Matematik Öğretmen Adaylarının Matematiğe Yönelik Algıları: Bir Metafor Çalışması

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 3, 108 - 123, 30.09.2019

Hamza Çalışıcı , Özlem Özçakır Sümen

Öz

Bu
çalışmada, matematik öğretmen adaylarının matematik kavramına ilişkin algıları
metaforlar yardımıyla incelenmiştir. Araştırmanın katılımcıları, Türkiye'de bir
devlet üniversitesindeki eğitim fakültesinde öğrenim gören 337 ilköğretim ve
ortaöğretim matematik öğretmen adayından oluşmaktadır. Çalışmada adayların
matematik kavramına yönelik olarak geliştirdikleri metaforlar, gerekçelerine
göre sınıflandırılarak kavramsal kategoriler oluşturulmuştur. Araştırma
sonucunda elde edilen 80 metafor, 11 kavramsal kategori altında toplanmıştır.
Buna göre matematik öğretmen adaylarının çoğunun matematiği günlük hayatın
içinde ihtiyaç duyulan, emek gerektiren ya da uğraşmaktan zevk alınan bir alan
olarak gördükleri tespit edilmiştir. Öte yandan, matematiğin doğasıyla ilgili,
geniş ve gelişen, çok sayıda bilinmeyeni içinde barındıran, ardışık ve yığılmalı
bir bilim olma özelliklerinden oluşan kavramsal kategorilerin ortaya çıktığı
bulunmuştur. Ayrıca çalışmada çok az oranda matematik öğretmen adayının
matematik hakkında olumsuz yönde metafor geliştirdikleri izlenmiştir. Günlük
hayatın içinde ihtiyaç duyulan bir alan kategorisi, kadın öğretmen adaylarının
ve ilköğretim öğretmen adaylarının en fazla temsil edildiği kategori olmuştur.
Benzer şekilde uğraşmaktan zevk alınan bir alan kategorisi erkek öğretmen
adaylarının, emek gerektiren bir alan kategorisi ise ortaöğretim matematik
öğretmen adaylarının en fazla yer aldığı kategorilerdir.   

Anahtar Kelimeler

Metafor, matematik, öğretmen adayı

Pre-service Mathematics Teachers' Perceptions about Mathematics Concept: A Metaphor Study

Öz

In this
study, pre-service mathematics teachers' perceptions about mathematics concept
were examined with the help of metaphors. Participants of the study consists of
337 primary and secondary school pre-service mathematics teachers studying in a
faculty of education at a state university in Turkey. In the study, metaphors
developed by each pre-service teacher for the concept of mathematics were
classified according to their reasons and conceptual categories were formed. 80
metaphors were obtained as a result of data analysis and were grouped under 11
conceptual categories. Accordingly, it was found that most of the pre-service
mathematics teachers perceived mathematics as an area needed in daily life, an
area requiring intensive labor or an enjoying area. On the other hand, it was also
found that conceptual categories consisting of the features related to the
nature of mathematics, such as a large and developing area, an area containing
many unknowns or a consecutive and cumulative area were occurred.  In addition, it was observed that very few
mathematics teachers developed negative metaphors about mathematics. The category
of an area needed in daily life was the most represented category by female and
primary school pre-service teachers. Similarly, it was determined that a
category of an enjoying area is with the highest number of male teachers and a
category of requiring intensive labor is with the highest number of secondary
school mathematics teachers .

