Üstün Yetenekli Öğrenciler ile Velilerinin Epistemolojik İnanç Profillerinin Belirlenmesi ve Karşılaştırılması

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 151 - 173, 01.10.2020

Muhsin Kılıç , Mehmet Demirbağ

Öz

Bu çalışmanın amacı; üstün yetenekli öğrenciler ile velilerinin epistemolojik inanç
profillerinin belirlenmesi ve karşılaştırılmasıdır. Bu amaçla çalışmada deneysel olmayan nicel
araştırma yöntemlerinden karşılaştırmalı araştırma deseni benimsenmiştir. Çalışmaya Bursa ili
sınırları içerisinde yer alan bir Bilim ve Sanat Merkezi’nde (BİLSEM) öğrenim gören üstün
yetenekli öğrenciler (n = 25) ve bu öğrencilerin velileri (n = 25) katılım sağlamaktadır.
Çalışmada katılımcıların epistemolojik inançları alan-bağımsız bir senaryo (vignette) ile
ölçülmeye çalışılmış ve gerçekleştirilen yarı yapılandırılmış mülakatlar yoluyla elde edilen
verilere yönelik katılımcıların teyidi sağlanmıştır. Çalışmada elde edilen veriler betimsel
analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. Değerlendirmeciler arası uyuma ilişkin güvenirlik değeri
%96 olarak belirlenmiştir. Araştırmanın sonucunda, hem üstün yetenekli öğrenciler hem de
velileri için örneklemin genelinde kesinlikçi (absolutist) epistemolojik inanç profilinin hâkim
olduğu ve üstün yetenekli öğrencilerin epistemolojik inanç profillerinin velilerinin
epistemolojik inanç profilleriyle benzerlik gösterdiği tespit edilmiştir. Bu bağlamda, üstün
yetenekli fen eğitimi literatüründe öğrenci ve velilerin epistemolojik inançlarını odağa alan
çalışmaların artırılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Üstün yetenekli öğrenci, epistemolojik inançlar, epistemoloji

Identification and Comparison of Epistemological Belief Profiles of Gifted Students and Their Parents

Öz

The purpose of this study; to reveal and compare epistemological belief profiles of gifted
students and their parents. For this purpose, a comparative research design, which is one of
the non-experimental quantitative research methods, was adopted in the study. In the study, gifted students (n = 25), who studies at a BİLSEM located within the boundaries of Bursa
province and parents of these students (n = 25) participated. In the study, the epistemological
beliefs of the participants were tried to be measured with a field-independent scenario
(vignette) and the participants were confirmed for the data obtained through semi-structured
interviews. The data obtained in the study were analyzed by descriptive analysis. The
reliability value for the inter-rater agreement was determined as 96%. As a result of the study,
it was seen that the absolutist epistemological belief profile was dominant throughout the
sample for both gifted students and their parents and it has been determined that the
epistemological belief profiles of gifted students are similar to the epistemological belief
profiles of their parents in this context, it is recommended to increase the number of studies
focusing on the epistemological beliefs of students and parents in the gifted science education
literature.

