Oryantalistlerin Hadis Araştırmalarındaki Kaynak Kullanımının Sorunları

Yıl 2022, Sayı: 58, 57 - 66, 31.12.2022

Muhammad Masharib Shah Syed

https://doi.org/10.5152/ilted.2022.2288208

Öz

Bu araştırmanın amacı, oryantalistlerin hadis araştırmalarındaki kaynak kullanımında herhangi bir sorunun bulunup bulunmadığını araştırmak, varsa ne gibi bir sorun olduğunu tespit edip tahlil etmektir. Hadislerin sübutu, sıhhati ve yorumlanmasında İslâmî anlayışı tahlil eden oryantalistik ilmî çalışmaları incelemede kaynak kullanımını değerlendirmek önem arz etmektedir. Buna binaen oryantalistlerin hadis araştırmalarındaki kaynak kullanımının farklı problemlerini sistematik bir biçimde ve belli bir insicam içinde sunmak ve bazı yeni örneklerle bunu ispatlayarak değerlendirmek, çalışmamızı; genelde oryantalist düşünceleri tanıtan, eleştiren ve farklı yönden değerlendiren önceki çalışmalardan ayırmaktadır. Bu çalışmada literatür taraması, analiz ve tenkit gibi beşerî bilimlerin temel metotlarının bir sonucu olarak oryantalistlerin çalışmalarında kaynağı bilmemek, kaynağa dayanmamak, kaynak eksikliği, kaynağı alanında kullanmamak, sübjektiflik; oryantalistik çalışmalara itimat, tâli, zayıf ve arkeolojik kaynak kullanımı, İslâm ve Ehl-i Sünnet dışı kaynak kullanımı
vb. sorunlar tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Oryantalistler, Kaynak, Sorun, Hadīth, Orientalists, Source, Problem

The Problems of the Source Usage By Orientalists in Their Hadīth Researches

Öz

The purpose of this study is to find out, assemble and assess the problems in the sources used by the orientalists. This is so crucial in order to assess the scientific studies of orientalists which evaluate the Islamic understanding regarding the authenticity and interpretation of Hadīth. To insert the source problems in a new systematic form with some new examples thus their reappraisal is what distinct our study from previous works which, generally talking, introduce, examine and criticize orientalists’ notions from their vary edifices. By using the methods of social sciences to wit literature study, analysis and criticism, we conclude that source ignorance, source deficiency, missing of sources, misusage, subjectivity, secondary, weak, archeologic, Non-Islamic, Non-Sunni and alike sources are the main problems of orientalists’ source usage.

