Karadeniz Bölgesi’ndeki Bazı Yerel Sosyobilimsel Konularda Öğrencilerin İnformal Muhakemelerinin Belirlenmesi: HES, Organik Çay ve Yeşil Yol Projesi

Yıl 2019, Cilt: 34 Sayı: 2, 524 - 540, 30.04.2019

Şengül Atasoy , Ahmet Tekbıyık , Osman Şinasi Yüca

Öz

Bu çalışmada, öğrencilerin yerel sosyobilimsel
konulardan (SBK’lerden) olan nehir tipi hidroelektrik santraller (HES’ler), organik
çay ve yeşil yol ile ilgili informal muhakeme modlarını ve düzeylerini belirlemek
amaçlanmıştır. Bu amaç çerçevesinde araştırmanın alt problemleri; 1) Öğrencilerin
yerel SBK’lerden haberdar olma durumları nasıldır?, 2) Öğrencilerin üstlendikleri
rollere göre SBK ile ilgili muhakeme modları farklılık göstermekte midir? ve 3)
Öğrencilerin üstlenilen rollere göre muhakeme düzeyleri arasında bir farklılaşma
var mıdır? olarak belirlenmiştir. Çalışmada olgu bilim araştırma deseni benimsenmiştir.
Çalışmaya Rize ilinin bir ilçesinde yedinci sınıfta öğrenim gören 23 öğrenci katılmıştır.
Veri toplama aracı olarak, açık uçlu sorulardan oluşan bir anket kullanılmıştır.
Öğrencilerin açıklamaları ekonomik, ekolojik ve sosyal olmak üzere üç informal muhakeme
moduna göre betimsel analize tabi tutulmuştur. Öğrencilerin muhakeme düzeylerini
belirlemek için bir rubrik kullanılmıştır. Öğrencilerin yerel SBK’lere yönelik farklı
roller üstlenmeleri durumunda muhakeme düzeylerinin değişim gösterdiği ortaya konulmuştur.
Özellikle “kendisi” olarak muhakeme düzeyleri diğer rollere göre daha yüksektir.
HES hakkındaki muhakeme düzeyleri diğer SBK’lere göre daha yüksek bulunmuştur. Bununla
birlikte öğrencilerin “hükümet temsilcisi” rolünde en düşük muhakeme düzeyine sahip
oldukları göze çarpmaktadır. Rol oynamanın karar vermede etkili bir deneyim sağladığı
ve bireylerin rol oynamaları gerektiğinde başkalarının bakış açısını anlama imkânının
arttığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ortaokul öğrencileri, sosyobilimsel konular, informal muhakeme, fen bilgisi eğitimi

Determining Informal Reasoning of Students for some Local Socioscientific Issues in the Black Sea Region: HEPP, Organic Tea and Green Road Project

Öz

In this study, it
is aimed to determine the modes and levels of informal reasoning of seventh grade
students regarding river-type hydroelectric power plants (HEPP), organic tea, and Green Road considered
to be socioscientific issues. Within this framework, the sub-problems of the research
were determined as follows: 1) Are students aware of local socioscientific issues?
2) Is there a difference among students’ reasoning modes related to socioscientific
issues according to the roles students take? 3) Is there a difference among students’
reasoning levels according to the roles students take? In the study, phenomenology
research design was used. 23 students in the seventh grade in a district of Rize
participated in the study. To collect data, a questionnaire developed for this research
and consisted of open ended questions was used in the study. Students’ explanations
were subjected to descriptive analysis according to economic, ecological and social
informal reasoning modes. Then, a rubric was used to determine reasoning levels
of the students. It is seen that students’ reasoning levels change when students
have assumed different roles for local SSI. Students’ reasoning levels are higher
than the other roles when they have assumed the role of “students”. It was founded
that the level of informal reasoning about the HEPP was higher than the other SSI.
On the other hand, it is seen that students have the lowest reasoning level in the
role of “government official”. It is concluded that role-making provides an effective
experience in decision-making and that when individuals need to play a role; they
have the opportunity to understand the perspectives of others.

Anahtar Kelimeler

Middle school students, socioscientific issues, informal reasoning, science education

