KIRKLARELİ POYRALI DOKUMASININ SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: Özel Sayı 3 - AYDIN UĞURLU VE GELENEKSEL SANATLAR ÖZEL SAYISI, 26 - 43, 31.03.2022

Nazan Özcan , Feriha Akpınarlı

Öz

Yaşam döngüsü içinde gelişim ve değişim gösteren Geleneksel Türk Tekstil Sanatları, kültürel değerlerin temel taşlarından biri olarak varlığını sürdürmektedir. Oluşturulması itibariyle bulunduğu toplumun tüm değer yargıları hakkında fikir vermekte ve geçmişle bağ kurarak kültürel kimlik bilincinin oluşmasını sağlamaktadır. Anadolu’nun hemen her yöresinde görebileceğimiz geleneksel dokumalar, bu kültürel mirasın en önemli öğeleridir. Araştırma kapsamında değerlendirilen “Kırklareli Poyralı Dokumaları”, ortaya çıktığı coğrafyanın etkisiyle birçok yaşanmışlığın izlerini taşıyan, kendi olma özelliğini geliştirmiş ve var olma mücadelesini yürütmüş nadir örneklerden biridir. Fakat yaşayış biçimlerinin değişmesi ile birlikte ortaya çıkan faktörler zamanla dokumanın devamlılığı esasında olumsuz yansımalar göstermiş ve unutulmaya yüz tutmuş değerler arasında yerini almasına sebep olmuştur. Kırklareli Poyralı dokumasının devamlılığına katkı sağlamak amacı ile yürütülen araştırmada; “dokumanın literatürünü oluşturarak ve kültürel miras aktarımını gerçekleştirerek sürdürülebilirliğine katkı sağlanabilir mi?” sorunsalı, araştırmanın problemi olarak ele alınmıştır. Araştırmanın yöntemi, tarama modelli nitel araştırma olarak belirlenmiş, dokumanın incelenmesine yönelik saha çalışması yapılmıştır. Elde edilen veriler doğrultusunda; Kırklareli Poyralı dokumalarının teknik, araç-gereç, desen-motif, kompozisyon, renk özellikleri, uygulama yöntemleri açıklanmış ve dokumanın künyesi oluşturulmuştur. Kültürel mirasın korunması, bu korumanın yönetilmesinin sürdürülebilirlik kavramı kapsamında ele alınması ve izlenilecek yolların belirlenmesi hakkında öneriler geliştirilmiştir. Dokumacılığı yaşatma yani günlük hayatımıza dâhil etme, ekonomik bir boyut kazandırma ve gelecek nesillere bu olguları taşıma amacıyla hareket edilmesi gerekliliğine vurgu yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Poyralı Dokumaları, dokumacılık, sürdürülebilirlik

EVALUATION OF KIRKLARELI POYRALI WEAVING WITHIN THE SCOPE OF SUSTAINABILITY

Öz

Traditional Turkish Textile Arts, which develop and change in the life cycle, continues to exist as one of the cornerstones of cultural values. As it is formed, it gives an idea about all the value judgments of the society in which it is located and provides the formation of cultural identity awareness by connecting with the past. Traditional weavings, which we can see in almost every region of Anatolia, are the most important elements of this cultural heritage. “Kırklareli Poyralı Weavings”, evaluated within the scope of the research, are one of the rare examples that carry the traces of many experiences under the influence of the geography in which they emerged, have developed the feature of being themselves and have struggled for existence. However, the factors that emerged with the change of lifestyles showed negative reflections on the continuity of weaving over time and caused it to take its place among the values that were on the verge of being forgotten. In the research carried out with the aim of contributing to the continuity of Kırklareli Poyralı Weaving; “Can we contribute to the sustainability of weaving by creating a literature and transferring cultural heritage?” problematic was considered as the research problem. The method of the research was determined as qualitative research with scanning model, and a field study was conducted for the examination of the fabric. In line with the data obtained; the technique, equipment, embellishment-motif, composition, color features and application methods of Kırklareli Poyralı Weavings were explained and the tag of the weaving was created. Suggestions have been developed on the protection of cultural heritage, the management of this protection within the scope of the concept of sustainability and the determination of the ways to be followed. Emphasis was placed on the necessity of keeping weaving alive, that is, incorporating it into our daily lives, adding an economic dimension and moving these phenomena to future generations.

