Analysis of geography textbook activities in the context of units and critical thinking skills

Yıl 2022, Sayı: 47, 20 - 31, 30.09.2022

Cennet Şanlı , Turhan Çetin

https://doi.org/10.32003/igge.1137990

Öz

This study aimed to examine the activities in the secondary education geography textbooks in the context of textbook units and critical thinking skills. The study used document analysis, which is qualitative research method. The data consisted of 222 activities in the geography textbooks (9th, 10th, 11th, and 12th grades). The data were subjected to content analysis using a form prepared by the researchers. The analysis results showed that the activities in the secondary education geography textbooks are mainly found in the “Natural Systems” and “Human Systems” units. The results also showed that the activities in the geography textbooks predominantly focus on “interpretation” among the key critical thinking skills. This situation indicates that the activities in the geography textbooks generally tend to support students’ intellectual processes such as “understanding and classifying geographic information and discussing arguments”.

Anahtar Kelimeler

Geography education, textbook, critical thinking skills

Coğrafya ders kitaplarındaki etkinliklerin öğrenme alanları ve eleştirel düşünme becerisi bağlamında analizi

Öz

Bu araştırmada ortaöğretim coğrafya ders kitaplarındaki etkinliklerin öğrenme alanları ve eleştirel düşünme becerisi bağlamında incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma verileri coğrafya ders kitaplarında (9,10,11 ve 12. Sınıf) yer alan 222 etkinlikten oluşmuştur. Veriler araştırmacılar tarafından hazırlanan forma göre içerik analiziyle çözümlenmiştir. Araştırmanın sonucunda, ders kitaplarındaki etkinliklerin, ağırlıklı olarak “Doğal Sistemler” ve “Beşeri Sistemler” öğrenme alanında bulunduğu tespit edilmiştir. Ders kitaplardaki etkinliklerin, eleştirel düşünme becerisi bağlamında ise çoğunlukla “yorumlama” boyutunda olduğu saptanmıştır. Bu durum coğrafya ders kitaplarında yer alan etkinliklerin genel olarak öğrencilerin “coğrafi bilgileri anlama, sınıflandırma ve argümanları tartışma” gibi düşünsel süreçlerini destekleme eğiliminde olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Coğrafya eğitimi, ders kitabı, eleştirel düşünme becerisi

