Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Ölçme ve Değerlendirmeye Yönelik Araştırmaların Eğilimleri

Yıl 2023, , 537 - 559, 13.05.2023

Serpil Özdemir

https://doi.org/10.17679/inuefd.1071671

Öz

Bu araştırmada yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde ölçme ve değerlendirmeye yönelik çalışmaların eğilimlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma nitel araştırma modellerinden doküman incelemesi yönteminde yürütülmüştür. Konuyla ilgili 58 araştırma belirlenmiştir. Veri setine betimsel analiz uygulanmıştır. Yapılan analizler sonucunda araştırmaların 27’sinin makale, 31’inin lisansüstü tezi olduğu, yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde ölçme değerlendirmeye yönelik araştırmaların %91’inin 2015-2021 yılları arasında yapıldığı belirlenmiştir. Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde ölçme ve değerlendirme araştırmalarında ele alınan konular alternatif ölçme ve değerlendirme (f=20), ölçme ve değerlendirme aracı geliştirme (f=15), kur ve yeterlik sınavları (f=12) temalarında toplanmaktadır. Araştırma soruları çoğunlukla 1-5 arasındadır (f=31), alt problem sayısı en çok 33’tür. Nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi (f=19), nicel yöntemlerden betimsel tarama (f=8) sıklıkla kullanılmaktadır. Araştırmaların hedef kitlesinde / inceleme nesnesinde öğrenciler (f=25), öğreticiler (f=12), ders kitapları (f=10) ve öğrenci kompozisyonları (f=10) öne çıkmaktadır. En çok kullanılan veri toplama aracı görüşme formu (f=17) ve alternatif ölçme değerlendirme araçlarıdır (f=17), veri analiz yöntemi doküman analizidir (f=16). Araştırmalarda en sık başvurulan kuramsal dayanak Avrupa Dil Ölçütleri Çerçeve Metni’dir. Konu bakımından sınav geliştirmeye, yeterlik sınavı gibi genel amaçlı sınavları incelemeye, öğreticilerin ölçme değerlendirme yeterliklerini geliştirmeye; yöntem bakımından deneysel ve eylem araştırmalarına yönelim önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi, ölçme ve değerlendirme, araştırmaların eğilimleri

