Akademisyenlerin tükenmişlik düzeylerinin demografik değişkenler açısından incelenmesi

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 4, 986 - 1008, 26.12.2015

Rıza Demir , Erman Türkmen , Altan Doğan

https://doi.org/10.24289/ijsser.279111

Cited By: 5

Öz

Çalışma hayatında son yıllarda ön plana çıkan konulardan biri olan; duygusal olarak tükenme, duyarsızlaşma veya kişisel başarıda düşüklük hissetme şeklinde ifade edilen ve bireysel/örgütsel bir takım nedenlerden kaynaklanabilen tükenmişlik, özellikle bazı mesleklerde daha yaygın görülmektedir. Öğrencilerle yoğun zaman geçirmeyi, yüz yüze iletişimi ve belirli bir zamanda uygun nitelikte ve nicelikte araştırmalar yapmayı gerektiren akademisyenlik mesleği için tükenmişliğin önemli bir konu olduğu söylenebilir. Kişilerin tükenmişlik düzeylerini; cinsiyet, yaş, medeni durum, çocuk sayısı gibi bireysel demografik özellikler etkilemektedir. Bu doğrultuda bu çalışmada da, akademisyenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin söz konusu demografik değişkenlerle ve yayın sayısı, girilen ders saati sayısı, akademisyenlik süresi gibi mesleğe yönelik demografik değişkenlerle ilişkili olup olmadığının ve bu demografik değişkenlere göre farklılık gösterip göstermediğinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. İstanbul’da devlet ve vakıf üniversitelerinde çalışan 417 akademisyen üzerinde yapılan araştırmanın sonucunda; akademisyenlerin tükenmişlik düzeyi ile yaşı ve akademisyenlik süresi arasında anlamlı ve negatif ilişki olduğu; tükenmişlik düzeyinin medeni durum, akademik unvan, çocuk sayısı, son üç yılda haftalık girilen ortalama ders saati sayısı, aylık maaş, mevcut üniversitede çalışma süresi, daha önce yurtdışında bulunma ve aylık toplam hane halkı geliri değişkenlerine göre anlamlı şekilde farklılık gösterdiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tükenmişlik, Akademisyenler, Demografik değişkenler

Examination of burnout level of academics in terms of demographic variables

Öz

The burnout which is one of the issues coming to the fore in recent years, which expressed as emotional exhaustion, depersonalization and feel personal accomplishment and which can be resulted from individual / organizational factors is especially more common in certain professions. It can be said that burnout is an important issue for academicianship which required spend a lot of time with students, conduct appropriate quantity and quality researches in a particular time and face to face communication. Individual demographic characteristics such as gender, age, marital status and number of children affects burnout levels of the person. In this direction, it was aimed to determine that whether or not, there is a significant relation between burnout level of the academics and some demographic variables such as age and seniority and there is a significant difference in burnout level of the academics according to some demographic variables and occupational demographic variables such as number of publication or weekly course hours in this work. At the end of the research done on 417 academics working in public and foundation universities in Istanbul, it was determined that there is a significant and negative relation between burnout level of the academics and age and between burnout level of the academics and seniority. Also it was determined that there is a significant difference in burnout level of the academics according to marital status, academic title, number of children, weekly course hours, seniority in existing university, work experience abroad and total monthly household income.

