Isparta Kentinde Yaşanan Modernizmin Kent Kültürü ve Tipolojisi Üzerine Yansımaları

Yıl 2016, Cilt: 7 Sayı: 18, 116 - 143, 31.01.2016

Ş. Gülin Beyhan

Öz

Çalışma; modernizm ve modernizmin orta ölçekli bir
Anadolu kenti olan Isparta’daki etkileri üzerine yapılmıştır. Evrensel ölçekte
dünyada modernizm yaşanırken Türkiye’de ve Isparta’da modernizmin kent kültürü
ve mimarisi içerisinde nasıl ve ne düzeyde yer aldığı ortaya konmuştur.
Isparta’da yaşanan 1950-1975’li yıllara ait modernizmin kent kültürü üzerine
etkileri ve tipoloji oluşturmaya dair potansiyeli Lynch’in kent imgesini
tanımladığı yollar, sınırlar-kenarlar, bölgeler, düğüm/odak noktaları ve işaret
öğeleri ile sorgulanmıştır. Bu kentsel elemanlar sadece imge oluşturmaya
yönelik öğeler olmayıp aynı zamanda modernist dönemde kent kültüründe neler
yaşandığı hakkında bilgi vermektedirler. Çalışma; kent mimarisine tipoloji
oluşturma boyutunda da o dönemin mimarisinin ortaya konması ve günümüz
mimarisine etkileri bağlamında önem taşımaktadır. Çalışmada görsel, yapısal,
işlevsel ve mekânsal ölçütler Lynch’in kent imgesi bileşenleri sistematiğinde
haritaların kullanımı ile incelenmiştir. Araştırmada Isparta kentinde önemli
bir dönemin sadece bina özelinde incelenmemesi gerektiği vurgulanırken yollar,
sınır-kenarlar, bölgeler, düğüm/odak noktaları, işaret öğeleri gibi kenti
oluşturan imge elemanlarının da dikkate alınmasının çalışmayı özgün kıldığı
ifade edilmektedir. Bir dönemin tekil bina kimliği ölçeğinde analiz edilmesi
yerine kenti kullanan toplumun kültürel birikimindeki izlerin yorumlanması daha
kapsamlı sonuçlar ortaya koymaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Modernizm, Isparta, Lynch, Kültür, Kentsel Tipoloji, Kent İmgesi

Reflections on Urban Culture and Typology of Modernism Lived in Isparta City

Öz

The study has been done upon
modernism and its effects in Isparta, a medium scaled Anatolian City. In
universalism while modernism has been lived in the World, it is put forward of
taking part of modernism in urban culture and architecture in how and what
degree in Turkey and also Isparta. The effects of modernism on urban culture in
Isparta between 1950 and 1975 and the potential of constituting of typology
have been examined with the components of City Image of Lynch such as paths,
edges, districts, nodes and landmarks. These urban elements have been not only
oriented to create image but gave information with what lived in urban culture
in modernism as well. In the dimension of constituting typology to the urban
architecture, the study has importance in presenting the architecture of that
period and the effects of it to the architecture in these days. In the study,
visual, structural, functional and spatial criteria are analyzed in the
systematic way of Lynch’s urban image analysis with the usage of maps. In the
research, the subject of not scrutinizing an important period in Isparta only
in the specific to the buildings has been emphasized and also it has been
stated that considering the image elements which forms the city such as paths,
edges, districts, nodes and landmarks have made the research original. Instead
of analyzing in the scale of the identity of singular building, commenting the
traces in the cultural background of the society whom lived in the city will
present more extensive results. 

Anahtar Kelimeler

Modernism, Isparta, Lynch, Culture, Urban Typology, City Image

Kaynakça

• Anonim, (2001). Isparta 1880–1980. İstanbul: Isparta Valiliği İl Özel İdare Müdürlüğü Yayınları.
• Anonim, (2003). Isparta 2003. T.C. Isparta Valiliği İl Özel İdare Müdürlüğü Yayınları, Ankara: Bizim Büro Basımevi
• Aydınlı, S. (1993). Mimarlıkta estetik değerler. İstanbul: İTÜ Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi.
• Beyhan, Ş. G. (2004). Kültürel süreklilik ve çağdaş gereksinmeler bağlamında sürdürülebilir turizm ve kimlik kavramsal modeli: Pamukkale örneği. Doktora tezi. İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Bozdoğan, S. (2002). Modernizm ve ulusun inşası. Erken Cumhuriyet Türkiyesi’nde mimari kültür. İstanbul:Metis Yayınları.
• Cengizkan, A. (2002). Modernin saati: 20. yüzyılda modernleşme ve demokratikleşme pratiğinde mimarlar, kamusal mekan ve konut mimarlığı. İstanbul: Boyut Yayın Grubu,.
• Çelebi, Ü. (2011). Isparta kenti kamu yapılarının imaj, kimlik ve anlam bağlamında incelenmesi. Yüksek lisans tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Ertürk, H. (1996). Kentsel çevre sorunlarının çözümü açısından ekolojik ilkeler. Ekolojik Temele Dayalı Bölge Planlama, Uluslararası Sempozyum Bildirileri. İstanbul: YTÜ Basım Yayın Merkezi.
• Goodall, B. ve Ashworth, G. (1990). The promotion of destination regions routledge. London: Great Britain.
• Google Earth, (2015). https://earth.google.com adresinden erişildi.
• Greene, H. (1976). Mind&image, an essay on art&architecture. Lexington : University Press of Kentucky.
• Habermas, J. (1994). Modernlik: Tamamlanmamış bir proje. Postmodernizm. İstanbul: Kıyı Yayınları.
• Isparta Valiliği, (2015). 10.10.2015 tarihinde http://www.isparta.gov.tr/ index3.php?goster=1&b1=1&b2=1 adresinden erişildi.
• Kale, N. (1997). Postmodernizm hermeneutik ve eğitim. A.Ü. Eğitim. Bil. Fak. Dergisi, 28.
• Katırcıoğlu, N. (1958). Bütün Isparta. Ankara: Bereket Matbaası.
• Küçükerman, Ö. (1990). Batı Anadolu’daki Türk halıcılık geleneği içinde İzmir limanı ve Isparta halı fabrikası. İstanbul: Sümerbank/Sümerhalı Yayınları.
• Kültür Envanteri, (1998). Isparta Valiliği İl Kültür Müdürlüğü, Isparta.
• Lynch, K. (1960). The image of the city. Cambridge: The MIT Press.
• Şener, H. (1989). Turizm için tasarlanmış mimari çevrelerde yöresel referanslar. Türkiye’de Son On Yılda Turizm Yapıları Uygulamaları Sempozyumu. İstanbul: Yıldız Üniversitesi Mimarlık Fakültesi.
• Turgut, H. (2000). Cumhuriyet’ten günümüze Isparta. ABC Araştırma Dizisi, 3, 76-85.
• Ünal, K. (1935). Gülcülük. Isparta ÜN Halkevi Mecmuası, 8(1), 199–121.