Anahtar Kelimeler

Gifted Students,, Epistemological Beliefs, Epistemology

Kaynakça

• Aikenhead, G. S. (1988). An analysis of four ways of assessing student beliefs about STS topics. Journal of Research in Science Teaching, 25(8), 607-629.
• Akbaş, M. ve Çetin, P. S. (2018). The investigation of gifted students' argumentation level and informal reasoning related to socioscientific issues. Necatibey Faculty of Education Electronic Journal of Science & Mathematics Education, 12(1). 339-360.
• Akınoğlu, O. ve Demir, S. (2010). Epistemolojik inanışlar ve öğretme öğrenme süreçleri. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 32(32), 75- 93.
• Bahçivan, E. (2017). Eğitim bilimlerinde epistemoloji araştırmaları: Düne, bugüne ve gelecek perspektiflere eleştirel bakış. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 760-772.
• Basbay, M. (2013). Analysing the relationship of critical thinking and metacognition with epistemological beliefs through structural equation modeling. Eğitim ve Bilim, 38(169).
• Baxter Magolda, M. B. (1992). Knowing and reasoning in college: Gender-related patterns in students' intellectual development. San Francisco: Jossey Bass.
• Belenky, M. R, Clinchy, B. M., Goldberger, N. R., ve Tarule, J. M. (1986). Women's ways of knowing: The development of self voice and mind. New York: Basic Books.
• Buehl, M. M., ve Alexander, P. A. (2001). Beliefs about academic knowledge, Journal of Educational Psychology Review, 13(4), 353-382.
• Buehl, M. M., Alexander, P. A. ve Murphy, P. K. (2002). Beliefs about schooled knowledge: domain specific or domain general? Contemporary Educational Psychology, 27, 415- 449.
• Burr, J. E. ve Hofer, B. K. (2002). Personal epistemology and theory of mind: Deciphering young children’s beliefs about knowledge and knowing. New Ideas in Psychology, 20(2-3), s. 199-224.
• Cano, F. (2005). Epistemological beliefs and approaches to learning: Their change through secondary school and their influence on academic performance. British journal of educational psychology, 75(2), 203-221. Cevizci, A. (2010). Bilgi Felsefesi. İstanbul: Say Yayınları.
• Chandler, M. J., Hallett, D., ve Sokol, B. W. (2002). Competing claims about competing knowledge claims. B. K. Hofer ve P. R. Pintrich (Ed.), Personal epistemology: The psychology of beliefs about knowledge and knowing içinde (ss. 145–168). Mahwah, NJ: Erlbaum.
• Çelenk, S. (2003). Okul başarısının ön koşulu: Okul aile dayanışması. Elementary Education Online, 2(2), 28-34.
• Eren, A. (2006). Üniversite öğrencilerinin genel ve alan odaklı epistemolojik inançlarının incelenmesi. Doktora tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Fraenkel, J.R. ve Wallen, N.E. (2011). How to design and evaluate research in education (8. baskı). London: McGrawHill.
• Funtowicz, S. O., ve Ravetz, J. R. (1993). Science for the post-normal age. Futures, 25(7), 739-755.
• Hammer, D. ve Elby, A. (2002). On the form of a personal epistemology. B. K. Hofer ve P. R. Pintrich (Ed.). Personal Epistemology:The Psychology of Beliefs içinde (ss. 169-190). London: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Hofer, B. K. (2000) Dimensionality and disciplinary differences in personal epistemology. Contemporary Educational Psychology, 25(4), 378-405.
• Hofer, B. K. (2004). Exploring the dimensions of personal epistemology in differing classroom contexts: Student interpretations during the first year of college. Contemporary Educational Psychology, 29(2), 129–163. doi:10.1016/j.cedpsych.2004.01.002
• Hofer, B. K. (2008). Personal epistemology and culture. M. S. Khine (Ed.), Knowing, knowledge and beliefs epistemological studies across diverse cultures içinde (ss. 3- 22). Springer Science, Dordrecht.
• Hofer, B. K. ve Pintrich, P. R. (1997). The development of epistemological theories: Beliefs about knowledge and knowing and their relation to learning. Review of Educational Research, 67(1), 88-140.
• Hyytinen, H., Holma, K., Toom, A., Shavelson, R. J., ve Lindblom-Ylänne, S. (2014). The complex relationship between students' critical thinking and epistemological beliefs in the context of problem solving. Frontline Learning Research, 2(5), 1-25.
• Kapucu, S., ve Bahçivan, E. (2015). High school students’ scientific epistemological beliefs, self-efficacy in learning physics and attitudes toward physics: A structural equation model. Research in Science & Technological Education, 33(2), 252-267.
• Khine, M. S. (Ed.). (2008), Knowing, knowledge and beliefs epistemological studies across diverse cultures. Springer Science, Dordrecht.
• Kılıç, M. (2020). Üstün yetenekli öğrenciler ve velilerinin tartışmalı bir metin üzerindeki karar verme süreçlerinin epistemik profiller bağlamında incelenmesi: Bursa BILSEM örneği. Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Kılınç, A., Demirbağ, M., ve Yılmaz, Ş. (2018) STEM alanları bilim insanlarının fen, matematik, mühendislik ve teknoloji arasındaki ilişkiler hakkında inançları: STEM için pedagojik bir çerçeve. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 365- 480.
• Kienhues, D., Bromme, R., ve Stahl, E. (2008). Changing epistemological beliefs: The unexpected impact of a short-term intervention. British Journal of Educational Psychology, 78(4), 545–565.
• King, P. M. ve Kitchener, K. S. (1994). Developing reflective judgment: Understanding and promoting intellectual growth and critical thinking in adolescents and adults. San Francisco: Jossey-Bass.
• Kitchener, K. S., ve King, P. M. (1981). Reflective judgment: Concepts of justification and their relationship to age and education. Journal of Applied Developmental Psychology, 2(2), 89–116.
