ZİHİNSEL ENGELLİLERİN EĞİTİMİNDE ÖĞRETMENLERİN MOTİVASYON DURUMLARI

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 15, 321 - 345, 29.04.2021

Mehmet Özdoğru

Öz

Bu araştırmanın amacı zihinsel engellilerin eğitiminde öğretmenlerin motivasyon durumlarına ilişkin görüşlerini incelemektir. Nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji deseninin kullanıldığı araştırmanın çalışma grubunu 15 öğretmen oluşturmaktadır. Yarı-yapılandırılmış görüşme formunun kullanıldığı araştırmada verilerin çözümlenmesinde içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Zihinsel engellilerin eğitiminde öğretmenlerin motivasyon durumlarına ilişkin görüşlerini incelendiği araştırmada öğretmenleri motive eden içsel ve dışsal olmak üzere iki kategoride motivasyon kaynağı olduğu, dışsal motivasyon kaynaklarının içsel motivasyon kaynaklarından daha fazla olduğu görülmektedir. Benzer şekilde zihinsel engellilerin eğitiminde öğretmenlerin motivasyonlarını düşüren öğretmen dışı faktörlerin sayısı öğretmen kaynaklı durumlardan daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Öğretmenleri motive eden içsel motivasyon kaynakları; sevgi, sorumluluk, inanç ve doyum olmak üzere dört alt kategoriden oluşmaktadır. Dışsal motivasyon kaynakları ise; öğrenciler, okul yöneticilerinin tutum ve davranışları, veli davranışları, okulun fizikî alt yapısının uygunluğu, özlük hakları ve okul iklimi olmak üzere altı alt kategoriden oluşmaktadır. Zihinsel engellilerin eğitiminde öğretmenlerin motivasyonlarını düşüren öğretmenlerden kaynaklı durumlar; tükenmişlik, yeterince sabırlı olamama, tedirginlik, zorlanma ve yıpranma olmak üzere beş alt kategoriden oluşmaktadır. Zihinsel engellilerin eğitiminde öğretmenlerin motivasyonlarını düşüren öğretmen dışı durumlar; veli, okul yönetimi, öğrenci, program, özlük hakları, sınıf mevcudu ve eğitim süreciyle ilgili durumlar olmak üzere yedi alt kategoriden oluşmaktadır. Araştırmaya dayanarak zihinsel engellilerin eğitiminde görev alan öğretmenlerin motivasyonlarını etkileyen durumlara ilişkin veriye dayalı politikalar üretilmesi, başta okul yönetimleri olmak üzere üst yönetimlerin öğretmenlerin motivasyonlarını arttırıcı çalışmalar yapması faydalı olabilir. Zihinsel engellilerin eğitiminde görev alacak öğretmenlere yetiştirilme sürecinde meslekte karşılaşılan zorluklarla baş etme konusunda eğitimler verilebilir. Özel eğitim mevzuatında ve özlük haklarında zihinsel engellilerin eğitiminde görevli öğretmenlerin motivasyonunu güçlendirici düzenlemeler yapılabilir.

Anahtar Kelimeler

öğretmen, motivasyon, zihinsel engelli öğrenci, zihinsel engelli, özel eğitim

MOTIVATION OF TEACHERS IN THE EDUCATION OF THE MENTALLY DISABLED

Öz

The aim of this study is to examine teachers' views on motivation in the education of the mentally handicapped. The study group of the study in which phenomenology pattern, one of the qualitative research methods, is used, consists of 15 teachers. In the study, in which semi-structured interview form was used, content analysis technique was used in analyzing the data. In the study examining teachers' views on motivation in the education of the mentally disabled, it is seen that there are two categories of motivation sources, intrinsic and extrinsic, that motivate teachers, and extrinsic motivation sources are more than intrinsic motivation sources. Similarly, it has been determined that the number of non-teacher factors that reduce teachers' motivation in the education of the mentally disabled is higher than teacher-induced situations. Intrinsic sources of motivation that motivate teachers; It consists of four subcategories: love, responsibility, belief, and satisfaction. Extrinsic sources of motivation are; It consists of six sub-categories: students, attitudes and behaviors of school administrators, parent behaviors, suitability of the physical infrastructure of the school, personal rights and school climate. Situations caused by teachers that decrease the motivation of teachers in the education of the mentally disabled; It consists of five sub-categories: burnout, not being patient enough, anxiety, strain and wear. Non-teacher situations that reduce teachers' motivation in the education of the mentally disabled; It consists of seven sub-categories: parent, school administration, student, program, personal rights, class size, and issues related to the educational process. Based on the research, it may be beneficial to produce data-based policies on the situations that affect the motivation of teachers who work in the education of the mentally disabled, and the top management, especially school administrations, to increase the motivation of teachers. Teachers who will take part in the education of the mentally handicapped can be trained on dealing with the difficulties encountered in the profession during the training process. Arrangements can be made in special education legislation and personal rights to strengthen the motivation of teachers working in the education of the mentally disabled.

Anahtar Kelimeler

menatlly disabled, special education, motivation, teacher

Kaynakça

• Ada, Ş., Akan, D., Ayık, A., Yıldırım, İ. & Yalçın, S. (2013). Öğretmenlerin motivasyon etkenleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3), 151-166.
• Arslan, G. & Aslan, G. (2014). Zihin engelli bireylere eğitim veren öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi (Tokat ili örneği) . Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(2), 49-66.
• Ayaydın, M. & Tok, H. (2015).Motivasyonu etkileyen faktörlere ilişkin sınıf öğretmenlerinin görüşlerinin incelenmesi. Turkish Studies, 10(11), 187-200.
• Aydemir, H. (2013). Özel eğitim alanında çalışan öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Bakkal, M. & Radmard, S . (2019). Okul müdürlerinin eğitimsel liderlik standartlarını karşılama düzeyleri ile öğretmenlerin okul iklimi algıları ve motivasyonları arasındaki ilişki. İstanbul Aydın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 163-195.
• Balcı, P. (2000). İkibinli yıllarda Türk milli eğitim sisteminin örgütlenmesi ve yönetimi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 24(24) , 495-508.
• Balcı, A. (2011). Etkili okul, okul geliştirme, kuram uygulama ve araştırma. Ankara: Pegem Akademi.
• Bickel, W. E. (1990). The Effective Schools Literature: Implication for Resarchand Practice, (The Handbook School Psyhology: (Ed:). Reynolds C., Gudkin, T.) New York: John Wıley. Brownell, M.T., Hirsch, E., Seo, S. (2004). Meeting the demand for highly qualified special education teachers during severe shortages: what should policymakers consider? The Journal of Special Education, 38(1) 56–61.
• Büyükses, L., (2010). Öğretmenin iş ortamındaki motivasyonunu etkileyen etmenler. Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı, Isparta.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri (17. Baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
• Candan, D. G., & Gencel, İ. E. (2015). Öğretmen Motivasyonu Ölçeği'ni Türkçe'ye Uyarlama Çalışması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(36), 72-89.
• Çiftçi, N. (2017) Öğretmenlerin algılarına göre motivasyon kaynaklarının belirlenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Demirtaş, H., Arslan, M. & Güven, D. (2016). Özel eğitim okullarının yönetimsel sorunları, Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 7(1), 21-49.
• Doğan, M . (2020). Ortaokullarda görev yapan branş öğretmenlerinin motivasyon etkenleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(5), 27-37.
• Erdaş, Y. (2009). Denizli İl Merkezinde Çalışan İlköğretim Öğretmenlerinin Örgütsel Bağlılık Düzeyleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Denizli.