SAĞLIK ÇALIŞANLARINDA KALİTE OKURYAZARLIĞI: BİR ÖLÇEK GELİŞTİRME VE ALAN ÇALIŞMASI

Yıl 2024, Cilt: 27 Sayı: 1, 121 - 138, 27.03.2024

Ayşegül Turan , Mustafa Altıntaş

https://doi.org/10.61859/hacettepesid.1356362

Öz

Sağlık hizmetlerinde kalite, temelde insan sağlığının iyileştirilmesine odaklandığı için bu alanın sağlık çalışanları tarafından çok iyi bir şekilde öğrenilmesi, özümsenmesi ve bu tür faaliyetlerinde içinde yer almaya özendirilmesi gereklidir. Sağlık çalışanlarının kalite hakkındaki genel bilgi düzeyleri, asgari standartlara yönelik görüşleri, kalite uygulamalarının gerekliliğine yönelik tutumları ve bu uygulamalara katılma isteklilikleri, onların kalite okuryazarlığını belirlemede önem taşımaktadır. Bu araştırma sağlıkta kalite okuryazarlığı ölçeği geliştirmeye yönelik metodolojik ve aynı zamanda sağlık çalışanlarının kalite okuryazarlık düzeylerini belirleyerek demografik değişkenlere göre farklılıklarını araştıran tanımlayıcı türde bir çalışmadır. Araştırmanın örneklemi Yozgat Bozok Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi çalışanlarıdır. 30 maddeden oluşan ölçeğe uygulanan Açıklayıcı Faktör Analizi neticesinde öz değeri 1’den büyük 4 faktör elde edilmiştir. Ölçeğin yapı geçerliliğini değerlendirmek için Doğrulayıcı Faktör Analiz uygulanmış olup, referans aralıkta uyum iyiliği değerlerine ulaşılmıştır. Sağlık Çalışanlarının Kalite Algısı Ölçeği ile korelasyon analizi yapılarak ölçeğin kriter geçerliliği doğrulanmıştır. Geçerlilik ve güvenilirliği doğrulanan ölçek ile sağlık çalışanlarının kalite okuryazarlıklarının demografik değişkenlere göre farklılıkları araştırılmıştır. Yapılan varyans analizinde sağlık çalışanlarının kalite okuryazarlıkları ile sadece yaş, çalışma yılı ve gelir durumu değişkenleri arasında anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Bu ölçek kullanılarak sağlık çalışanlarının kalitenin anlamına yönelik ve sağlık hizmetlerinde asgari kalite standartlarına yönelik farkındalıkları, kalite gerekliliğine yönelik tutumları ve kalite yönetimi süreçlerine katılımda isteklilikleri ölçülebilir. Elde edilen bulgular sağlık yöneticilerinin kalite çalışmalarına yön verebilir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık, kalite, okur yazarlık, ölçek geliştirme, alan çalışması

QUALITY LITERACY IN HEALTHCARE WORKERS: A SCALE DEVELOPMENT AND FIELD STUDY

Öz

Since quality in health services mainly focuses on the improvement of human health, this field should be well learned, assimilated by health professionals and encouraged to take part in such activities. The general knowledge level of health professionals about quality, their views on minimum standards, their attitudes towards the necessity of quality practices and their willingness to participate in these practices are important in determining their quality literacy. This research is a methodological study to develop a quality literacy scale in health and is also a descriptive study that investigates the differences according to demographic variables by determining the quality literacy levels of health workers. The sample of the research is Yozgat Bozok University Medical Faculty Hospital employees. As a result of the Explanatory Factor Analysis applied to the scale consisting of 30 items, 4 factors with an eigenvalue greater than 1 were obtained. Confirmatory Factor Analysis was applied to evaluate the construct validity of the scale, and goodness of fit values were reached within the reference range. The criterion validity of the scale was confirmed by performing a correlation analysis between this scale and the Healthcare Professionals' Quality Perception Scale. With the scale whose validity and reliability were verified, the differences in the quality literacy of health workers according to demographic variables were investigated. In the analysis of variance, significant differences were found between the quality literacy of health workers and only the variables of age, working year and income status. By using this scale, awareness of health professionals about the meaning of quality and minimum quality standards in health services, their attitudes towards quality requirements and their willingness to participate in quality management processes can be measured. The findings can guide the quality studies of health managers.

