Kültürel Miras Unsuru Olarak Ulusal Mutfağın Sürdürülebilirliği: Gastromilliyetçilik Çerçevesinde Nitel Bir Araştırma

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 45 - 65, 24.03.2024

Mehmet Tekeli , İrem Yıldırım , Burak Çıtak

https://doi.org/10.32572/guntad.1318209

Öz

Bu araştırmada mutfak şeflerinin ulusal mutfağın sürdürülebilirliği konusunda gastromilliyetçiliği ne derece önemsedikleri ve milli unsurlar çerçevesinde ulusal mutfağı nasıl koruyup kullandıklarının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda ölçüt örnekleme yöntemi kullanılarak mutfak şefleri ile yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Nitel yöntemin benimsendiği araştırmada fenomenoloji, araştırma deseni olarak belirlenmiştir. Araştırma verileri içerik analizine ve betimsel analize tabi tutulmuş olup beş ana tema, yirmi dokuz alt tema ve 234 kod elde edilmiştir. Araştırma sonucunda kültürel miras unsuru olarak ulusal mutfak, ulusal mutfağın sürdürülebilirliği, ulusal mutfak kültürüne ilişkin turist tutumları, ulusal mutfak kültürünün uluslararası bilinirliği ve devlet politikaları ve stratejileri ana temalar olarak belirlenmiştir. Ayrıca mutfak şeflerinin en sık dile getirdiği konunun ulusal mutfağın sürdürülebilirliği ana temasına, en uzun üzerinde durdukları konunun ise farkındalık/bilinçlenme alt temasına yönelik olduğu belirlenmiştir. Genel olarak ulusal mutfak kültürünün sürdürülebilirliğinde belirlenen ana temaların önemli rolünün olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kültürel Miras, Ulusal Mutfak, Sürdürülebilirlik, Gastromilliyetçilik

Sustainability of National Cuisine as a Cultural Heritage Element: A Qualitative Research in the Framework of Gastronationalism

Öz

In this study, it is aimed to determine to what extent cuisine chefs attach importance to gastronationalism in terms of the sustainability of national cuisine and how they protect and use national cuisine within the framework of national elements. In this context, semi-structured interviews were conducted with the cuisine chefs using the criterion sampling method. In the research in which the qualitative method was adopted, phenomenology was determined as the research design. The research data were subjected to content analysis and descriptive analysis, and five main themes, twenty-nine sub-themes and 234 codes were obtained. As a result of the research, national cuisine as a cultural heritage element, sustainability of national cuisine, tourist attitudes towards national cuisine culture, international awareness of national cuisine culture and government policies and strategies were determined as the main themes. In addition, it was determined that the most frequently mentioned topic by the cuisine chefs was the main theme of the sustainability of the national cuisine, and the topic they focused on the longest was the awareness/consciousness sub-theme. In general, it has been concluded that the main themes determined in the sustainability of the national cuisine culture have an important role.