Anahtar Kelimeler

Burnout, Academics, Demographic variables

Kaynakça

• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E., (2004). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: SPSS Uygulamalı. Geliştirilmiş 3. Baskı, Sakarya: Sakarya Kitabevi.
• Aras, M. ve Karakiraz, A., (2013). Zaman temelli iş aile çatışması, düşük başarı hissi ve iş tatmini ilişkisi: Doktora yapan araştırma görevlileri üzerinde bir araştırma. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1 (4): 1-14.
• Ardıç, K. ve Polatçı, S., (2008). Tükenmişlik sendromu: Akademisyenler üzerinde bir uygulama (GOÜ örneği). Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10 (2): 69-96.
• Azeem, S. M ve Nazir, A. N., (2008). A study of job burnoutamong university teach-ers. Psychology Developing Societies, 20 (1): 51-64.
• Bada, F. O. ve Falana, B. A. (2012). Gender influence on the stress experience of university lecturers. European Journal of Business and Social Sciences, 1 (4), 56-62.
• Bährer-Kohler, S., (2012). Burnout for experts: Prevention in the context of living and working. Switzerland: Springer Science & Business Media.
• Bailey, K. M., (2006). Language teacher supervision: A case-based approach. Cam-bridge: Cambridge University Press.
• Bilge, F., (2006). Examining the burnout of academics in relation to job satisfaction and other factors. Social Behavior and Personality: An international journal, 34 (9): 1151-1160.
• Bilici, M., Mete, F., Soylu, C., Bekaroğlu, M. ve Kayakçı, Ö., (1998). Bir grup akademi-syende depresyon ve tükenme düzeyleri. Türk Psikiyatri Dergisi, 9 (3): 181-190.
• Boran, T., (2011). Burnout among university academicians: An empirical study on the universities of Turkey. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 12 (1): 114-127.
• Budak, G. ve Sürgevil, O., (2005). Tükenmişlik ve tükenmişliği etkileyen örgütsel faktörlerin analizine ilişkin akademik personel üzerinde bir uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20 (2): 95-108.
• Casserley, T. ve Megginson, D., (2009). Learning from burnout: Developing sustain-able leaders and avoiding career derailment. London: Routhledge.
• Chen, W. S. ve diğ., (2014). Burnout in academics: An empirical study in private universities in Malaysia. The International Journal of Social Sciences and Humanities Invention, 1 (2): 62-72.
• Cooper, C. L., Gavin, J. H. ve Quick, J. D., (2008). Managing executive health: Personal and corporate strategies for sustained success. Cambridge: Cambridge University Press.
• Çiçek Sağlam, A., (2011). Akademik personelin sosyo-demografik özelliklerinin tükenmişlik düzeyleri ile ilişkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (15): 407-420.
• Deliorman, R. B., Yıldız, S., Boz, İ. T. ve Yiğit, İ., (2008). Akademik personelin tükenmişlik düzeyi: Marmara Üniversitesi örneği. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 15 (2): 465-497.
• Dericioğulları, A., Konak, Ş., Arslan, E. ve Öztürk, B., (2007). Öğretim elemanlarının tükenmişlik düzeyleri: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi örneği. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2 (5): 13-23.
• Dione, V. ve Fletcher, M., (2008). The impact of stress and social supoort on bur-nout. Dissertation for the Degree Doctor of Philosophy, North Carolina State University.
• Eker, M. ve Anbar, A., (2008). Work related factors that affect burnout among ac-counting and finance academicians. İş, Güç, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 10 (4): 100-137.
• Ergin, C., (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği’nin uyarlanması. Bayraktar, R. ve Dağ, İ. (Ed.) 7. Ulusal Psikoloji Kon-gresi Bilimsel Çalışmaları, Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları, 143-154.
• Fedai Çavuş, M., Gök, T. ve Kurtay, F., (2007). Tükenmişlik: Meslek Yüksekokulu akademik personeli üzerine bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16 (2): 97-108.
• Gezer, E., Yenel, F. ve Şahan, H., (2009). Öğretim elemanlarının tükenmişlik düzey-leri ile sosyodemografik değişkenleri arasındaki ilişki. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2 (6): 243-250.
• Ghorpade, J., Lackritz, J. ve Singh, G., (2007). Burnout and personality: Evidence from academia. Journal of Career Assessment, 15: 240-250.
• Greer, J. M. ve Moberg, D. O., (2001). Research in the social scientific study of religion. Connecticut: Brill.
• Heery, E. ve Noon, M., (2004). A dictionary of human resource management. Lon-don: Oxford University Press.
• Helvacı, I. ve Turhan, M., (2013). Tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi: Silifke’de görev yapan sağlık çalışanları üzerinde bir araştırma. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 1 (4): 58-68.
• İraz, R. ve Yusufoğlu, A. G., (2011). Örgütlerde mesleki tükenmişlik ve akademi-syenler üzerinde bir uygulama. Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 11: 451-472.
• Kalaycı, Ş. ve diğ., (2009). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. 4. Baskı, Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Karabıyık, L., Eker, M. ve Anbar, A., (2008). Determining the factors that affect burnout among academicians. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 63 (2): 91-115.
• Keyder, N., Tileylioğlu, A. ve Oran, A., (2008). Ekonomi – işletme sözlüğü. 2. Baskı, Ankara: Seçkin Yayınları.
• Kim, H., (2008). A longitudinal study of job resources, burnout, and turnover among social workers: Implications for evidence-based organizational practices. Dissertation for the Degree Doctor of Philosophy, University of Southern California.