Anahtar Kelimeler

Metaphor, mathematics, pre-service teacher

Kaynakça

• Altun, M. (2008). Liselerde Matematik Öğretimi, 1. Baskı, Bursa: Aktüel Yayınları.
• Akdemir, Ö. (2006). İlköğretim öğrencilerinin matematik dersine yönelik tutumları ve başarı güdüsü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Arıkan, E. E., & Ünal, H. (2015). Gifted students metaphor images about mathematics. Educational Research and Reviews, 10(7), 901-906.
• Bahadır, E., & Özdemir, A. Ş. (2012). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin matematik kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. International Journal of Social Science Research, 1(1), 26-40.
• Baykul, Y. (1999). İlköğretimde Etkili Öğretme ve Öğrenme Öğretmen El Kitabı Modül 6 İlköğretimde Matematik Öğretimi, Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Çekici, E., & Yıldırım, H. (2011). Matematik eğitimi üzerine bir inceleme. Marmara Üniversitesi İ.B.B.F. Dergisi, XXXI(II), 175-196.
• Dede, Y., & Argün, Z. (2004). Öğrencilerin matematiğe yönelik içsel ve dışsal motivasyonlarının belirlenmesi, Eğitim ve Bilim, 29(134), 49-54.
• Eren, F., Çelik, İ., & Aktürk, A. O. (2014). Ortaokul öğrencilerinin facebook algısı: bir metafor analizi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(2), 635-648.
• Güler, G., Akgün, L., Öçal, M. F., & Doruk, M. (2012). Matematik öğretmeni adaylarının matematik kavramına ilişkin sahip oldukları metaforlar. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 25-29.
• Gültekin, M. (2013). İlköğretim öğretmen adaylarının eğitim programı kavramına yükledikleri metaforlar. Eğitim ve Bilim, 38(169), 126-141.
• Güner, N. (2013). Öğretmen adaylarının matematik hakkında oluşturdukları metaforlar. NWSA-Education Sciences, 8(4), 428-440.
• Güveli, E., İpek, A. S., Atasoy, E., & Güveli, H. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik kavramına yönelik metafor algıları. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 2(2), 140-159.
• Koç, E. S. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen ve öğretmenlik mesleği kavramlarına ilişkin metaforik algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 47-72.
• Lakoff, G., & Johnson, M. (2015). Metaforlar: Hayat, Anlam ve Dil (Çev. Gökhan Yavuz Demir), İstanbul: İthaki Yayınları.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis : An Expanded Sourcebook, 2nd Edition, California: SAGE Publications.
• Noyes, A. (2004). (Re) Producing Mathematics Educators: A sociological perspective. Teaching Education, 15(3), 243–256.
• Perry, C., & Cooper, M. (2001). Metaphors are Good Mirrors: Reflecting on Change for Teacher Educators. Reflective Practice, 2(1), 41-52.
• Saban, A. (2008). İlköğretim I. kademe öğretmen ve öğrencilerinin bilgi kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. İlköğretim Online, 7(2), 421-455.
• Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
• Sezgin Memnun, D. (2015). Ortaokul öğrencilerinin matematik problemine ilişkin sahip oldukları metaforlar ve bu metaforların sınıf düzeylerine göre değişimi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 9(1), 351-374.
• Şengül, S., Katrancı, Y., & Gerez Cantimer, G. (2014). Ortaokul öğrencilerinin “matematik öğretmeni” kavramına ilişkin metafor algıları. The Journal of Academic Social Science Studies, 25(1), 89-21.
• Şahin, B. (2013). Öğretmen adaylarının “matematik öğretmeni”, “matematik” ve “matematik dersi” kavramlarına ilişkin sahip oldukları metaforik algılar. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 313-321.
• Turhan Türkkan, B., & Yeşilpınar Uyar, M. (2016). The metaphors of secondary school students towards the concept of “mathematical problem”. Çukurova University. Faculty of Education Journal, 45(1), 99-129.
• Uçar, T. Z., Pişkin, M., Akkaş, N. E., & Taşçı, D. (2010). İlköğretim öğrencilerinin matematik, matematik öğretmenleri ve matematikçiler hakkındaki inançları. Eğitim ve Bilim, 35(135), 131-144.
• Uygun, T., Gökkurt, B., & Usta, N. (2016). Üniversite öğrencilerinin matematik problemine ilişkin algılarının metafor yoluyla analiz edilmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 536-556.
• Yetim Karaca, S., & Ada, S. (2018). Öğrencilerin matematik dersine ve matematik öğretmenine yönelik algılarının metaforlar yardımıyla belirlenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(3), 789-800.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (Sekizinci Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.