GEOGRAPHY IN SOCIAL STUDIES EDUCATION: A PHENOMENOLOGICAL RESEARCH BASED ON TEACHER'S OPINIONS

Yıl 2021, Sayı: 44, 124 - 144, 23.07.2021

Adem Sezer , Servet Üztemur , Merve Sağlam

https://doi.org/10.32003/igge.872886

Cited By: 2

Öz

This study aims at addressing social studies teachers’ perceptions and experiences on the status and importance of geography in teaching social studies. A qualitative research method, phenomenological research was used in this study. The study group was consisting of 10 social studies teachers working for state schools in Gaziantep province. The semi-structured interview forms were prepared using the expert opinions role including the themes of the role of Geography in teaching social studies, the status and importance of geography in the topics of social studies, the teaching procedure of geography topics included in the social studies curriculum, and the effects of changes in the social studies curriculum 2018 on the discipline of geography. A phenomenological analysis was conducted on data collected. The results obtained in this study revealed that social studies teachers evaluated the 2018 curriculum changes in geography positively. They stated that visuals and student-oriented activities in geography education should be increased. Moreover, they also stated that geography should be taught as a separate course in middle schools.

Anahtar Kelimeler

Geography, Social Studies, Social Studies Teachers, Phenomenology, Social Studies Curriculum, Qualitative Research

SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİMİNDE COĞRAFYA: ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİNE DAYALI FENOMENOLOJİK BİR ARAŞTIRMA

Öz

Bu araştırmada, sosyal bilgiler öğretiminde coğrafya disiplininin yeri ve önemi hakkında sosyal bilgiler öğretmenlerinin algı ve deneyimlerini ayrıntılı biçimde ele almak amaçlanmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji deseninin benimsendiği araştırmanın çalışma grubunu Gaziantep ilinde kamuya bağlı okullarda görev yapan 10 sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmaktadır. Uzman görüşleri doğrultusunda coğrafyanın sosyal bilgiler öğretimindeki işlevi, sosyal bilgiler konuları içerisinde coğrafyanın yeri ve önemi, sosyal bilgiler öğretiminde yer alan coğrafya konularının öğretme-öğrenme süreci ve 2018 sosyal bilgiler öğretim programında yapılan değişikliklerin coğrafya disiplinine yansımaları gibi çeşitli değişkenler dikkate alınarak yarı yapılandırılmış görüşme formu oluşturulmuştur. Elde edilen veriler fenomenolojik analize tabi tutulmuştur. Araştırma sonuçlarına göre sosyal bilgiler öğretmenleri; 2018 öğretim programında coğrafya disiplini bağlamında yapılan değişiklikleri olumlu bulmuşlardır. Coğrafya konularının öğretiminde görsellerin ve öğrenci merkezli etkinliklerin daha fazla kullanılması gerektiğini belirtmişlerdir. Buna ek olarak ortaokul düzeyinde coğrafyanın ayrı bir ders olarak okutulması gerektiğini beyan etmişlerdir. 

Anahtar Kelimeler

Coğrafya, Sosyal Bilgiler, Sosyal Bilgiler Öğretmenleri, Fenomenoloji, Sosyal Bilgiler Öğretim Programı, Nitel Araştırma

