MÜZELER VE TOPLUMSAL HAFIZA İLİŞKİSİ: SÜLEYMAN DEMİREL DEMOKRASİ VE KALKINMA MÜZESİ ÖRNEĞİ

Yıl 2022, Sayı: 45, 114 - 133, 25.01.2022

İsmail Kervankıran , Orhan Çalışırım

https://doi.org/10.32003/igge.995955

Cited By: 3

Öz

Süleyman Demirel Demokrasi ve Kalkınma Müzesi, Türkiye’nin ulusal tarihinin belli bir döneminin tarihi, siyasi, kültürel, ekonomik ve toplumsal hafızasını muhafaza eden ve hatırlatan özelliği ile birlikte batı ülkelerindeki başkanlık müzesi geleneğinin Türkiye’deki örneklerinden birisi olması açısından incelemeye değerdir. Bu çalışmanın amacı, Süleyman Demirel Demokrasi ve Kalkınma Müzesi örnekleminde toplumsal hafıza ve müzeler arasındaki ilişkiyi incelemektir. Bu doğrultuda çalışmada müzenin inşa süreci, planlanması ve mevcut durumu ele alınmış, toplumsal hafızanın bulunduğu ve korunduğu bir yer olarak müzeye gelen ziyaretçilere anket uygulaması yapılmış ve anket sonucundaki bulgular değerlendirilmiştir. Ayrıca müzeyi gezmeye gelenlerin ziyaretçi defterine yazdıkları incelenmiştir. Sonuç olarak Süleyman Demirel Demokrasi ve Kalkınma Müzesi; bulunduğu yeri, işlevselliği, misyonu ve vermek istediği mesaj yanında ziyaret edenlerin görüşleri açısından da belirli bir döneminin hafızasının depolandığı ve toplumun hafızasında yer etmiş olayları hatırlatan bir önemli bir yerdir. Bu açıdan müze toplumun hafızasında geçmiş, şimdi ve gelecek arasında köprü kuran ve kolektif hafızayı hatırlamaya aracılık eden bir yerdir.

Anahtar Kelimeler

Coğrafya, Yer ve Mekân, Toplumsal Hafıza, Hafızanın Yerleri, Müzeler, Süleyman Demirel

THE RELATIONSHIP BETWEEN MUSEUMS AND COLLECTIVE MEMORY: THE CASE OF SULEYMAN DEMIREL DEMOCRACY AND DEVELOPMENT MUSEUM

Öz

Suleyman Demirel Democracy and Development Museum preserves and reminds the historical, political, cultural, economic, and social memory of a certain period of Turkey's history. In addition, the museum is worth examining because it is one of the examples in Turkey of the presidential museum tradition in western countries. The purpose of this study is to examine the relationship between collective memory and museum in the example of Suleyman Demirel Democracy and Development Museum. In this study, the construction process, planning, and current situation of the museum are discussed and it was examined that those who came to visit the museum wrote in the visitor’s book. In addition, in order to understand the relationship between collective memory and museum, a survey was carried out with the visitors visiting Suleyman Demirel Democracy and Development Museum in line with this purpose and the results of the survey were analyzed. As a result, Suleyman Demirel Democracy and Development Museum is an important place of memory where the memory of a certain period is preserved both in terms of its location, functionality, mission, and the message it wants to convey, as well as the views of the visitors. In this respect, the museum is a place that reminds the events that are in the collective memory and builds a bridge between the past, present, and future in the public memory.

Anahtar Kelimeler

Geography, Place and Space, Collective Memory, Place of Memory, Museums, Süleyman Demirel