Kaynakça

• Akengin, H., Yıldırım, G., İbrahimoğlu, Z., & Arslan, S. (2014). Öğrencilerin coğrafya dersine ilişkin öz yeterlik algıları ile akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 29, 150-167. https://doi.org/10.14781/mcd.77745
• Anderson, L.W., Krathwohl, D.R., Airasian, P.W., Cruikshank, K. A., Mayer, R.E., Pintrich, P.R., Raths, J., & Wittrock, M.C. (2001). A taxonomy for learning, teaching, and assessing: A revision of Bloom’s Taxonomy of educational objectives. (Complete edition). Longman.
• Aydemir, A. & Çetin, T. (2021). Tasarım odaklı düşünme yaklaşımı aracılığıyla sosyal bilgiler dersine yönelik geliştirilen ürünlerin etkililiği. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41(2), 885-910. https://doi.org/10.17152/gefad.825049
• Bernstein, B. (2000). Pedagogy, symbolic control and identity. Theory, research, critique (Revised edition). Lanham: Rowman & Littlefield.
• Bijsterbosch, E. (2018). Professional development of geography teachers with regard to summative assessment practices. Enschede: Ipskamp Printing.
• Bijsterbosch, E., Van der Schee, J., & Kuiper, W. (2017). Meaningful learning and summative assessment in geography education: An analysis in secondary education in the Netherlands. International Research in Geographical and Environmental Education, 26(1), 17-35. https://doi.org/10.1080/10382046.2016.1217076
• Çenesiz, M., & Özdemir, M. A. (2021). The effect of WEB 2.0 tools on academic success on topography and rocks in high school 10th grade geography. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 43, 39-53. https://doi.org/10.32003/igge.750323
• Demirkaya, H., & Tomal, N. (2004). Lise coğrafya ders kitaplarının değerlendirilmesi ve sorunlara yönelik çözüm önerileri. Marmara Coğrafya Dergisi, 5, 153-169. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/marucog/issue/452/569616
• Ennis, R. (2011). The nature of critical thinking: an outline of critical thinking dispositions and abilities, University of Illinois, https://education.illinois.edu/docs/default-source/faculty-documents/robert- ennis/thenatureofcriticalthinking_51711_000.pdf
• Ezberci-Çevik, E. (2021). Üst düzey düşünme becerileri, Memiş- Kabartaş, E ve Kaçar, A. (Ed.) Eleştirel ve analitik düşünme içinde, (ss.28-43), Pegem Akademi.
• Facione, P. A. (1990). Critical thinking: A statement of expert consensus for purposes of educational assessment and instruction-The Delphi report., California Academic Press.
• Geçit Y., & Yarar S. (2013). 9. sınıf coğrafya ders kitabındaki sorular ile çeşitli coğrafya sınav sorularının Bloom Taksonomisine göre analizi. Marmara Coğrafya Dergisi, 22, 154-167. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/marucog/issue/469/3794
• Gümüş, E. (2004). Ortaöğretim coğrafya ders kitaplarına bir bakış, Hasan Ali Yücel Eğilim Fakültesi Dergisi, 1, 83- 87. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuhayefd/issue/8787/109792
• Güneş, F. (2017b). Alıştırmalardan etkinliklere: Eğitimdeki gelişmeler. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 103- 120. Retrieved from
• Güneş, F.(2017a).Türkçe öğretiminde etkinlik yaklaşımı, Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5 (1), 48-64. https://doi.org/10.16916/aded.286415
• https://dergipark.org.tr/tr/pub/ksbd/issue/34220/383392
• Huynh, N. & Sharpe, B. (2013). An assessment instrument to measure geospatial thinking expertise. Journal of Geography 112 (1), 3-17. Retrieved https://doi.org/10.1080/00221341.2012.682227
• Jo, I., & Bednarz, S. W. (2011). Textbook questions to support spatial thinking: differences in spatiality by question location, Journal of Geography, 110(2),70-80. https://doi.org/10.1080/00221341.2011.521848
• Jo, I., & Bednarz, S.W. (2009). Evaluating geography textbook questions from a spatial perspective: Using concepts of space, tools of representation, and cognitive processes to evaluate spatiality. Journal of Geography, 108(1), 4-13. https://doi.org/10.1080/00221340902758401
• Karasar, N. (2000). Bilimsel Araştırma Yöntemi (10. Baskı). Nobel Yayın Dağıtım.
• Kılıç, A., & Seven, S. (2002). Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi. Pegem A Yayıncılık
• Kızılçaoğlu, A. (2003). Orta öğretim coğrafya ders kitapları değerlendirme ölçütleri. Marmara Coğrafya Dergisi, 8, 19-33. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/marucog/issue/455/3649
• Krause, U. Béneker, T., & Tartwijk, J. V. (2022b). Geography textbook tasks fostering thinking skills for the acquisition of powerful knowledge, International Research in Geographical and Environmental Education, 31(1), 69-83. https://doi.org/10.1080/10382046.2021.1885248
• Krause, U. Béneker, T., & Tartwijk, J. V. (2022a). Higher order thinking by setting and debriefing tasks in dutch geography lessons. European Journal of Investigation in Health, Psychology and Education 12(1),11-27. http://dx.doi.org/10.3390/ejihpe12010002
• Krause, U. Béneker, T., Tartwijk, J. V., Uhlenwinkel, A., & Bolhuis, S. (2017). How do the German and Dutch curriculum contexts influence (the use of) geography textbooks? Review of International Geographical Education Online, 7(3), 235-263. Retrieved from http://www.rigeo.org/vol7no3%20/Number3Winter/RIGEO-V7- N3-1.pdf