Kaynakça

• Acun, İ. (2015). Bilgisayar destekli öğretim uygulamaları. C. Öztürk (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi: demokratik vatandaşlık eğitimi içinde (s. 343-365). (4. Baskı). Ankara: Pegem.
• Akbaş, Y. (2013). Coğrafya ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin kavram öğretimi ve kavram yanılgıları hakkındaki görüşleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 251-278.
• Akengin, H. (2008). Coğrafya öğretmenlerinin yenilenen lise coğrafya öğretim programı hakkındaki görüşleri. Marmara Coğrafya Dergisi, 18, 1-20.
• Akengin, H., Şahin, C. T., Kaya, B., Bengiç, G. & Sargın, S. (2010). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının bazı genel coğrafya konuları ve bunların öğretimi ile ilgili öz-yeterlik algıları. Marmara Coğrafya Dergisi, 21, 78-97.
• Akınoğlu, O. (2005). Coğrafya eğitiminin etkililiği ve sorunları. Marmara Coğrafya Dergisi, 12, 77-95.
• Alkış, S. (2005). İlköğretim birinci kademe sosyal bilgiler ders kitaplarında coğrafya konularıyla ilgili kavramların belirlenmesi (2004 programına göre). Marmara Coğrafya Dergisi, 11, 83-92.
• Artvinli, E. & Kaya, N. (2010). 1992 uluslararası coğrafya eğitimi bildirgesi ve Türkiye’deki yansımaları. Marmara Coğrafya Dergisi, 22, 93-127.
• Ata, B. (2015). Sosyal bilgiler öğretim programı. C. Öztürk (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi: demokratik vatandaşlık eğitimi içinde (s. 33-47). (4. Baskı). Ankara: Pegem.
• Avcı, E. K. (2016). Sosyal bilgiler dersinde değerler eğitiminde coğrafya disiplininin rolü. Araştırma ve Deneyim Dergisi, 1(1), 1-23.
• Baloğlu Uğurlu, N. & Aladağ, E. (2015). Mekânsal düşünmenin Türkiye’de sosyal bilgiler öğretim programındaki yeri ve öğretmenlerin bu beceri hakkındaki görüşleri. Marmara Coğrafya Dergisi, 32, 22-42.
• Barth, J. & Demirtaş, A. (1997). İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretimi. Ankara: YÖK/Dünya Bankası MEGEP Yayınları.
• Bebe, H. İ. & Ünlü, M. (2012). İlköğretim 6. sınıf sosyal bilgiler dersinin coğrafya içeriği açısından yeterliliği. Marmara Coğrafya Dergisi, 26, 260-286.
• Creswell, J. W. (2013). Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni. (Çev: M. Bütün & S. B. Demir). Ankara: Siyasal Yayıncılık.
• Çatak, K. (2008). 6. sınıf yeni sosyal bilgiler öğretimi programındaki öğretme-öğrenme süreçlerine yönelik öğretmen görüşleri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Muğla Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla).
• Çelikkaya, T. & Kuş, Z. (2009). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kullandıkları yöntem ve teknikler. Uludağ üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 741-758.
• Çifçi, T. (2018). Coğrafyada Değer Eğitimi. (3. Baskı). Ankara: Pegem.
• Çiftçi, B. & Akça, D. (2019). 2005 ve 2018 sosyal bilgiler öğretim programlarının coğrafi beceri ve coğrafi kazanım alanlarının karşılaştırılması. Journal of New Approaches in Education, 2(1), 33-59.
• Değirmenci, Y. (2019a). 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde coğrafya konularının öğretimine ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(4), 3286- 3305.
• Değirmenci, Y. (2019b). Coğrafya öğretmenlerinin iyi öğretim anlayışlarının incelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 65-82.
• Demircioğlu, İ. H. & Akengin, H. (2015). Zaman ve mekâna ilişkin becerilerin öğretimi. C. Öztürk (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi: demokratik vatandaşlık eğitimi içinde (s. 187-224). (4. Baskı). Ankara: Pegem.
• Demircioğlu, İ. H. (2004). Tarih ve coğrafya öğretmenlerinin sosyal bilimler öğretiminin amaçlarına yönelik görüşleri (Doğu Karadeniz Bölgesi örneği). Bilig, 31, 71-84.