Kaynakça

• Anderson, B. (2020). Hayali cemaatler milliyetçiliğin kökenleri ve yayılması. (Çev: İ. Savaşır). İstanbul: Metis Yayınları. (Kitabın orijinal basımı 1983).
• Assmann, J. (2015). Kültürel bellek: Eski yüksek kültürlerde yazı, hatırlama ve politik kimlik. (Çev: A. Tekin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (Kitabın orijinal basımı 1992).
• Bilgili, M. (2020). Approaches to philosophy of space in geography. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 41, 88-102. https://doi.org/10.32003/igge.674936
• Black, A. M. (2005), The Franklin D. Roosevelt Presidential Library and Museum digital archive. The Journal of American History, 92(3), 1121- 1122. DOI:10.2307/3660163
• Cochrane, L. S. (1998). The presidential library system: A quiescent policy subsystem. (Doctoral dissertation, Virginia Polytechnic Institute and State University) Retrieved from https://vtechworks.lib.vt.edu/handle/10919/30242
• Connerton, P. (2018). Modernite nasıl unuttuturur. (Çev: K. Kelebekoğlu). İstanbul: Sel Yayıncılık. (Kitabın orijinal basımı 2009)
• Cook, E. (2019). Amerikan müzeciliğinin tarihi gelişimi ve Smithsonian müzeleri üzerinden araştırılması. (Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul).
• Cox, R. J. (2002). America's pyramids: Presidents and their libraries. Government Information Quarterly, 19, 45-75. DOI:10.1016/S0740- 624X(01)00094-6
• Cumhuriyet Gazetesi, (2014). Müzedeki 7 kubbenin anlamı, 20 Temmuz 2019 tarihinde https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/muzedeki-7- kubbenin-anlami-134437 adresinden edinilmiştir.
• Çelenk Özen, S. (2010). Bir bellek mekânı olarak televizyon: Bu kalp seni unutur mu?”. Mülkiye, 269, 171-197.
• Çözüm Gazetesi, (2014). 50 yıllık gurur, Demirel ve demokrasi, Çözüm Gazetesi, s:1.
• Demir, S. (2012). Kültürel bellek, gelenek ve halk bilim müzeleri. Milli Folklor Dergisi, 12(24),184-193.
• Deniz, A., Özgür, E. M., & Öksüz, M. (2018). The effects of religious places on collective memory: The case of Istanbul Hagios Panteleimon Orthodox Church. International Journal of Geography and Geography Education, 39, 171-188. https://doi.org/10.32003/iggei.469070
• Digan, K. (2015). Places of memory, places of memory: The case of the House of the Wannsee Conference. 42-52. London: Palgrave Macmillan.
• Dural Tasouji, C. (2013). Bir hafıza mekânı olarak müze: Ankara Etnografya Müzesi. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 5(6), 129-143.
• Dwyer, O., & Alderman, D. (2008). Memorial landscapes: Analytic questions and metaphors. Geoforum, 73, 165-178. https://doi.org/10.1007/s10708-008-9201-5
• Erbağcı, K. (2018). Toplumsal bellek ve kentsel dönüşüm: İstanbul, Fener-Balat örneği. (Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi, Bilgi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul).
• Express Gazetesi, (2014). Demokrasinin bayram günü, Express Gazetesi, s:1
• Frink, J. S. (2009). The George Bush Presidential Library Center at Texas A&M University, (Doctoral dissertation, Texas A&M University) Retrieved from https://oaktrust.library.tamu.edu/handle/1969.1/ETD-TAMU-2009- 08-7026
• Gün, T. (2015). Bir yer olarak Odunpazarı ve yerin yeniden üretimi çerçevesinde bellek ve miras endüstrisi. 1. Uluslararası Kent Araştırmaları Kongresi’nde sunulmuştur. 16-17 Nisan 2015, Eskişehir, Türkiye.
• Halbwachs, M. (2017). Kolektif hafıza. (Çev: B. Barış). İstanbul: Heretik Yayıncılık. (Kitabın orijinal basımı 1925).
• Haughey, P. D. (2009). The Archive on the Hill: The Presidential Library and the Architecture of American History, (Doctoral dissertation, Massachusetts Instıtute Of Technology) Retrieved from https://dspace.mit.edu/handle/1721.1/54551
• Hoelscher, S., & Alderman, D. H. (2004). Memory and place: Geographies of a critical relationship. Social and Cultural Geography, 5(3), 347-356. https://doi.org/10.1080/1464936042000252769
• Hufbauer, B. (2006). Presidential temples: How memorials and libraries shape public memory. Lawrence-KS: University Press of Kansas.
• Huyssen, A. (1999). Alacakaranlık anıları. (Çev: K. Atalay). İstanbul: Metis Yayınları. (Kitabın orijinal basımı 1995).
• Hürriyet Gazetesi, (2014). Köyden zirveye 90 yıllık serüven, Hürriyet Gazetesi, s:1
• Isparta Gazetesi, (2014). Faydalı ömrümüzün tümünü milletin ve devletimizin hizmetine verdik. Isparta Gazetesi, s:1
• Isparta Haber Gazetesi, (2014). Türkiye’nin 50 yılı, Isparta Haber Gazetesi, s:1
• Ispartahaber, (2018). Süleyman Demirel Demokrasi ve Kalkınma Müzesi yakın tarihe ışık tutuyor, 16 Kasım 2021 tarihinde https://www.ispartahaber.com.tr/isparta/suleyman-demirel- demokrasi-ve-kalkinma-muzesi-yakin-tarihe-isik-tutuyor- 37589h.html, adresinden edinilmiştir.