• Kızılcı, S., Erdoğan, V. ve Sözen, E., (2012). The influence of selected personality and workplace features on burnout among nurse academics. Tojet: The Turkish Online Journal Of Educational Technology, 11 (4): 307-314.
• Konakay, G. ve Altaş, S. S., (2011). Akademisyenlerde tükenmişlik ve iş tatmini düzeylerinin demografik değişkenler açısından incelenmesi: Kocaeli Üniver-sitesi örneği. SAÜ Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2: 35-71.
• Kutanis, R. Ö. ve Karakiraz, A., (2013). Akademisyenlerde tükenmişliğin Kopenhag Tükenmişlik Envanteri (CBI) ile ölçülmesi: Bir devlet üniversitesi örneği. İşletme Bilimi Dergisi, 1 (2): 13-30.
• Küçüksüleymanoğlu, R., (2007). Burnout syndrome levels of education faculty aca-demic staff. Eurasian Journal of Educational Research, 28: 101-112.
• Lackritz, J. R., (2004). Exploring burnout among university faculty: Incidence, per-formance and demographic issues. Teaching and Teacher Education, 20 (7): 713–729.
• Leiter, M. P. ve Maslach, C., (1988). The impact of interpersonel environment on burnout and organizational commitment. Journal of Organizational Behaviour, 9: 297-308.
• Leiter, M. P. ve Maslach, C., (2005). Banishing burnout: Six strategies for improving your relationship with work. San Francisco: John & Wiley Sons.
• Marakoğlu, K. ve Kargın, N. Ç., (2013). Tıp Fakültesi araştırma görevlilerinde tükenmişlik sendromu ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi. Genel Tıp Dergisi, 23 (4): 103-108.
• Maslach, C. ve Goldberg, J., (1998). Prevention of burnout: New perspectives. Applied & Preventive Psychology, 7: 63-74.
• Maslach, C. ve Jackson, S. E., (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behaviour, 2: 99-113.
• Maslach, C. ve Leiter, M. P., (1997). The truth about burnout. San Francisco: John Wiley & Sons Inc.
• Maslach, C. ve Susan, J. E., (1981). The measurement of experienced burnout. Jour-nal of Occupational Behaviour, 2: 99-113.
• Maslach, C., (2003a). Burnout: The cost of caring. California: ISHK.
• Maslach, C., (2003b). Job burnout: New directions in research and
• intervention. Current Directions in Psychological Science, 12 (5): 189–192.
• Maslach, C., Wilmar, B. S. ve Leiter, M. P., (2001). Job Burnout. Annual Review of Psychology, 52 (1): 397–422.
• Naktiyok, A. ve Karabey, C. N., (2005). İşkoliklik ve tükenmişlik sendromu. Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 19 (2): 179-198.
• Olorunsola, E. O., (2013). An appraisal of burnout among the university academics in Ekiti State, Nigeria. Journal of Educational and Developmental Psychology, 3 (2): 133-137.
• Özdemir, A. K., (2003). Cumhuriyet Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi akademik personelinde tükenmişlik ölçeğinin üç yıllık arayla değerlendirilmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi, 6 (1): 14-18.
• Öztürk, G., (2013). Job burnout experienced by Turkish instructors of English working at state universities. International Online Journal of Educational Sciences, 5 (3): 587-597.
• Purvanova, R. K. ve Muros, J. P., (2010). Gender differences in burnout: A meta-analysis. Journal of Vocational Behavior, 77: 168-185.
• Reddy, G. L., (2007). Special education teachers: Occupational stress, professional burnout & job satisfaction. New Delhi: Discovery Publishing House.
• Sarpkaya, P., Altunoğlu, A. E., Yılmaz, E. S. ve Sarpkaya, R., (2010). Öğretim elemanlarının tükenmişlik düzeyleri (ADÜ örneği). 19. Eğitim Bilimleri Kurultayı, KKTC, (Çevrimiçi), https://www.pegem.net/akademi/kongrebildiri_detay.aspx?id=122915, (15 Ocak 2015).
• Sekaran, U., (2003). Research method for business: A skill building approach. 4th Edition, New Jersey: John Wiley & Sons.
• Serinkan, C. ve Bardakçı, A., (2009). Pamukkale Üniversitesi’ndeki akademik personelin iş tatminleri ve tükenmişlik düzeylerine ilişkin bir araştırma. Sosyal Bilimler Dergisi, 21: 115-131.
• Seyyar, A. ve Selek Öz, C., (2007). İnsan kaynakları terimleri. İstanbul: Değişim Yayınları.
• Sipahi, B., Yurtkoru, E. S. ve Çinko, M., (2008). Sosyal bilimlerde SPSS’le veri analizi. İstanbul: Beta Yayınları.
• Songül, T., (2007). Burnout and humor relationship among university lecturers. International Journal of Humor Research, 20 (1): 73-92.
• Stellman, J. M., (1998). Encyclopaedia of occupational health and safety. Geneva: International Labour Organization.
• Tetik, S., (2011). Öğretim elemanlarının tükenmişlik düzeylerinin belirlenmesi: Salihli Meslek Yüksekokulu örneği. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (13): 339-350.
• Ward, B. K., (2009). The impact of personal and organizational factors on school administrators' burnout. Dissertation for the Degree Doctor of Philosophy, The University of Texas San Antonio.
• Wright, T. A. ve Douglas, G. B., (1997). The contribution of burnout to work per-formance. Journal of Organizational Behavior, 18: 491-499.
• Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S., (2004). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yıldırım, Y. ve Taşmektepligil, M. Y., (2011). Beden eğitimi ve spor yüksekokullarındaki görevli akademisyen personelin örgütsel stres ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 9 (4): 131-140.
• Yoleri, S. ve Bostancı, M. Ö., (2012). Determining the factors that affect burnout and job satisfaction among academicians: A sample application on the Hitit University. Turkish Studies, 7 (4): 589-600.