Kaynakça

• Akın, E. (2016). Yabancılara Türkçe öğretiminde çoklu ortama dayalı öğretimin kullanımı ve bu yönde yapılan bazı çalışmalar üzerine bir inceleme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(24), 151-162.
• Altun, M. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde geribildirim. Ed. E. Özkan, Yabancılara Türkçe öğretimi içinde (s. 421-429). Eğitim.
• Ardıç, E. Ö. (2021). Geçerlik. Ed. A. Taşgın, Eğitimde ölçme ve değerlendirme içinde (s. 37-48). Vizetek.
• Armut, M. (2021). Yabancılara Türkçe öğretiminde öğrenicilerin grafikli sorulardaki okuma becerilerinin göz izleme tekniği ile araştırılması. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Bağcı-Ayrancı, B. (2019). Türkiye’de yabancılara Türkçe öğretiminde kültür aktarımı alanında yapılan lisansüstü tezlerin analizi ve değerlendirilmesi. Söylem Filoloji Dergisi, 4(2), 446-454. https://doi.org/10.29110/soylemdergi.595246
• Baki, Y. (2019). Yabancılara Türkçe öğretimi alanındaki araştırma eğilimleri. International Journal of Language Academy, 7(3), 22-41. http://dx.doi.org/10.29228/ijla.25829
• Biçer, N. (2017). Yabancılara Türkçe öğretimi alanında yayınlanan makaleler üzerine bir analiz çalışması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27, 236-247. http://dx.doi.org/10.5505/pausbed.2017.69772
• Boylu, E. (2019). Yabancılara Türkçe öğretiminde ölçme değerlendirme uygulamaları ve standart oluşturma. (Yayımlanmamış doktora Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Büyükikiz, K. K. (2014). Yabancılara Türkçe öğretimi alanında hazırlanan lisansüstü tezler üzerine bir inceleme. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(25), 203-213.
• Çavuşoğlu, R. & Işık, A. D. (2021). Türkçe öğretim merkezlerinin (TÖMER) Ölçme ve değerlendirme süreçleri. Sınırsız Eğitim ve Araştırma Dergisi, 6(2), 291 - 315. https://doi.org/10.29250/sead.958711
• Çelebi, C., Ergül, E., Usta, B. & Mutlu, M. (2019). Türkiye’de yabancılara Türkçe öğretimi alanında hazırlanmış lisansüstü tezler üzerine bir meta-analiz çalışması. Temel Eğitim Dergisi, 1(3), 39-52.
• Çelik, A. (2019). İkinci/ yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlerin sözel hatalarına ilişkin öğretici tercihleri ve tutumları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Çetinkaya, G. & Yolcusoy, Ö. (2020). Okuduğunu anlamayı değerlendirmeye dönük ölçünleştirilmiş görev biçimleri: Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitapları üzerine karşılaştırmalı bir inceleme. HAYEF: Journal of Education, 17(2), 176-198. https://dx.doi.org/10.5152/hayef.2020.20021
• Çiftçi, Ö. & Coşkun, H. (2017). Yabancılara Türkçe öğretimi alanında yapılan çalışmaların farklı değişkenlere göre tasnifi. International Journal of Language Academy, 5(4), 205-214. http://dx.doi.org/10.18033/ijla.3625
• Demir, K., & Özdemir, A. (2017). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi alanındaki bilimsel makalelere bakış. Turkish Studies, 12(14), 105-120. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.11713
• Er, O.; Biçer, N. & Bozkırlı, K. Ç. (2012). Yabancılara Türkçe öğretiminde karşılaşılan sorunların ilgili alan yazını ışığında değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 1(2), 51-69.
• Erdem, M. D.; Gün, M.; Şengül, M. & Özkan, E. (2015). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi alanında yazılmış bilimsel makalelerde geçen anahtar sözcüklere ilişkin bir içerik analizi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(1), 213-237. http://dx.doi.org/10.7822/omuefd.34.1.13
• Field, J. (2013). Cognitive validity. A. Geranpayeh & L. Taylor (Eds.), Examining listening: Research and practice in assessing second language listening (studies in language testing) içinde (pp. 77-151). Cambridge University Press.
• Gülen Canlı, M., & Tepeli, Y. (2019). Ana dili ve yabancı dil olarak Türkçe eğitimi üzerine eylem araştırması yöntemiyle yapılmış çalışmaların sistematik olarak incelenmesi. International Journal of Field Education, 5(2), 30-54. https://doi.org/10.32570/ijofe.613889
• Gülle, T. (2015) Development of a speaking test for second language learners of Turkish. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
• Güney, E. Z. (2019). Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarında bulunan metin altı sorularının Yenilenmiş Bloom Taksonomisi’ne göre analizi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Hıtalany, Z. H. (2021). Yabancılara Türkçe öğretiminde yazılı düzeltici dönütlerin kullanımı: öğretmen ve öğrenci tercihleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Işıkoğlu, M. (2015). Yabancı dil olarak Türkçe kullanılan yeterlik sınavlarının madde yazımı bakımından incelenmesi (Mersin ve Sakarya Üniversitesi örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Karagöl, E. (2020). Proficiency exams in teaching Turkish as a foreign language in TÖMER (Turkish and foreign languages research and application centers). Journal of Language and Linguistic Studies, 16(2), 930-947. https://doi.org/10.17263/jlls.759347
• Kemiksiz, Ö. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitapları üzerine yapılan araştırmaların eğilimleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(Özel Sayı), 34-56. http://dx.doi.org/10.35675/befdergi.832492
• Küçük, S. & Kaya, E. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ile ilgili hazırlanan tezlerde geçen anahtar kelimelere yönelik içerik analizi. Journal of History Culture and Art Research, 7(5), 442- 456. http://dx.doi.org/10.7596/taksad.v7i5.1880
• Lyster, R. & Ranta, L. (1997). Corrective feedback and learner uptake: Negotiation of form in communicative classrooms. Studies in Second Language Acquisition, 19, 37-66.
• Maden, A. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe söz varlığını zenginleştirme ile ilgili makalelerin analizi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 583-596.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (2019). Nitel veri analizi. (3. Baskı). (S. Akbaba Altun & A. Ersoy, Çev. ed.) Ankara: Pegem Akademi. Nation, I. S. P. (2009). Teaching ESL/EFL reading and writing. Routledge.
• Ocak, B. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde A2 düzeyinde konuşma sınavı geliştirme. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Oktay, M. R. (2015). Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarındaki metin altı sorularının Bloom Taksonomisindeki bilişsel düzeyler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Başkent Üniversitesi, Ankara.
• Özçakmak, H. (2017). Türkçe eğitimi lisansüstü araştırmalarında yeni yönelimler (2011-2015). Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(3), 1607-1618.
• Özdemir, S. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğreten üniversitelerin kur uygulamaları. 4. Uluslararası Sınırsız Eğitim ve Araştırma Sempozyumu, 3-6 Eylül 2020, Ankara.
• Özdemir, S. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde ölçme ve değerlendirme. Ed. E. Özkan. Yabancılara Türkçe öğretimi içinde (s. 381-419). Eğitim.
• Özdemir, S. ve Eke, H. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde uygulanan kur sınavlarının madde yazma ilkeleri açısından görünümü. 5. Uluslararası Sınırsız Eğitim ve Araştırma Sempozyumu, 17-20 Haziran 2021, Ankara.
• Özyalçın, K. E. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretenlerin Yenilenmiş Bloom Taksonomisi’ne göre metin altı soru yazma becerileri üzerine bir değerlendirme. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Sağlam, Y. & Kanadlı, S. (2021). Nitel veri analizinde kodlama (4. Baskı). Pegem Akademi.
• Sertdemir, E. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan Türkçe yeterlik sınavlarının yenilenmiş bloom taksonomisine göre incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Tarı-Yardımcı, B. (2021) Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde b1 düzeyinde dinleme sınavı geliştirme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Tozlu, E. (2017). Yabancı dil olarak Türkçe dinleme sınavı geliştirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Türkben, T. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi alanında yapılan lisansüstü çalışmaların değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2464-2479.
• Ulutaş, M. & Kara, M. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitaplarındaki metin altı sorularının Yenilenmiş Bloom Taksonomisi’ne göre incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8(4), 2198-2214
• Ustabulut, M. & Kara, M. (2019). Yansıtıcı düşünme becerileri eğitiminin yabancı dil olarak Türkçe öğreten öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme sürecinin gelişimine etkisi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (27) , 122-146. https://doi.org/10.35675/befdergi.503252
• Weir, C. J. (2005). Language testing and validation an evidence-based approach. Palgrave Macmillan.
• Yıldırım, A. & Şişek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.