Anahtar Kelimeler

Hadīth, Orientalists, Source, Problem

Kaynakça

• A‘zamî, M. Mustafa. Dirâsât fi’l- Hadis i’n-n ebevi yyi ve Târîhu Tedvînihî. Beyrut: el-Mektebu’l-İslâmî, 1980/1400.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh b. Muhammed eş-Şeybânî. Müsnedü’l-İmâm Ahmed b. Hanbel. nşr. Şuayb el-Arnaût vd. 3, 19, 26 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1421/2001.
• Ahmet, Mahmut - Tayyib, Muhammed Menşa. “Tahkîkât-i Hadis men Prof. Joseph Schacht kî Tarz-i Tahkîk ka Tankîdî Câiza”. Journal of Islamic & Religious Studies 2/1 (2017), 37-51.
• Akgün, Hüseyin. Goldziher’in Görüşlerinin Eleştirisi. e-Posta 5 Şubat 2022, Alıcı Muhammad Masharib Shah Syed Amirî, Sâmî. el-Vucûdu’t-târihî li’l-enbiyâ’ ve Cedel u’l-b ahsi’ l-ark eoloj i Şubuhât ve Rudûd. Küveyt: Revâsih Yayınları, 1442/2021.
• Bacharach, Jere. L., ve Anwar, Sharif. “Early Versions of the Shahāda: A Tombstone from Aswan of 71 A.H., the Dome of the Rock, and Contemporary Coinage”. Der Islam, 89/1-2 (2012), 60-69.
• Bahrülulûm, Seyyid Muhammed el-Mehdî et-Tabâtabâî. Ricâlü’s-Seyyid Bahülulûm (el-F evâ’i dü’r- ricâl iyye) , thk. Muhammed Sâdik Bahrülulûm - Hüseyin Bahrülulûm. 4 Cilt. Tahran: Mektebetü’s-Sâdik, 1363.
• Beyhakī, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn. es-Sünenu’l-kübra. nşr. Muhammed Abdulkadir Ata. 3 Cilt. Beyrut: Dârü’ l-küt übi’l -ilmî yye, 1424/2003.
• Beyhakī, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn. Şü‘abü’l-îmân. nşr. Muhammed Saîd Besyûnî Zağlûl. 3 Cilt. Beyrut: Dârü’ l-küt übi’l -ilmi yye, 1410.
• Brown, Jonathan A. C. Hadith Muhammad’s Legacy in the Medieval and Modern World. Oxford: One World, 2009.
• Calder, Norman. Studies in Early Muslim Jurisprudence. Oxford: Oxford University Press, 1993.
• Cook, Barrie J. “En Monnaie Alant Cours: The Monetary System of The Angevin Empire”. Coinage and History in the North Sea World, C. 500-1250. ed. Barrie J. Cook ve Gareth Williams. Leiden Boston: Brill, 2006.
• Crone, Patricia ve Cook, Michael. Hagarism: The Making of the Islamic World. London: Cambridge University Press, 1977.
• Çap, Sabri. “Hicrî I. Asır Hıristiyan Kaynaklarına Göre Hz. Peygamber ve İslâm”. Hicrî Birinci Asırda İslâmî İlimler - II. ed. Hidayet Aydar vd. 599-647. İstanbul: Ensar, 2020.
• Çap, Sabri. “İlk Üç Asırda Diğer Kültür ve Medeniyetlerin Hadis ve Sünnet’in Yorumlanmasına Etkileri”. İslâm ve Yorum III. ed. Fikret Karaman. 347-370. Ankara: İnönü Üniversitesi Yayınevi, 2019.
• Ebû Dâvûd Süleymân b. el-Eş‘as es-Sicistânî. Risâletü Ebî Dâvûd ilâ ehli Mekke fî vaṣfi Sünenihî. nşr. Muhammed Lutfî es-Sabbâğ. Beyrut: Dâru’l-Arabiyye, ts.
• Ebû Ya‘lâ, Ahmed b. Alî el-Mevsılî. el-Müsned. nşr. Hüseyin Selim Esed. 12 Cilt. Şam: Dârü’l-ma’mûn, 1404/1984.
• Elbânî, Nâsırüddîn. Silsi letü’ l-eḥâ dîs̱i ’ż-ża ʿîfe ve’l-mevżûʿa ve es̱eruhe’s-seyyiʾü fi’l-ümme. 14. Cilt. Riyaz: Dârü’l-Ma‘ârif, 1412/1992.
• Ertugay, Recep. “Oryantalist William Montgomery Watt'ın Kaderle İlgili Hadislere Yaklaşımına Eleştirel Bir Bakış”. Bilimname 48 (2022), 27-67.
• Finkelstein, Israel. “Archeology as a High Court in Ancient Israelite History: A reply to Nadav Na’aman”. The Journal of Hebrew Scriptures 10/19 (2010), 1-8.
• Goldziher, Ignaz. Muslim Studies. çev. C. R. Barber - S. M. Stern. Chicago, New York: Aldine Atherson, 1971.
• Grant, Jim. vd. The Archeology Coursebook: An Introduction to themes, sites, methods and skills. London & New York: Routledge, 2008.