Kaynakça

• Akpınar, E. (2005). Nehir tipi santrallerin Türkiye’nin hidroelektrik üretimindeki yeri. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 1-25.
• Aksungur, M., Ak, O. ve Özdemir, A. (2011). Nehir tipi hidroelektrik santrallerinin sucul ekosisteme etkisi: Trabzon örneği. Journal of Fisheries Sciences, 5(1), 79-92.
• Albe, V. (2008). When scientific knowledge, daily life experience, epistemological and social considerations intersect: Students’ argumentation in group discussion on a socio-scientific issue. Research in Science Education, 38, 67-90.
• Altun İpek, Z. H. (2016). Turizm destinasyonları için pazarlama stratejileri: Doğu Karadeniz bölgesinde destinasyon pazarlama stratejileri üzerine bir uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, KTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Atasoy, Ş. (2018). Öğretmen adaylarının yaşam alanlarına göre yerel sosyobilimsel konularla ilgili informal muhakemeleri. Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 6(1), 60-72.
• Bilgen, İ. (2017). Organik tarım ürünlerinde algılanan kalite: İstanbul ilindeki tüketiciler üzerine bir araştirma. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication – TOJDAC, 7(4), 678-685. DOI: 10.7456/10704100/013
• Bingle, W. H. ve Gaskell, P. J. (1994). Scientific literacy for decisionmaking and the social construction of scientific knowledge. Science Education 78(2), 185-201.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry& research design: Choosing among five approaches. Second Edition. USA: Sage Publications.
• Demircioğlu, T. ve Uçar, S. (2014). Akkuyu nükleer santrali konusunda üretilen yazılı argümanların incelenmesi. İlköğretim Online, 13(4), 1373-1386.
• Dokap. (2014), Doğu Karadeniz Projesi (Dokap) eylem planı (2014-2018), T.C. Kalkınma Bakanlığı Doğu Karadeniz Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı.
• Kolstø, S. D. (2000). Consensus Project: Teaching science for citizenship. International Journal of Science Education, 22(6), 645-664.
• Kolstø, S. D. (2006). Patterns in students’ argumentation confronted with a risk‐focused socio‐scientific issue. International Journal of Science Education, 28(14), 1689-1716.
• Koralay, N. (2015). Solaklı Deresi Havzası’nda nehir tipi hidroelektrik santrallerin su kalitesine etkileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Kucukali, S. (2011). Risk assessment of river-type hydropower plants using fuzzy logic approach. Energy Policy, 39, 6683–6688.
• Kuhn, D., Shaw, V. & Felton, M. (1997). Effects of dyadic interaction on argumentative reasoning. Cognition and Instruction, 15(3), 287-315.
• Liu, S., Lin, C. ve Tsai, C.-C. (2010). College students’ scientific epistemological views and thinking patterns in socioscientific decision making. ScienceEducation, 95(3), 497-517.
• Öztürk, A. ve Karabulut, B. (2017). Karadeniz Bölgesi’nde organik bitkisel üretim. Türk Tarım – Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5(13), 1705-1713.
• Öztürk, S. ve Leblebicioğlu, G. (2015). Sosyo-bilimsel bir konu olan hidroelektrik santraller (HES) hakkında karar verilirken kullanılan irdeleme şekillerinin incelenmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 9(2), 1-33.
• Patronis, T., Potari, D. & Spiliotopoulou, V. (1999). Students’ argumentation in decision-making on a socioscientific issue: Implications for teaching. International Journal of Science Education, 21, 745–754.
• Sadler, T. D. & Donnelly, L. A. (2006). Socioscientific argumentation: The effects of content knowledge and morality. International Journal of Science Education, 28(12), 1463-1488.
• Sadler, T. D. & Zeidler, D. L. (2004). The morality of socioscientific issues: Construal and resolution of genetic engineering dilemmas. Science Education, 88(1), 4-27.
• Sadler, T. D. & Zeidler, D. L. (2005). Patterns of informal reasoning in the context of socioscientific decision making. Journal of Research in Science Teaching, 42(1), 112-138.
• Sadler, T. D. (2004). Informal reasoning regarding socioscientific issues: A critical review of research. Journal of Research in Science Teaching, 41(5), 513-536.
• Simon, S., Erduran, S., & Osborne, J. (2006). Learning to teach argumentation: Research and development in the science classroom. International Journal of Science Education, 28(2-3), 235-260.
• Simonneaux, L. (2001). Role-play or debate to promote students' argumentation and justification on an issue in animal transgenesis. International Journal of Science Education, 23(9), 903-927.
• Simonneaux, L. (2008). Argumentation in socio-scientific contexts. In S. Erduran & M. P. Jimenez-Aleixandre (Eds.), Argumentation in science education: An overview (pp. 179-199). Springer Netherlands.
• Sülüki, M. H. (2010). Küçük hidroelektrik santrallerde cansuyunun belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Wu, Y.-T. & Tsai, C.C. (2007). High school students’ informal reasoning on a socio‐scientific issue: Qualitative and quantitative analyses. International Journal of Science Education, 29(9), 1163-1187, DOI: 10.1080/09500690601083375
• Wu, Y.-T. & Tsai, C.C. (2011). High school students’ informal reasoning regarding a socio‐scientific issue, with relation to scientific epistemological beliefs and cognitive structures. International Journal of Science Education, 33(3), 371-400.
• Yang, F. Y. & Anderson, O. R. (2003). Senior high school students’ preference and reasoning modes about nuclear energy use. International Journal of Science Education, 25, 221–244.
• Zeidler, D. L., & Keefer, M. (2003). The role of moral reasoning and the status of socioscientific issues in science education: Philosophical, psychological and pedagogical considerations. In D. L. Zeidler (Ed.), The role of moral reasoning and discourse on socioscientific issues in science education (pp. 7-38). The Netherlands: Kluwer Academic Press.