• Kitchener, K. S., ve King, P. M. (1990). The Reflective Judgment Model: Transforming Assumptions About Knowing. Mezirow, J. (Ed.). Fostering Critical Reflection in Adulthood içinde (ss. 159-176). San Francisco: Jossey-Bass Publishers.
• Köksal, M. S. (2011). Epistemological predictors of “self efficacy on learning biology” and “test anxiety related to evaluation of learning on biology” for pre-service elementary teachers. Journal of Science Teacher Education, 22(7), 661-677.
• Kuhn, D. (1991). The skills of argument. Cambridge University Press. doi:10.1017/CBO9780511571350
• Kuhn, D., Iordanou, K., Pease, M. ve Wirkala, C. (2008). Beyond control of variables: What needs to develop to achieve skilled scientific thinking? Cognitive development, 23(4), 435-451.
• Kurt, F. (2009). Investigating students’ epistemological beliefs through gender, grade level, and fields of the study. Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Miles, M. B., ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage.
• Muil, W., Hussin, Z., Wan Mamat, W. H., Mohamed, M. F., ve Zailani, M. A. (2013). The relationship between epistemological beliefs and metacognitive thinking of gifted and non-gifted students. Journal of American Science, 9(10), 313-319.
• Murat, A. (2018). Fen bilgisi öğretmenlerinin düşünme stilleri ve epistemolojik inançlarının kullandıkları yöntemler ve ölçme araçlarına etkisi. Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• National Research Council [NRC], (2012). Education for life and work: Developing transferable knowledge and skills in the 21st century. James W. Pellegrino ve Margaret L. Hilton (Ed.), Committee on defining deeper learning and 21st century skills. Washington, DC: The National Academies Press
• Oh, S., ve Jonassen, D. H. (2007). Scaffolding online argumentation during problem solving. Journal of Computer Assisted Learning, 23(2), 95-110.
• Paulsen, M. B., ve Feldman, K. A. (1999). Student motivation and epistemological beliefs. New directions for teaching and learning, 78, 17-25.
• Perry, W. G. Jr. (1970). Forms of Intellectual and Ethical Development in the College Years: A Scheme. New York: Holt, Rinehart, & Winston.
• Sadıç, A. (2013). 8. sınıf öğrencilerinin epistemolojik inançları ile PISA başarıları ve fen ve teknoloji okuryazarlığı. Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla.
• Sandoval, W. A., ve Millwood, K. A. (2007). What can argumentation tell us about epistemology? Argumentation in science education içinde, (ss. 71-88). Springer, Dordrecht.
• Saranlı (2015) ,Üstün Yeteneklilerin Ailelerinin Eğitimi. Şahin, F. (Ed.) Üstün Zekalı ve Üstün Yetenekli Öğrencilerin Eğitimi içinde (ss. 210-226). Pegem Akademi: Ankara. Erişim Adresi : https://ws1.turcademy.com/ww/webviewer.php?doc=6979
• Sarıer, Y. (2016). Türkiye’de öğrencilerin akademik başarısını etkileyen faktörler: Bir metaanaliz çalışması. Hacettepe Eğitim Dergisi, 31(3), s. 609–627. Erişim adresi: https://doi.org/10.16986/HUJE.2016015868
• Schommer, M. (1990). Effects of beliefs about the nature of knowledge on comprehension. Journal of Educational Psychology, 82(3), 498-504.
• Schommer, M. (1993). Epistemological development and academic performance among secondary students. Journal of Educational Psychology, 85, 406–411.
• Schommer, M., Crouse, A., ve Rhodes, N. (1992). Epistemological beliefs and mathematical text comprehension: Believing it is simple does not make it so. Journal of Educational
• Psychology, 84(4), 435–443. doi:10.1037/0022-0663.84.4.435 Schommer, M., ve Dunnell, P. A. (1994). A comparison of epistemological beliefs between gifted and non‐gifted high school students. Roeper Review, 16(3), 207-210.
• Schreiber, J. B. ve Shinn, D. (2003). Epistemological beliefs of community college students and their learning processes, Community College Journal of Research and Practice, 27(4), 699-709.
• Sönmez, A. (2015) Fen bilimleri öğretmenlerinin epistemolojik inanç sistemleri ve sosyobilimsel konular hakkında yaptıkları öğretimler arasındaki ilişkilerin belirlenmesi. Doktora Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu
• Taşdemir, Ö. M. (2003) . Üstün yetenekli çocuklarda mükemmelliyetçilik, sınav kaygısı, benlik saygısı, kontrol odağı, öz yeterlilik ve problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Topcu, M. S. ve Yılmaz-Tuzun, O. (2009). Elementary students’ metacognition an epistemological beliefs considering science achievement, gender and socioeconomic status. İlköğretim Online, 8(3), 676-693.
• Tsai, C. C. (1999). Laboratory exercises help me memorize the scientific truths: A study of eight graders’ scientific epistemological views and learning in laboratory activities. Science Education, 83, 654-674.
• Valanides, N., ve Angeli, C. M. (2005). Effects of instruction on changes in epistemological beliefs. Contemporary Educational Psychology, 30(2), 314–330.
• Wilkinson, W. K., ve Schwartz, N. H. (1987). The epistemological orientation of gifted adolescents: An empirical test of Perry’s model. Psychological Reports, 61(3), 976– 978. doi:10.2466/pr0.1987.61.3.976
• Wood, P. K. ve Kardash, C. (2002). Design of studies of epistemology. Hofer, B. ve Pintrich, P. R. (Ed.), Personal epistemology: The psychology of beliefs about knowledge and knowing içinde. (s. 231–260). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
• Yılmaz‐Tuzun, O., ve Topcu, M. S. (2008). Relationships among preservice science teachers’ epistemological beliefs, epistemological world views, and self‐efficacy beliefs. International Journal of Science Education, 30(1), 65-85.