EXAMINATION OF APPLICATIONS MADE TO THE HUMAN RIGHTS AND EQUALITY INSTITUTION OF TURKEY AGAINST VIOLATIONS OF THE PROHIBITION OF DISCRIMINATION WITHIN THE FRAMEWORK OF ARTICLE 17 OF LAW NUMBER 6701 IN TERMS OF ADMINISTRATIVE JURISDICTION PROCEDURES

Yıl 2024, Cilt: 42 Sayı: 1 (Cumhuriyetin 100. Yılında Ulusal İnsan Hakları Mekanizmaları Sempozyumu Özel Sayısı), 89 - 124, 13.08.2024

Ceren Şakar

https://doi.org/10.69958/ihy.1448209

Öz

Law No. 6701 regulates the procedure for people who have been harmed by a violation of the prohibition of discrimination to apply to the Turkish Human Rights and Equality Institution (THREI). The institution is authorized to examine violations arising from the prohibition of discrimination and to impose administrative sanctions if it determines that there has been a violation. The law also provides that applications can be made to THREI against some public institutions and organizations. Thus, it is possible to apply to the Institution due to violations of the prohibition of discrimination arising from the administration. In the THREI application procedure regulated in Article 17 of Law No. 6701, it is stated that people who want to apply to THREI must first apply to the relevant party to correct the discriminatory practice. These applications to the relevant administrative authority in terms of violations arising from the administration coincide with the administrative applications made before filing an administrative lawsuit regulated in the Administrative Procedure Law No. 2577 (APL). In this context, in cases where the practice that causes a violation of the prohibition of discrimination is also possible to be brought to administrative jurisdiction, it is necessary to determine the functioning of the application process to THREI. In this study, THREI application process against the violation of prohibition of discrimination arising from administrative authorities is discussed in comparison with administrative applications which is held before filing an administrative lawsuit. The possible effects of the annulment decision that may be given in the administrative jurisdiction regarding the administrative act that caused the violation of the prohibition of discrimination on the administrative sanction decision applied by THREI are also evaluated in this context.

Anahtar Kelimeler

prohibition of discrimination, THREI, administrative application, administrative sanction, administrative lawsuit

TÜRKİYE İNSAN HAKLARI VE EŞİTLİK KURUMU’NA 6701 SAYILI KANUN’UN 17. MADDESİ ÇERÇEVESİNDE AYRIMCILIK YASAĞI İHLÂLLERİNE KARŞI YAPILAN BAŞVURULARIN İDARİ YARGILAMA USULÜ AÇISINDAN İNCELENMESİ

Öz

6701 sayılı Kanun ile ayrımcılık yasağı ihlâlinden zarar gören kişilerin Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’na (TİHEK) başvuru yapabilmesine ilişkin usul düzenlenmektedir. Kurum, ayrımcılık yasağı hakkındaki ihlâlleri incelemeye ve ihlâl bulunduğuna kanaat getirirse idari yaptırım uygulamaya yetkilidir. Kanunda bazı kamu kurum ve kuruluşları aleyhine de TİHEK’e başvuru yapılabilmesi düzenlenmektedir. Böylelikle idareden kaynaklanan ayrımcılık yasağı ihlâllerinden dolayı Kuruma başvuru yapmak mümkündür. 6701 sayılı Kanun’un 17. maddesinde düzenlenen TİHEK başvuru usulünde, TİHEK’e başvurmak isteyen kişiler bakımından öncelikle ayrımcı uygulamanın düzeltilmesi için ilgili tarafa başvuru zorunluluğuna yer verilmektedir. İdareden kaynaklanan ihlâller bakımından ilgili idari makama yapılacak olan bu başvurular, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda (İYUK) düzenlenen idari dava açmadan önce yapılan idari başvurular ile eş zamana denk gelmektedir. Bu çerçevede ayrımcılık yasağı ihlâline sebep olan uygulamanın aynı zamanda idari yargıya taşınması olanağının bulunduğu hallerde TİHEK’e başvuru sürecinin işleyişinin tespiti gerekmektedir. Bu çalışmada öncelikle idareden kaynaklanan ayrımcılık yasağı ihlâllerine karşı TİHEK’e başvuru sürecinin, idari yargılama usulünde idari dava açmadan önce yer alan idari başvurular karşısındaki durumu ele alınmaktadır. Ayrımcılık yasağı ihlâline sebep olan idari işlemle ilgili idari yargıda verilebilecek iptal kararının, TİHEK’in uyguladığı idari yaptırım kararı üzerindeki olası etkileri de bu kapsamda değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