Anahtar Kelimeler

Cultural Heritage, National Cuisine, Sustainability, Gastronationalism

Kaynakça

• Bessière, J. (1998). Local development and heritage: Traditional food and cuisine as tourists attractions in rural areas. Sociologia Ruralis, 38(1), 21-34. https://doi.org/10.1111/1467-9523.00061
• Beşirli, H. (2010). Yemek, kültür ve kimlik. Milli Folklor Dergisi, 22(87), 159-169. https://www.millifolklor.com/PdfViewer.aspx?Sayi=87&Sayfa=156
• Bucak, T. (2014). Turkish restaurant business in abroad: United Kingdom Sofra Restaurants Chain sample. International Journal of Humanities and Social Science, 4(9), 168-175. http://www.ijhssnet.com/view.php?u=http://www.ijhssnet.com/journals/Vol_4_No_9_July_2014/18.pdf
• Bucak, T., & Yiğit, S. (2019). Gastromilliyetçilik ve gastrodiplomasi kavramları üzerine bir değerlendirme. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(4), 1305-1320. https://doi.org/10.16953/deusosbil.570526
• Can, M. (2009). Kültürel miras ve müzecilik. Kültür ve Turizm Bakanlığı. https://teftis.ktb.gov.tr/Eklenti/1279,muserrefcanpdf.pdf?0
• Chang, R. C., Kivela, J., & Mak, A. H. (2011). Attributes that influence the evaluation of travel dining experience: When East meets West. Tourism Management, 32(2), 307-316. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2010.02.009
• Cömert, M. (2014). Turizm pazarlamasında yöresel mutfakların önemi ve Hatay Mutfağı örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 2(1), 64-70. https://jotags.net/index.php/jotags/article/view/81/99
• Creswell, J. W. (2018). Nitel araştırma yöntemleri. (M. Bütün & S. B. Demir, Çev.). Siyasal Kitabevi.
• Çapar, G., & Yenipınar, U. (2016). Somut olmayan kültürel miras kaynağı olarak yöresel yiyeceklerin turizm endüstrisinde kullanılması. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 4(Special 1), 100-115. https://jotags.net/index.php/jotags/article/view/176/260
• Demirel, N., & Kırıcı Tekeli, E. (2020). Profesyonel turist rehberlerinin foodie turist tipine bakış açıları: Nitel bir araştırma. Journal of Tourism Theory and Research, 6(1), 35-46. https://doi.org/10.24288/jttr.633445
• DeSoucey, M. (2010). Gastronationalism: Food traditions and authenticity politics in the European Union. American Sociological Review, 75(3), 432-455. https://doi.org/10.1177/0003122410372226
• Durlu Özkaya, F., Cömert, M., & Sark, S. (2011). Agro tourism knowledge level of tourism students. In E. Maleviti ve C. Stathopoulos (Ed.), Essays on Agriculture and Environment (pp.235-245). Atiner
• Eren, R. (2019). Turkey’s food image, travlelers’ revisit intention and tourist expenditures. Anais Brasileiros de Estudos Turísticos-ABET, 9(1), 1-16. https://doi.org/10.34019/2238-2925.2019.v9.27130
• Fırat, M. (2014). Yemeğin ideolojisi ya da ideolojinin yemeği: kimlik bağlamında yemek kültürü. Folklor/Edebiyat, 20(80), 129-140. https://www.folkloredebiyat.org/Makaleler/597697772_fe-80-8.pdf
• Fox, R. (2007). Reinventing the gastronomic identity of Croatian tourist destinations. International Journal of Hospitality Management, 26(3), 546–559. https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2006.03.001
• Henderson, J. (2009). Food tourism reviewed. British Food Journal, 111(4), 317–326. https://doi.org/10.1108/00070700910951470
• Higman, B. W. (2012). How Food made history. Wily-Blackwell.
• Hjalager, A. M. (2004). What do tourists eat and why? Towards a sociology of gastronomy and tourism. Tourism, 52(2), 195-201. https://www.cabdirect.org/cabdirect/abstract/20043107789
• Holtzman, J. D. (2006). Food and memory. Annual Review of Anthropology, 35, 361 –378. https://doi.org/10.1146/annurev.anthro.35.081705.123220
• Ichijo, A., & Ranta, R. (2018). Yemek ve ulusal kimlik. Ayrıntı Yayınları.
• Ignatov, E., & Smith, S. (2006). Segmenting Canadian culinary tourists. Current Issues in Tourism, 9(3), 235– 255. https://doi.org/10.2167/cit/229.0
• Işık, I. (2019). Gastromilliyetçilik ve markalaşma: Gaziantep Mutfağı üzerine bir araştırma [Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi]. https://acikbilim.yok.gov.tr/bitstream/handle/20.500.12812/220299/yokAcikBilim_10288363.pdf?sequence=-1&isAllowed=y