Anahtar Kelimeler

Poyralı Weavings, weaving, sustainability

Kaynakça

• Akesen, Aytuğ (2009). “Sürdürülebilir Turizm Yaklaşımında Ekoturizmin İşlevsel Önemi”. 10. Ulusal Turizm Kongresi. 21-24 Ekim. Mersin. s. 1365-1374.
• Akpınarlı, H. Feriha (1996). Şanlıurfa Çulha Dokumacılığı. Urfa: Şurkav Yayınları.
• Akpınarlı, H. Feriha; Begiç, Nurgül; Kuzay Demir, Gonca (2020). Çözgüden Düğüme, Düğümden Motife Bergama Halıları. Ankara: Atlas Akademik Basın Yayın Dağıtım A.Ş.
• Akpınarlı, H. Feriha; Develioğlu, Yakute; Ortaç, Serpil; Özder, Lale; Yalçınkaya, Tomris; Büyükyazıcı, Meral; Tozun, Hatice; Kurt, Gülten ve Develioğlu, Gülşen (2008). Çankırı El Sanatları. Ankara: Hazar Reklam.
• Aytaç, Çetin (1982). El Dokumacılığı. Ankara: Devlet Kitaplığı Yayın Evi.
• Coccossis, Harry; Priestley, Gerda K.; Edwards, Arwel J. (1996). Sustainable Tourism? European Experiences. Birleşik Krallık: CAB International.
• Çevre ve Orman Bakanlığı (2007). Korunan Alan Planlaması ve Yönetimi, Biyolojik Çeşitlilik ve Doğal Kaynak Yönetimi Projesi Deneyimi. Ankara: TŞOF Trafik Matbaacılık A.Ş.
• Çoruh, Haydar; Çaparlar, Ahmet (2012). Yaşayan El Sanatları ve Sanatkârıyla Hatay (Tarihten Günümüze). Hatay: Hatay Valiliği, Yayın No. 7.
• Deniz, Bekir (1994). “Anadolu-Türk Dokuma Sanatında Cicim”. Sanat Tarihi Dergisi, S 7 (7), s. 59-66.
• Eser, Seçkin; Dalgın, Taner; Çeken, Hüseyin (2010). “Sürdürülebilir Kültür Turizmi: Efes Örneği”. Ege Coğrafya Dergisi, S. 19 (2), s. 27-34.
• Hyun, Seon-Hee; Bae, Soo-Jeong. (2007). “Development of Textile Design for Fashion Cultural Products-Focusing on Traditional Korean Patterns”. Journal of the Korean Society of Clothing and Textiles, S. 31 (6), s. 985-996.
• Kuntay, Orhan (2004). Sürdürülebilir Turizm Planlaması. Ankara: Alp Yayınevi.
• Kurt, Mustafa; Kuzucu, Kemalettin; Çakır, Baki; Demir, Kemal (2016). “19. Yüzyılda Osmanlı Sanayileşmesi Sürecinde Kurulan Devlet Fabrikaları: Bir Envanter Çalışması. OTAM”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma Merkezi Dergisi, S. 40, s. 245-77.
• Kurtulmuş, Zekeriya (2017). “Kırklareli Poyralı Köyü Dokumaları”. Arcadia Dergisi. S. 30, Kırklareli, s. 36-39.
• Kuter, Nazan; Ünal, Emre H. (2009). “Sürdürülebilirlik Kapsamında Ekoturizmin Çevresel, Ekonomik ve Sosyo-Kültürel Etkileri”. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, S. 9 (2), s. 146-156.
• Middleton. Victor; Hawkins. Rebacca (1998). Sustainable Tourism: A Marketing Perspective. Oxford: Butterworth Heinemann.
• Milasius, Vytautas; Neverauskiene, Dzeneta; Katunskis, Jurgin; Kazlauskiene, Ilona (2002). “The Mathematical Basis Of Ornamentation Of Patterned Woven Fabrics”. Fibres & Textiles in Eastern Europe, S. 10 (4), s. 34-39.
• Onuk, Taciser ve Akpınarlı, H. Feriha (2011). “İçel Yöresi Düz Dokuma Yaygılarda Kullanılan Motif ve Kompozisyon Özellikleri”. Arış Dergisi, S. (6), s. 84-93.
• Öksüz Kuşçuoğlu, Gizem; Taş, Murat (2017). “Sürdürülebilir Kültürel Miras Yönetimi”. Süleyman Demirel Üniversitesi Yalvaç Akademi Dergisi, S. 2 (1), s. 58-67.
• Özdemir Kavcı, Esra (2012). “Tekstilde Endüstrileşmenin Yöresel Dokuma Kumaş Üretimine Etkileri: Denizli (Buldan-Tavas)”. Akdeniz Sanat Dergisi, S. 4 (7), s. 137-140.
• Seng, Yvonne J.; Wass, Betty (1995). “Traditional Palestinian Wedding Dress As A Symbol Of Nationalism”. Dress And Ethnicity, Chapter / Traditional Palestinian Wedding Dress as a Symbol of Nationalism, s. 227-254.
• Soysaldı, Aysen (2009). Düz Dokuma Teknikleri ve Teknik Desen Çizimleri. Ankara: AKM Yayınları.
• Taylor, Dalia (2004). “Software for Creation of a Database of Ornamentation of National Woven Fabrics”. Fibres & Textiles in Eastern Europe, S. 12 (4), s. 74-78.
• Udale, Jenny (2014). Moda Tasarımında Tekstil ve Moda, (Çev. H. Güngör). İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Wahsalfelah, Siti Norkhalbi Haji (2005). “Traditional Woven Textiles: Tradition and Identity Construction in The'new State'of Brunei Darussalam”. This thesis is presented for the degree of Doctor of Philosophy of The University of Western Australia, School of Social and Cultural Studies Discipline of Anthropology and Sociology.
• Yıldırım, Mustafa (2011). “Konya Alaeddin Camii'nde Bulunan Cicim Örnekleri”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. (30), s. 457-482.
• İnternet Kaynakları URL-1 http://www.cografya.gen.tr/tr/kirklareli/tarihce.html (Erişim Tarihi: 15.12.2021)
• URL-2 https://www.trakyagezi.com/poyrali-derin-kokler/ (Erişim Tarihi: 15.12.2021)
• URL-3 https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 07.03.2022)
• Kaynak Kişiler Gülay KARAKULAK / 1967 Kırklareli, Kırklareli Poyralı Köyü / Kültür Evi
• Sevim ALBOĞA / 1979 Kırklareli, Kırklareli Olgunlaşma Enstitüsü
• Zekeriya KURTULMUŞ / Kırklareli Kültür Müdürlüğü
• Bilgi formlarının oluşturulduğu fotoğraflar Nazan ÖZCAN tarafından çekilmiştir.