Anahtar Kelimeler

Health, quality, literacy, scale development, field study.

Kaynakça

• Ablak, K. (2019). Toplam kalite yönetimi yaklaşımının insan kaynakları yönetiminde iş tatminine etkisi: akredite sağlık kuruluşlarına yönelik bir araştırma [Doktora Tezi]. Üsküdar Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Bayer, N. (2018). Kalite algı ölçeğinin geliştirilmesi ve kalite belgesi alan hastanelerde hemşirelerin kalite algısı [Doktora Tezi]. İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Bayer, N., & Baykal Ü. (2018). Sağlık çalışanları kalite algı ölçeğinin geliştirilmesi. Journal of Health and Nursing Management, 2, 86-99.
• Ehlers, U. D. (2007). Quality literacy — competencies for quality development in education and e-learning. Educational Technology & Society, 10(2), 96-108.
• El-Jardali, F., Jamal, D., Dimassi, H., Ammar, W., & Tchaghchaghian, V. (2008). The impact of hospital accreditation on quality of care: Perception of Lebanese nurses. Int J Qual Health Care, (20), 363-371. https://doi.org/10.1093/intqhc/mzn023.
• Erdem, F. (2022). Sağlık çalışanlarında kalite algısı: iki devlet hastanesi karşılaştırma örneği. [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Maltepe Üniversitesi.
• Erdil, O., Keskin, H., & Zehir, C. (2003). Firma içi kalite bilgisi kullanımı, işgören katılımı ve tasarımda kalite yönetimi ile ürün performansı arasındaki ilişkiler: Deneysel bir çalışma. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 4(1), 43-54.
• Erdoğan, S., Nahcivan, N., & Esin, M.N. (2015). Hemşirelikte araştırma süreç, uygulama ve kritik. İstanbul: Nobel Yayıncılık.
• Harrington, D. (2009). Confirmatory factor analysis. New York: Oxford University Press.
• Hayran, M., & Hayran, M. (2011). Basic statistic for health researh. Ankara: Art Ofset Matbacılık Yayıncılık.
• İzdaş, H. (2011). Vizyoner liderliğin çalışanların kalite algısına etkisinin araştırılması [Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Jonhson, B., & Christensen, L. (2014). Educational research: Quantitative, qualitative, and mixed approaches. (5th ed., pp.190-222). California, CA: SAGE Publication.
• Karagöz, Y. (2016). SPSS and AMOS 23 applied statistical analysis. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Marşap, A. (2014). Sağlık işletmelerinde kalite. 1. Baskı, İstanbul. Beta Yayınları.
• Oksay, A. (2016). Sağlık hizmetlerinde kalite tam olarak ne demek?. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(14), 181-192.
• Özcan Çaklı, İ. (2021). Sağlık sektöründe toplam kalite yönetimi Donabedian kalite özellikleri ve sağlık çalışanlarının hizmet kalitesi üzerine etkisi [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Esenyurt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Polit, D. F., Beck, C. T., & Owen, S. V. (2007). Is the CVI an acceptable indicator of content validity? Appraisal and recommendations. Research in nursing & health, 30(4), 459-467.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Boston, Pearson.
• Turali, Y. (2021). Bir özel hastanede çalışan hemşirelerin kalite yönetimi konusundaki bilgi tutum ve davranışları [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Medipol Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Türk Dil Kurumu Sözlüğü (2023). Erişim Adresi: https://sozluk.gov.tr/. Erişim Tarihi 06.08.2023
• Viljoen, S., & van Waveren, C.C. (2008). An improved model for quantifying an organisational quality culture. PICMET ‘08 - 2008 Portland International Conference on Management of Engineering & Technology, 1781-1789.
• Yazıcıoğlu Y, & Erdoğan S. (2004). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık. Elektronik Kaynaklar.