• Kargiglioğlu, Ş. (2018). Gastronomi turizminin önemi. A. Akbaba & N. Çetinkaya (Ed), Gastronomi ve yiyecek tarihi (s. 35-53) içinde. Billur Yayınevi.
• Kırıcı Tekeli, E., Demirel İli, N., & Kement, Ü. (2023). Foodie turist tipolojisi: Gaziantep restoranlarına yönelik nitel bir araştırma. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 372-392. https://dx.doi.org/10.21547/jss.1134286
• Luša, Đ., & Jakešević, R. (2017). The role of food in diplomacy: Communicating and “winning hearts and minds” through food. Media Studies, 8(16), 99-119. https://hrcak.srce.hr/ojs/index.php/medijske-studije/article/view/6454
• Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma. (S. Turan, Çev.). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Minasse, M. H. S. G. G. (2020). Food tourism as research object: Analysis of publications in Brazilian journals (2005-2017). Brazilian Journal of Tourism Research, 14(1), 92-111. https://doi.org/10.7784/rbtur.v14i1.1669
• Okumuş, B., Okumuş, F., & Mckercher, B. (2007). Incorporating local and international cuisines in the marketing of tourism destinationa: The case of Hong Kong and Turkey. Tourism Management, 28(1), 253-261. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2005.12.020
• Osipova, Y. (2014). From gastronationalism to gastrodiplomacy: Reversing the securitization of the dolma in the South Caucasus. Public Diplomacy Magazine, 11, 18-22. https://static1.squarespace.com/static/5be3439285ede1f05a46dafe/t/5be3511daa4a996fcaa498f3/1541624135259/GastroDiplomacy
• Örgün, E., & Keskin, E. (2014, Ekim). Geleneksel Avanos mutfağı ve gastronomi turizmine kazandırılması. Avanos Sempozyumu Bildirileri, Nevşehir, Türkiye.
• Özgen, I. (2015). Uluslararası gastronomiye genel bakış. M. Sarıışık (Ed), Uluslararası gastronomi (s.1-32) içinde. Detay yayıncılık.
• Pekerşen, Y. (2020). The hotel chefs perception on traditional kitchen culture and gastronationalism. Anais Brasileiros de Estudos Turísticos, 10(1, 2e3). https://doi.org/10.34019/2238-2925.2020.v10.29350
• Pulluk, E., & Örnek, A. (2021). Gastrodiplomasi ve gastromilliyetçilik. Y. Oğan (Ed), Gastronomi araştırmaları (s. 55-63) içinde. Çizgi Yayınları E kitap.
• Ramshaw, G. (2015). Food, heritage and nationalism. In D. J. Timothy (Ed.), (2015). Heritage cuisines: Traditions, identities and tourism. (pp. 53-64). Routledge.
• Şahin, A. (2017). Gastromilliyetçilik kavramının incelenmesi: Coğrafi işaret ve markalaşma faktörleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(48), 459-464. https://www.sosyalarastirmalar.com/articles/examination-of-the-notion-of-gastronationalism-geographical-indication-andbranding-factors.pdf
• Şahin, Ö., & Aydın, A. (2017). A cultural, gastronomic, and touristic asset: The Kuşadası oleatrium olive and olive oil history museum case. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(4), 180-199. https://jotags.net/index.php/jotags/article/view/316/528
• Timothy, D. J., & Ron, A. S. (2013). Heritage cuisines, regional identity and sustainable tourism. In C. M. Hall & S. Gössling (Ed.), Sustainable culinary systems: local foods, innovation, and tourism & hospitality (pp. 275 –290). Routledge.
• Türkay, O., & Genç, K. (2019). Gastronomi turizmi. M. Sarıışık (Ed), Tüm yönleriyle gastronomi bilimi (s. 211-235) içinde. Detay Yayıncılık.
• Vecco, M. (2010). A definition of cultural heritage: From the tangible to the intangible. Journal of Cultural Heritage, 11(3), 321–324. https://doi.org/10.1016/j.culher.2010.01.006
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, E. (2019). Yemek, ulusal kimlik ve milliyetçilik ilişkisi üzerine: “Çiya” Markası ve “Turquality” programı örnekleri üzerinden bir yaklaşım denemesi. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 4(2), 188-203. https://doi.org/10.30784/epfad.580249
• Yıldırım, E. (2020). Gastromilliyetçilik ve gastrodiplomasi arasındaki ilişki üzerine teoriden pratiğe bir bakış. Kapadokya Akademik Bakış, 4(1), 76-99. https://dergipark.org.tr/tr/pub/car/issue/55625/749917