• Hallaq, Wael B. “On Dating Malik’s Muwatta”. UCLA, Journal of Islamic & Near Eastern Law 47 (2001-2002), 47-65.
• Hawary, Hassan Mohammed. “The Second Oldest Islamic Monument Known, Dated A.H. 71 (A.D. 691). From the Time of the Omayyad Calif ‘Abd-el-Mâlik Ibn Marwān”. Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland 2 (1932), 289-93.
• Hıdır, Özcan. “Oryantalistlerin Sahâbeye Dair İddialarının Modern Dönem İslâm Dünyası’ndaki Sahâbe Algısına Düşünsel-Metodolojik Etkisi”. İslâm’ın Kurucu Nesli Sahâbe - Sahâbe Kimligi ve Algjsı - Tartışmalı İlmi Toplantı 27-28 Nisan 2013. 519-560. İstanbul: Ensar, 2013.
• Hoffmeier, James K. Israel in Egypt, The Evidence for the Authenticity of the Exodus Tradition. USA: Oxford University Press, 1997.
• Hoyland, Robert G. “The Earliest Christian Writings on Muhammad an Appraisal”. The Biography of Muhammad, The Issue of Sources. ed. Harald Motzki, 276-297. Leiden: Brill, 2000.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullāh b. Muhammed. el-Muṣannef. nşr. Kemal Yusuf el-Hût. 2, 5 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-rüşd, 1409.
• İbn Hallikân, Ebü’l-Abbâs Şemsüddîn Ahmed b. Muhammed el-Bermekî. Ibn Khallikan’s Biographical Dictionary. çev. Baron de Slane, William McGuckin. 2 Cilt. Paris: Oriental Translation Fund, 1847.
• İbn İzârî, Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Muhammed b. İzârî el-Merrâküşî. el-Beyânü’l-muġrib fî (iḫtiṣâri) aḫbâri mülûki’l-Endelüs ve’l-Maġrib. nşr. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf - Mahmûd Beşşâr Avvâd. 1, 2 Cilt. Dârü’ l-gar bi’l- İslâm î, 1434/2013.
• İbn İzârî, Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Muhammed b. İzârî el-Merrâküşî. el-Beyânü’l-muġrib fî (iḫtiṣâri) aḫbâri mülûki’l-Endelüs ve’l-Maġrib. Colin-Levi-Provençal. Beyrut: Daru’s-sekâfe, 3. Basım, 1983.
• Ibn Sa‘d, Ebû Abdillâh Muhammed b. Menî‘ el-Bağdâdî, eṭ-Ṭabaḳātü’l-kübrâ. nşr. Muhammed Abdulkadir ‘Atâ. 3-5 Cilt. Beyrut: Dârü’ l-küt übi’l -ilmi yye, 1410/1990.
• Juynboll, G. H. A. Muslim Tradition. New York: Cambridge University Press, 2008.
• Khan, Alam. Takyimü nazariyyâti Juynboll havle ’l-ha dîsi’ n-neb evî. Gümüşhane: Gümüşhane Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
• Kızıl, Fatma. “Oryantalistlerin Akademik Hadis Araştırmaları, Ana Eğilimler, Yerleşik Kabuller ve Temel İddialar”. Hadis ve Siyer Araştırmaları 5/1 (2019), 155-245.
• Kızıl, Fatma. Müşterek Râvi Teorisi ve Tenkidi. Istanbul: İSAM Yayınları, 2. Basım, 2019.
• Kızılkaya, Rahile - Sekmen, Kadir. “G.H.A. Juynboll’un Ricâl Literatürüne Dair Temel İddiaları ve Tahlili”. Hadis ve Siyer Araştırmaları 7/2 (2021), 141-221.
• Kızılkaya, Rahile. “Goldziher’in Hadise Yaklaşımını Belirlemesi Açısından Erken Dönem İslam Toplumu Tasavvuru”. Darulfunun İlahiyat [İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi] 32/2 (2021), 421-456.
• Kızılkaya, Rahile. “Norman Calder’in Studies in Early Muslim Jurisprudence Adlı Eseri Çerçevesinde Şarkiyat Literatüründe Muvatta’ın Tarihlendirilmesi”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 24 (2014), 393-407.
• Kızılkaya, Rahile. “Oryantalist Bir Fikrin Kendi Paradigması İçinden Tenkit Edilme Serencamına Misâl: Norman Calder’ın Muvatta’ı Tarihlendirmesine Yöneltilen Eleştiriler”. İlahiyat Akademi Dergisi, 7-8 (2018), 269-281.
• Kızılkaya, Rahile. Çağdaş Hadis Tartışmaları ve Muvatta’. İstanbul: İFAV, 2020.
• Koren, Judith - Nevo, Yehuda D. “Methodological Approaches to the Islamic Studies”. Der Islam 68 (1991), 87-125.