• Demirkaya, H. & Arıbaş, K. (2004). Sosyal bilgiler öğretmenliği üçüncü sınıf öğrencilerinin coğrafya dersine yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 179-187.
• Dinç, E. & Doğan, Y. (2010). İlköğretim ikinci kademe sosyal bilgiler öğretim programı ve uygulanması hakkında öğretmen görüşleri. Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(1), 17-49.
• Doğanay, A. & Sarı, M. (2008). Öğretmen gözüyle yeni sosyal bilgiler programı: Adana ilinde bir araştırma. İlköğretim Online, 7(2), 468-484.
• Doğanay, H. & Sever, R. (2018). Genel ve Fiziki Coğrafya. (14. Baskı). Ankara: Pegem.
• Geçit, Y. & Beldağ, A. (2014). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin coğrafya alanına yönelik öz-yeterlik seviyelerinin farklı değişkenler açısından değerlendirilmesi (Rize ili örneği). NWSA-Education Sciences, 9(4), 353-363.
• Giorgi, A. (2009). The Descriptive Phenomenological Method In Psychology: A Modified Husserlian Approach. Pittsburgh: Duquesne University Press.
• Gümüş, N. & Avcı, G. (2016). Altıncı sınıflarda sosyal bilgiler dersinde öğrencilerin coğrafi kavramları anlama düzeyleri ve kavram yanılgılarının belirlenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 47, 191-206.
• Hong, J. E. (2018). Critical citizenship education through geography. International Journal of Geospatial and Environmental Research, 5(3), 1-13.
• İbret, B. Ü., Aydın, F. & Turgut, T. (2018). The role of geography education in educating individuals. International Journal of Geography and Geography Education, 38, 1-19.
• İbret, B. Ü., Karatekin, K. & Avcı, E. (2015). Sosyal bilgiler dersinde coğrafya öğretiminin değerler eğitimi açısından önemi. Milli Eğitim Dergisi, 45(207), 5-23.
• Kabapınar, Y. & Ataman, M. (2010). İlköğretim sosyal bilgiler (4-5. sınıf) programlarındaki ölçme ve değerlendirme yöntemlerine ilişkin öğretmen görüşleri. İlköğretim Online, 9(2), 776-791.
• Kadıoğlu, Y. (2008). Sosyal bilgiler öğretmenliği birinci ve dördüncü sınıf öğrencilerinin coğrafya derslerindeki ilgi düzeylerinin karşılaştırılması. Marmara Coğrafya Dergisi, 17, 185-195.
• Kahriman, M. (2008). 6. sınıf sosyal bilgiler programının coğrafya içerikli ünitelerine ilişkin sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri (Konya ili örneği). (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya).
• Karatekin, K. & Sönmez, Ö. F. (2019). Çevresel değerler eğitimi. R. Turan & K. Ulusoy (Ed.), Farklı yönleriyle değerler eğitimi içinde (s. 116-140). (Üçüncü Baskı). Ankara: Pegem.
• Kaya, H. & Aydın, F. (2011). Sosyal bilgiler dersindeki coğrafya konularının öğretiminde akıllı tahta uygulamalarına ilişkin öğrenci görüşleri. Journal of World of Turks, 3(1), 179- 189.
• Kaymakcı, S. & Ata, B. (2012). Social studies teachers’ perceptions about the nature of social studies. Journal of Social Studies Education Research, 3(1), 35-64.
• Kızılçaoğlu, A. & Taş, H. İ. (2007). İlköğretim ikinci kademede coğrafya eğitimi ve öğretimi: öğrenme alanları ve kazanım boyutu. Marmara Coğrafya Dergisi, 16, 93-108.
• Kolnik, K. (2012). Coming together: Geography and citizenship education for sustainable living. Metodički obzori, 7(16), 17-24. https://doi.org/10.32728/mo.07.3.2012.02
• Kot, M. & Özcan, E. (2019). Sosyal bilgiler dersinde coğrafya öğretiminin akademisyenler ve öğretmenlerin görüşlerine göre değerlendirilmesi. Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi, 2(1), 208-225.
• Larsson, J. & Holström, I. (2007). Phenomenographic or phenomenological analysis: Does it matter? Examples from a study on anaesthesiologists’ work. International Journal of Qualitative Studies on Health and Well-being, 2, 55-64.
• Massey, K. (2014). Global citizenship education in a secondary geography course: the students’ perspectives. Review of International Geographical Education Online, 4(2), 80- 101.