ayrımcılık yasağı, TİHEK, idari başvuru, idari yaptırım, idari dava

Kaynakça

• Akyılmaz, Bahtiyar/Sezginer, Murat/Kaya, Cemil: Türk İdare Hukuku, 16. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2023.
• Akyılmaz, Bahtiyar/Sezginer, Murat/Kaya, Cemil: Türk İdari Yargılama Hukuku, 9. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2023.
• Alyanak, Servet: “Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumuna Yapılan Şikayet Başvurularında Kabul Edilebilirlik Koşulları”, Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 11, S. 2, 2023, s. 1198-1128.
• Atay, Ender Ethem/Odabaşı, Hasan: Teori ve Yargı Kararları Işığında İdarenin Sorumluluğu ve Tazminat Davaları, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2010.
• Beyoğlu, Ayça: “T.C. Kamu Denetçiliği Kurumu ile Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’nun Kurumsa Yapı, İşleyiş ve Etkinlikleri Açısından Bir Karşılaştırma”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 23, S. 3, 2021, s. 992-1013.
• Cin Karagöz, Emine: “Türkiye Eşitlik ve İnsan Hakları Kurumu’nun Yetkileri”, Yasama Dergisi, S. 32, 2017, s. 21-40.
• Çağlayan, Ramazan: İdari Yargı Kararlarının Sonuçları ve Uygulanması, 3. Baskı, Asil Yayın Dağıtım, Ankara, 2004.
• Çağlayan, Ramazan: İdârî Yargılama Hukûku, 15. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2023.
• Deniz, Yusuf/Boz, Selman Sacit/Gürkan, Mehmet Fatih: “İdarî Yargılama Usûlü Kanunu’nun 11. Maddesine Göre Yapılan İdari Başvurular”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 21, S. 2, 2013, s. 31-62.
• Dinçkol, Hulusi Alphan: “Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurulu’nun Ayrımcılık Yasağının İhlali Kapsamında İdari Yaptırım Yetkisi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 27, S. 1, 2021, s.188-215.
• Duran, Lütfi: “İdari Müracaatler ve Bunlar Karşısında İdarenin Sükutu Meselesi”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 12, S. 1, 1946, s. 130-199.
• Düğmeci, Fatih: Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’nun Yapısı ve İdare Üzerindeki Ayrımcılık Denetimi, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2018.
• Eren, Hayrettin: Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu, 1. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2016.
• Ergene, Arda: “Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumunun İnsan Haklarının Ulusal Alanda Korunmasındaki Rolü”, Kırklareli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 1, S. 1, 2023, 105-134.
• Erkut, Celal: “İdari Davaya Konu Olabilecek Kesin ve Yürütülebilir İşlem Kavramı”, I. Ulusal İdare Hukuku Kongresi I. Kitap İdari Yargı (s. 109-114), Danıştay Yayınları, Ankara, 1991.
• Erkut, Celal: İptal Davasının Konusunu Oluşturma Bakımından İdari İşlemin Kimliği, Danıştay Yayınları, Ankara, 2015.
• Eroğlu, Durkal, Müzeyyen: İdari Makamların Sükutu, 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2019.
• Gözler, Kemal: İdare Hukuku Cilt I, 3. Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, 2019.
• Gözler, Kemal: İnsan Hakları Hukuku, 2. Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa, 2018.