• Lambert, D. (2014). Subject teachers in knowledge-led schools. In M. Young, D. Lambert, C. Roberts, & M. Roberts (Eds.), Knowledge and the future school: Curriculum and social justice (pp. 159-188). Bloomsbury Academic.
• Lindblom-Ylänne, S. (2004). Raising students’ awareness of their approaches to study. Innovations in Education and Teaching International, 41(4), 405-422. https://doi.org/10.1080/1470329042000277002.
• Maude, A., & Caldis, S. (2019). Teaching higher-order thinking and powerful geographical knowledge through the Stage 5 Biomes and Food Security unit: Higher order thinking and powerful Geography. Geographical Education, 32, 30-39. Retrieved from https://files. eric.ed.gov/fulltext/EJ1238503.pdf
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: an expanded sourcebook. SAGE Publications.
• Ministry of National Education (MoNE) (2005). Coğrafya Dersi Öğretim Programı (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar). Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Mishra, R. K. (2015). Mapping the knowledge topography: a critical appraisal of geography textbook questions, International Research in Geographical and Environmental Education, 24 (2), 118-130. https://doi.org/10.1080/10382046.2014.993170
• Özensoy, U. (2019). Eleştirel düşünme, B. Aksoy, B. Akbaba, B. Kılcan, (Ed.) Sosyal Bilgilerde Beceri Eğitimi içinde (ss.91-111). Pegem Akademi.
• Özensoy, U. (2020). Hayata sorgulayıcı bir pencereden bakmak: Eleştirel düşünme Ersoy, F, A. ve Karaduman, H. (Ed.), Sosyal Bilgilerde Güncel Okumalar 2 içinde, (ss.89-122), Anı Yayıncılık.
• Pintrich, P. R. (2004). A conceptual framework for assessing motivation and self-regulated learning in college students. Educational Psychology Review, 16(4), 385-407. http://dx.doi.org/10.1007/s10648-004-0006-x
• Ramdass, D. & Zimmerman, B. (2011). Developing self-regulation skills: The important role of homework, Journal of Advanced Academics 22(2), 194-218 https://doi.org/10.1177/1932202X1102200202
• Rochelle, J. (1998). Activity theory: A foundation for designing learning technology? The Journal of the Learning Sciences, 7(2), 241-255. https://doi.org/10.1207/s15327809jls0702_5
• Sağdıç, M., & İnce. Z (2020). Türkiye’de güncel coğrafya ders kitaplarında istanbul temasının eleştirel analizi. Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 45,133-144. http://doi.org/10.7816/ulakbilge-08-45-02 DOI: 10.17679/inuefd.439189
• Sağdıç, M. & Özkan, S.H. (2018). Erken cumhuriyet dönemi coğrafya ders kitaplarında Türkiye’nin komşuları, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 159-174. http://doi.10.17679/inuefd.439189
• Şanlı, C. & Sezer, A. (2018). Analysıs of spatıal thınkıng ın hıgh school level geography textbook questions, in Çetin, T., Şahin, A., Mulalıc, A, Obralıc, N. (Eds.) New Horizons in Educational Sciences-1. (pp.304-325). Lambert Academic Publication Press.
• Semerci, Ç. (2004). İlköğretim Türkçe ve matematik ders kitaplarını genel değerlendirme ölçeği, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 28(1),49-54.
• Seyman, B. (1996). Orta öğretim kurumlarında coğrafya ders kitapları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Sezer, A., & Şanlı, C. (2017). Coğrafya öğretim programında ve ders kitaplarında göç olgusu. Marmara Coğrafya Dergisi, 36, 16-25. https://doi.org/10.14781/mcd.329051
• Solmaz, F., Uzunöz, A., & Top, E. (2011). Ortaöğretim 9. sınıf MEB coğrafya ders kitaplarının niteliği hakkında öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 267-286. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefdergi/issue/49053/625838
• Tomal, N. (2019). 9. sınıf coğrafya ders kitabının öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5 (2), 115-130. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/gebd/issue/47331/584739
• Top, E. (2009). Ortaöğretim dokuzuncu sınıf coğrafya ders kitaplarının niteliği hakkında öğretmen görüşlerinin tespit edilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Underbakke, M, Borg, M. J., & Peterson, D. (1993). Researching and developing the knowledge base for teaching higher order thinking, Theory into Practice, 32 (3), 138-146. https://doi.org/10.1080/00405849309543589
• Xiang, X., Chen, Y., Fang, Y., & Zhang, Q. (2022). How key competencies progress across school terms? a study of “activities” in geography textbooks for secondary schools. Journal of Geography, 121(2), 67-76. https://doi.org/10.1080/00221341.2022.2052936
• Yang, D. (2013). Comparing assessments within junior geography textbooks used in mainland China. Journal of Geography, 112, 58-67. https://doi.org/10.1080/00221341.2011.648211
• Yang, D., Wang, Z., & Xu, D. (2015). A comparison of questions and tasks in geography textbooks before and after curriculum reform in China. Review of International Geographical Education Online, 5 (3), 231-248. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/rigeo/issue/40885/493595
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (8. Baskı), Seçkin Yayıncılık.