• Meydan, A. (2018). Sosyal bilgilerde coğrafyanın yeri ve önemi. R. Turan & K. Ulusoy (Ed.), Sosyal bilgilerin temelleri içinde (s. 80-95). (5. Baskı). Ankara: Pegem.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2005). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi 6.-7. Sınıflar Öğretim Programı. Ankara: Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). Ankara: Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Öner, G. (2018). Yerel coğrafya ve öğretimi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(9), 105-130.
• Özel, A. & Başoğlu, M. (2007). Sosyal bilgiler öğretmen adayları ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin coğrafya dersleriyle ilgili görüşleri. Marmara Coğrafya Dergisi, 15, 229-240.
• Öztürk, C. (2015). Sosyal bilgiler: Toplumsal yaşama disiplinlerarası bir bakış. C. Öztürk (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi: demokratik vatandaşlık eğitimi içinde (s. 1-31). (4. Baskı). Ankara: Pegem.
• Öztürk, M. (2014). Üniversite coğrafya eğitimi üzerine. E. Bekaroğlu & A. R. Özdemir (Ed.), Bir disiplinin iç dünyası modern Türk coğrafyası üzerine söyleşiler içinde (s. 257-268). İstanbul: İdil.
• Öztürk, M. (2015). Değişen dünyada coğrafya. Coğrafya Eğitimi Dergisi, 1(1), 21-28.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. (M. Bütün ve S. B. Demir, edt.). Ankara: Pegem.
• Pınar, A. & Akdağ, H. (2012). Social studies teacher trainees’ comprehension level of climate, wind, temperature, precipitation, erosion, ecology and map concepts. Elementary Education Online, 11(2), 530-542.
• Sever, R. & Koçoğlu, E. (2013). Sosyal bilgiler ders kitaplarındaki coğrafya konularına ilişkin sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri / Diyarbakır merkez Dicle örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(45), 17-34.
• Smith, J. A., & Osborn, M. (2009). Interpretative phenomenological analysis. In J. A. Smith, (Ed.). Qualitative psychology: a practical guide to research methods. (pp. 53-80). London: Sage
• Sözcü, U., Oğuz, S. & Aydınözü, D. (2016). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin coğrafya konularının öğretimine ilişkin öz yeterlikleri. Marmara Coğrafya Dergisi, 33, 155-178.
• Şeyihoğlu, A. & Uzunöz, A. (2012). Coğrafya Öğretiminde Çoklu Zekâ. Ankara: Anı.
• Taçyıldız, Y. & Çifçi, T. (2020). Geography education in social studies courses: evaluation of teacher views. International Journal of Eurasian Education and Culture, 5(11), 2456- 2485.
• Tanyaş, B. (2014). Nitel araştırma yöntemlerine giriş: genel ilkeler ve psikolojideki uygulamaları. Eleştirel Psikoloji Bülteni, Psikolojide Araştırma ve Yöntem Tartışmaları Özel Sayısı, 5, 25-38.
• Taş, H. & Kıroğlu, K. (2018). 2017 İlkokul sosyal bilgiler dersi öğretim programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 17(2), 697-716.
• Ulusoy, K. & Gülüm, K. (2009). Sosyal bilgiler dersinde tarih ve coğrafya konuları işlenirken öğretmenlerin materyal kullanma durumları. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 85-99.
• Ünal, F. & Er, H. (2017). Öğretmen adaylarının sosyal bilgiler dersinde öğretimi zor olan soyut kavramlara ilişkin bilişsel yapılarının incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 6-24.
• Ünlü, M. (2014). Coğrafya Öğretimi. Ankara: Pegem.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (11. Baskı). Ankara: Seçkin.
• Yılmaz, K. & Şahin, T. (2016). Eğitim fakültelerindeki araştırma görevlilerinin mesleki deneyimlerinin incelenmesi: araştırma görevlisi olmanın anlamına ilişkin fenomenolojik bir çalışma. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 44, 143-168.