• Gözübüyük, Şeref/Tan, Turgut: İdare Hukuku Cilt I Genel Esaslar, 10. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2014.
• Gözübüyük, Şeref/Tan, Turgut: İdare Hukuku Cilt II: İdari Yargılama Hukuku, 7. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2014.
• Gündüz, Fatma Ebru: “Disiplin Cezalarının Geri Alınması”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 20, S. 1, 2016, s. 411-424.
• Kağıtçıoğlu, Mutlu: “İdari İşlem Teorisi Çerçevesinde İdari Merci Tecavüzü Kavramının Değerlendirilmesi”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Y. 7, S. 30, 2017, s. 237-271.
• Karan, Ulaş: “Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Raporu”, Karan, Ulaş/Sever, D. Çiğdem: “Bir İnsan Hakları Koruma Mekanizması Olarak Ulusal Eşitlik Kurumları Kamu Denetçiliği Kurumu ve Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Örneği” (içinde s. 7-54), (https://www.esithaklar.org/wp-content/uploads/2021/04/ESHID-ulusal-insan-haklari-kurumlari-TR.pdf Erişim: 26.02.2024).
• Karan, Ulaş: Uluslararası İnsan Hakları Hukuku ve Anayasa Hukuku Işığında Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı, 1. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017.
• Odyakmaz, Zehra/Keskin, Bayram: “6701 sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanununun Bazı Maddeleri (8-26. Maddeler) Üzerine Bir Değerlendirme – II”, Zafer Gören Armağanı (içinde s. 733-798), Yetkin Yayınları, Ankara, 2017.
• Odyakmaz, Zehra: “Genel Olarak İdarenin Sözleşmeleri”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 2, S. 2, 1998, s. 1-63.
• Onar, Sıddık Sami: İdare Hukukunun Umumî Esasları Üçüncü Cilt, 3. Baskı, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul, 1966.
• Özay, İl Han: Gün Işığında Yönetim, 3. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2017.
• Öztürk, Kaya Burak: Hak Arama Özgürlüğü Çerçevesinde Zorunlu İdari İtiraz, Yetkin Yayınları, Ankara, 2015.
• TBMM Kanun ve Karar Bilgi Sistemi, 6701 sayılı Kanun Gerekçesi, Erişim Tarihi: 23.04.2024.
• Uçar, İsmail/Türe, Gökhan: “İdari Usulde Re’sen Araştırma İlkesi ve Suçsuzluk Karinesi: Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumunun Ayrımcılık Yasağının İhlâli İncelemesinde ispat Yükü Özelinde Bir Değerlendirme”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Dergisi, C. 25, S. 2, 2021, s. 973-1026.
• Uler, Yıldırım: İdarî Yargıda İptal Kararlarının Sonuçları, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No.281, Sevinç Matbaası, Ankara, 1970.
• Yılmaz, Dilşat: “ ‘Usul Ekonomisi İlkesi’ Çerçevesinde Türk İdari Yargılama Usulünde Sözlülük İlkesine İlişkin Bazı Değerlendirmeler”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 23, S. 2, 2019, s. 267-320.
• Yılmaz, Dilşat: “Türk İdare Hukuku’nda İdari İşlemin ‘Kesin’Liği Üzerine Bir Değerlendirme: ‘Kime Göre?’, ‘Ne İçin?’ Kesinlik", Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 21, S. 2, 2017, s. 105-153.
• Yılmaz, Dilşat: İdari İşlemin İcrailik Özelliği, 1. Baskı, Astana Yayınları, Ankara, 2014.
• Zeyrek, İlker: “İdari Yargılama Usulü Kapsamında Üst Makama Başvuru Şartları”, Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 5, S. 1, 2020, s. 3835-3861.