• Mes‘ûdî, Ebü’l-Hasen Alî b. el-Hüseyn el-Hüzelî. Mürûcü’ẕ-ẕeheb ve meʿâdinü’l-cevher. 1 Cilt. b.y.: y.y. ts.
• Motzki, Harald. “Dating Muslim Traditions: A Survey”. Arabica 52/2 (2005), 204-253.
• Motzki, Harald. “Rewiew of G. H. A. Juynboll Encyclopedia of Canonical Hadith”. Jerusalem Studies In Arabic and Islam 36 (2009), 539-549.
• Motzki, Harald. “The Murder of Ibn Abî l-Huqayq: The Origin and Reliability of Some Maghâzî-Reporst”. The Biography of Muhammad: The Issue of the Sources. ed. Harald Motzki, 170-239. Leiden: Brill, 2000.
• Motzki, Harald. “The Prophet and the Cat: on dating Malik’s Muwatta’ and legal traditions”. Jerusalem Studies in Arabic and Islam. 22 (1998), 18-83.
• Motzki, Harald. “The Question of the Authenticity of Muslim Traditions Reconsidered: A Review Article”. Method and Theory in The Study of Islamic Origins, ed. Herbert Berg. 211-258. Leiden: Brill, 2003.
• Motzki, Harald. “Theme Issue: Methods of Dating Early Legal Traditions Introduction”. Islamic Law and Society 19 (2012), 1-10. Leiden: Brill, 2012.
• Muir, Sir William. The Life of Mahomet. 1 Cilt. London: Smith, Elder and Co., 1858.
• Muştak, Abdulkerim. Şia Mazhab Hak He Karaçi: Rahmatullah Book Egency, ts.
• Na’man, Nadav. “Does archeology deserve the status of a “high court”?”. Between Evidence and Ideology. ed. Bob Becking - Lester L. Grabbe. Leiden: Brill, 2001.
• Petrushersky, I. P. Islâm der Iran. çev. Kerîm Keşâverz. Tehran: İntişârât-i Peyâm, 1363.
• Renfrew C. - Clark R. M. “Problems of the Radiocarbon Calendar and Its Calibration”. Archaeometry 16/1 (1974), 5-18.
• Richards, Michael P. - Britton Kate. Archaelogical Science: An Introduction. New York: Cambridge University Press, 2020.
• Robinson, Neal. Christ in Islam and Christianity, New York: State University of New York Press, 1991.
• Robson, James. “The Isnad in Muslim Tradition”. Hadith, Origins and Developments, ed. Harald Motzki, 163-174. New York: Routledge, 2016.
• Schacht, Joseph. The Origins of Muhammadan Jurisprudence. London: Oxford University Press, 1979.
• Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr. Tedrîbü’r-râvî fî şerḥi Taḳrîbi’n-Nevevî. nşr. Ebû Kuteybe Nazar Muhammed el-Fâryâbî. 1 Cilt. b.y.: Dâru Taybe, ts.
• Syed, Muhammad Masharib Shah. Oryantalistlerin Hadis Araştırmalarında Kullandıkları Metot ve Kaynakların Değerlendirilmesi. İzmir: İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2022.
• Tabâtabâî, Mustafa Hüseynî. Nakd-ı Âsâr-ı Hâverşenâsân. b.y.: Mecmû‘a Muvahhidîn, 1436.
• Toprak, Bilal. Din Arkeolojisi ve Göbekli Tepe Disiplinler arası Eleştirel Bir Yaklaşım. İstanbul: Milel Nihal Yayınları, 2020.
• Wallach, Efraim. “Inference From Absence: The Case of Archaeology”. Palgrave Communications 5/94 (2019), 1-10.
• Watt, W. Montgomery. Free Will and Predestination in Early Islam With Special Reference to the Mu‘tazila and Asha‘ira. Edinburgen Ex Bibl Univ., Doktora Tezi, ts.
• Webster, Noah. An American Dictionary of the English Language. 2 Cilt. New York: S. Converse, 1828.
• Wensinck, Arnet Jan. The Muslim Creed Its Genesis and Historical Development. London: Routledge, 2008.
• Whittaker, John C. vd. “Evaluating Consistency in Typology and Classification”. Journal of Archeological Method and Theory 5/2 (1998), 129-164.
• William, Adams Y. - Ernest, W. Adams. Archeological Typology and Pratical Reality. New York: Cambridge University Press, 2008.