessment criteria in the executive appointment regulations effective between 1998 with 2018]. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (3) 141–152.
• Gürbüz, R., Erdem, E., & Yıldırım, K. (2013). Başarılı okul müdürlerinin özellikleri [The characteristics of successful school principals]. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 167-179.
• Günay, G., & Özbilen, F.M. (2018). Öğretmenlerin okul yöneticiliği istekliliğini etkileyen faktörlerin belirlenmesi [Specifying factors affecting willingness of teachers for being school administrators]. Turkish Studies, 13 (19), 1331-1344
• Katz, R.L. (1974). Skills of an efefectieve to administrator. Harvard Business Review, 52 (5), 90-102.
• Kazak, E. (2021). Öğretmenlerin okul yöneticiliğini tercih etme nedenleri [The reasons for teachers to prefer school management]. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 9 (1), 59-73
• Kiraz, Z., Uğur, N., Türkoluk, E., Gürbüz, M., & Bolat, Ö. (2022). 5 Şubat 2021 tarihli Eğitim Kurumlarına Yönetici Seçme ve Görevlendirme Yönetmeliği ve bu yönetmeliğe dair yönetici görüşleri [The regulation on selection and assignment of administrators to educational institutions dated february 5, 2021, and views of administrators on this regulation]. Journal of History School, 56, 802-835.
• Koçoğlu, E. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının, okul yöneticilerinde olması gereken demokratik tutum ve davranışlara ilişkin görüşleri [Social studies teacher candidates’ perceptions of democratic attitudes and behaviours that should be possessed by school principals]. Electronic Turkish Studies, 8 (6), 413-430
• Lisnerova, R., Šafránková, J. M., & Urbanová, E. (2020). Managerial competencies and education need of school headmasters in the Czech Republic. International Journal of Teaching and Education, 8 (1), 33-46. https://doi.org/10.20472/TE.2020.8.1.003
• MEB (2021). Millî Eğitim Bakanlığına Bağlı Eğitim Kurumlarına Yönetici Seçme Ve Görevlendirme Yönetmeliği [Regulation on selecting and assigning managers to educational institutions affiliated to the Ministry of National Education]. Retrieved from https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/02/20210205-1.htm
• Özmen, F., & Kömürlü, F. (2010). Eğitim örgütlerine yönetici seçme ve atamada yaşanan sorunlar ve yönetici görüşleri temelinde çözüm önerileri [The problems occur in selection and appointment of administrator in education organizations and solution proposals on the basis of managers’ views]. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 2 (1), 25-33.
• Peçe, İ., & Taşdemir, F. (2021). İdarecilerin yönetim kadrolarını tercih etme sebepleri ve yönetici seçimi ile ilgili görüşlerinin incelenmesi [The reasons for the preference of the administrative staff of and investigating their opinions regarding the manager selection]. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10 (1), 123-135.
• Šafránková, J. M., & Sikyr, M. (2018). Responsibilities and competencies in personnel management at Czech schools. Retrieved from https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=719699
• Sanders, E. B. N. (2002). From user-centered to participatory design approaches, In J. Frascara, (Ed.), Design and the social sciences, (pp.1-7). Taylor and Francis.
• Şahin, A. (2007). İlköğretim okulu yöneticilerinin kişiler arası iletişim becerileri ve çatışma yönetimi stratejileri arasındaki ilişki [The relationship between interpersonal communication skills and conflict management strategies of primary school administrators] (Unpublished master’s thesis). Akdeniz University.
• Taş, A., & Önder, E. (2010). 2004 yılı ve sonrasında yayınlanan eğitim kurumları yöneticilerinin atama ve yer değiştirmelerine ilişkin yönetmeliklerin karşılaştırması [Comparison the regulations on the assignment and relocation of administrators of educational institutions functioning in 2004 and the years later]. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (12), 171-185.
• Taymaz, H, (2001) Okul yönetimi [School administration]. Pegem A.
• Töremen, T., & Kolay, F. (2003). İlköğretim okul yöneticilerinin sahip olmaları gereken yeterlilikler [Competencies required by primary school administrators]. Milli Eğitim Dergisi. Güz (160).
• Turan, S. & Şişman, M. (2000). Okul yöneticileri için standartlar: Eğitim yöneticilerinin bilgi temelleri üzerine düşünceler [Standards for school leaders: Thoughts on the knowledge base of the educational administrators]. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (4), 68-87.
• Turan, S. (2007). İşini bil okuluna sahip ol. Bir insan olarak okul müdürü [Know your job, have your school. Principal as a human being]. Pegem Akademi.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Nitel araştırma yöntemleri [Qualitative research methods]. Seçkin.
• Yolcu, H., & Bayram, A. (2015). Okul yöneticisi seçme sürecini deneyimleyen yönetici adaylarının sözlü sınav yöntemine ilişkin algıları [School administrator selection process experienced school administrator candidates’ perceptions on the oral exam]. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi - Journal of Qualitative Research in Education, 3 (3), 102-126.