• Jones, O., & Garde-Hansen, J. (2012). Geography and memory: Explorations in identity, place and becoming. Londra: Palgrave- Macmillan.
• Kanter, J. (2012). Character-in-chief: Performing the American citizen at two presidential libraries. Text and Performance Quarterly, 32(4), 349-370. https://doi.org/10.1080/10462937.2012.703785
• Kanter, J. (2016). Presidential libraries as performance: Curating American character from Herbert Hoover to George W. Bush. Carbondale: Southern Illinois University Press.
• Kervankıran, İ. (2014). Dünyada değişen müze algısı ekseninde Türkiye’deki müze turizmine bakış. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(11), 345-369. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7522
• Kervankıran, İ., Kurnaz, Z., & Başçı, E. (2021). Bir yer olarak Göbekli Tepe’nin ötekileş(tiril)en son sakinleri. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 24(3), 29-63. https://doi.org/10.18490/sosars.1014205
• Kervankıran, İ., Temurçin, K., & Yakar, M. (2016). The development of museology in Turkey, a spatial analysis of Museums and their contribution to tourism in Turkey. Journal of Tourism, Culture and Territorial Development, AlmaTourism, 13, 1-22.
• Keskin, N. (2014). Kentlerde yeni bellek mekânları: Kent müzeleri. Folklor/Edebiyat Dergisi,20(79), 25-39.
• Kırcı, A. B. (2015). Zamana direnmek: Kişisel hafıza mekânları. (Yüksek lisans tezi, Başkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara).
• Mills, A. (2014). Hafızanın sokakları, İstanbul’da peyzaj, hoşgörü ve ulusal kimlik. (Çev: C. Soydemir). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları. (Kitabın orijinal basımı 2010).
• Mollaoğlu, R. N. (2007). Bilgi ortamı olarak müzelerde kütüphanelerin rolü ve Türkiye’de müze kütüphaneleri. (Yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul).
• National Archives, (2021). https://www.archives.gov/presidential- libraries, 11 Mayıs 2021 tarihinde edinilmiştir.
• Neyzi, L. (2020). Nasıl hatırlıyoruz? (3. Baskı). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Nora, P. (2006). Hafıza mekânları. (Çev: M. E. Özcan). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları. (Kitabın orijinal basımı 1996).
• Oluşum Gazetesi, (2014). En baba açılış, Oluşum Gazetesi, s:1
• Ongun, U., Çuhadar, M., & Kervankıran, İ. (2021). Süleyman Demirel Demokrasi-Kalkınma Müzesi ve Anıt Mezarının, hüzün turizmi ve yöre ekonomisi kapsamında değerlendirilmesi. Journal of Tourism Intelligence and Smartness, 4(2), 201-217.
• Özden, N.B. (2019). Kurmaca eserlerden oluşturulan müzeler. (Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul).
• Pamuk, O. (2008). Masumiyet müzesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Pamuk, O. (2012). Şeylerin masumiyeti. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Posta Gazetesi, (2014). En “baba” müze, Posta Gazetesi, s:1
• Sabah Gazetesi, (2014). Barlas ve Donat Demirel Müzesi'nde, Sabah Gazetesi, s:1
• Sayar Avcıoğlu, S., & Akın, O. (2017). Kolektif bellek ve kentsel mekân algısı bağlamında İstanbul Tuzla Köyiçi Koruma Bölgesi’nin mekânsal değişiminin irdelenmesi, İdealkent Dergisi, 8(22), 423-450.
• Siviloğlu, O. (2012). Süleyman Demirel Demokrasi ve Kalkınma Müzesi rehberi, Isparta.
• Stokowski, P. A. (2002). Languages of place and discourses of power: Constructing new senses of place. Journal of Leisure Research, 34(4), 368-382. https://doi.org/10.1080/00222216.2002.11949977
• T24, (2010). Baba'nın hayatı Demokrasi Müzesinde, https://t24.com.tr/haber/babanin-hayati-demokrasi-muzesinde- isparta-aa,106055, 18 Mayıs 2021 tarihinde edinilmiştir.
• Türk Dil Kurumu, (2011). Türkçe sözlük. (Haz: Şükrü Haluk Akalın ve başk., 11. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ulyatt, M. (2014). The John F. Kennedy Presidential Library and Museum as a cultural representation of the public memory of the president. European Journal of American Culture, 33(2), 117-130. https://doi.org/10.1386/ejac.33.2.117_1
• Urry, J. (2009). Turist bakışı. (Çev: E. Tataroğlu & İ. Yıldız). Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
• Wernecke, C. J. (2021). Gazing into the past: Post-presidential collective memory and political scopophilia at the Jimmy Carter Presidential Museum. Western Journal of Communication, 85(4), 507-526. https://doi.org/10.1080/10570314.2021.1898673
• Yelsalı Parmaksız, P. M. (2019). Belleğin mekânından mekânın belleğine: Kavramsal bir tartışma. Ankara Üniversitesi İlef Dergisi, 6(1), 7-26. https://doi.org/10.24955/ilef.574436