Fen Bilimlerine Yönelik Tutum Ölçeği Geliştirme; Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2023, , 79 - 98, 13.05.2023

Yalçın Karalı , Ömer Varol Palancıoğlu , Hasan Aydemir

https://doi.org/10.17679/inuefd.1131101

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmanın amacı, 4. sınıf öğrencilerinin fen bilimleri tutumlarını tespit etmeye yönelik geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirmektir. Bu amaçla araştırma, nicel araştırma yöntemi desenlerinden tarama desenine göre tasarlanmıştır. Araştırmada etik kurul onayı ve İl Milli Eğitim Müdürlüğünden uygulama izni alınmıştır. Araştırmanın örneklemini 2021-2022 eğitim-öğretim yılında Malatya ili Yeşilyurt ve Battalgazi ilçelerinde öğrenim gören öğrenciler oluşturmaktadır. Örneklemin belirlenmesinde basit seçkisiz örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Açımlayıcı faktör analizi (AFA) aşamasında 369, doğrulayıcı faktör analizi (DFA) için ise AFA’da alınan örneklemden farklı olarak 683 öğrenci olmak üzere toplam 1052 öğrenci örnekleme dahil edilmiştir. Araştırmada öncelikle araştırmanın amacına uygun olarak madde havuzu oluşturulmuş ve kapsam geçerliği için uzman görüşü alınmıştır. Uzman görüşlerine göre düzenlenen ölçek üçlü Likert tipinde hazırlanarak uygulama yapılmıştır. Ölçeğin yapı geçerliliğini belirlemek için AFA ve DFA yapılmıştır. Yapılan AFA sonucunda ölçek 12 maddeden ve 3 alt boyuttan oluşmuştur. DFA ile ölçeğin model uyum indeks değerlerini karşıladığı ve AFA’yı doğruladığı görülmüştür. Ölçeğin alt boyutları “Sevgi”, “Ders Dışı Fen” ve “İlgi” olarak adlandırılmıştır. Bu üç alt boyut toplam varyansın %51,39’unu açıklamaktadır. Ölçeğin Croanbach Alfa güvenirlik katsayılarının “Sevgi” alt boyutunda .68, “Ders Dışı Fen” alt boyutunda .71, İlgi” boyutunda .61 ve ölçek genelinde ise .73 olduğu görülmektedir. Sonuç olarak ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin fen bilimlerine ilişkin tutumlarını belirlemeye yönelik alan yazına katkı sağlayacak geçerli ve güvenilir bir ölçeği elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sınıf eğitimi, ilkokul, fen bilimleri, tutum, ölçek geliştirme

Kaynakça

• Adelson, J. L., & Betsy McCoach, D. (2010). Measuring the mathematical attitudes of elementary students: The effects of a 4-point or 5-point likert-type scale. Educational and Psychological Measurement, 70(5), 796-807.
• Altınok, H. (2004). Öğretmenlerinin fen öğretimine yönelik tutumlarına ilişkin öğrenci algıları ve öğrencilerin fen bilgisi dersine yönelik tutum ve güdüleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (26), 1-8.
• Anagün, Ş. (2008). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinde yapılandırmacı öğrenme yoluyla fen okuryazarlığının geliştirilmesi: Bir eylem araştırması (Yayımlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Anagün, Ş., Kılıç, Z., Atalay, N., & Yaşar, S. (2015). Sınıf öğretmeni adayları fen bilimleri öğretim programını uygulamaya hazır mı?. Turkish Studies, 10(11), 127-148.
• Atik, A., Kayabaşı, Y., Yağcı, E., & Ünlü Erkoç, F. (2015). Ortaöğretim öğrencilerinin biyoloji bilimine ve dersine yönelik tutum ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (36), 1-18.
• Ayas, A. (1995). Fen bilimlerinde program geliştirme ve uygulama teknikleri üzerine bir çalışma: İki çağdaş yaklaşımın değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 149-155.
• Balım, A., Sucuoğlu, H., & Aydın, G. (2009). Fen ve teknolojiye yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (25), 33-41.
• Bakırcı, H. (2019). İlkokulda fen bilimleri öğretiminin amaçları. H. Ş. Ayvacı (Ed.), İlkokulda temel fen bilimleri. İkinci Baskı. Pegem Akademi Yayıncılık, ss. 89-107.
• Berberoğlu, G. (1990). Kimyaya ilişkin tutumların ölçülmesi. Eğitim ve Bilim, 14(76), 16-27.
• Bıkmaz, F. (2001). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin fen bilgisi dersindeki başarılarını etkileyen faktörler (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Bozdoğan, A. E. (2007). Bilim ve teknoloji müzelerinin fen öğretimindeki yeri ve önemi (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Bozdoğan, A. E., & Yalçın, N. (2005). İlköğretim 6., 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin fen bilgisi derslerindeki fizik konularına karşı tutumları. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 241-247.
• Büyüköztürk, Ş. (2015). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Yirmi Birinci Baskı. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. On Beşinci Baskı. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Carey, N., & Shavelson, R. (1988). Outcomes, achievement, participation, and attitudes. In R. J. Shavelson, L. M. McDonnell, & J. Oakes (Eds.), Indicators for monitoring mathematics and science education (pp. 147–191). Rand Corporation.
• Ceylan, E., Sağırekmekçi, H., Tatar, E., & Bilgin, İ. (2015). Ortaokul öğrencilerinin merak, tutum ve motivasyon düzeylerine göre fen bilgisi dersi başarılarının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 39-52.
• Çakır, A. (2014). Faktör analizi (Yayınlanmamış doktora tezi). İstanbul Ticaret Üniversitesi, İstanbul.
• Çoban, F. N., & Erdoğan, A. (2013). Ortaokul öğretmenlerinin matematik uygulamaları dersinde karşılaştıkları sorunlar. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 4(3), 242-258.
• DeVellis, R. F. (2014). Ölçek geliştirme kuram ve uygulamalar. (Çev. Ed. T. Totan). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Eroğlu, B. (2019). Fen bilimlerinin konusu ve ilkeleri. H. Ş. Ayvacı (Ed.). İlkokulda temel fen bilimleri. İkinci Baskı. Pegem Akademi Yayıncılık, ss.1-16.
• Evrekli, E. (2016). Animasyon destekli kavram karikatürlerinin kavramsal anlama, derse yönelik tutum ve sorgulayıcı öğrenme becerileri algılarına etkisi önemi (Yayınlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir
• Fraenkel, J. R., & Wallen, N. (2006). How to design and evaluate research in education. McGraw-Hill.
• Frazer, J. B. (1981). TOSRA test of science-related attitudes handbook. The Australian Council for Educational Research Limited. Gardner, P. L. (1975). Attitudes to science: A review. Studies in Science Education, 2, 1-41.
• Genç, M. (2001). İlköğretim ikinci kademedeki öğrencilerin fen bilgisi dersine karşı tutumlarının değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Celal Bayar Üniversitesi, Manisa.
• George, R. (2000). Measuring change in students’ attitudes toward science over time: An application of Latent Variable. Journal of Science Education and Technology. 9(3), 213-225.
• Gül, Ş. (2011). 5E modeline dayalı olarak hazırlanan ders yazılımının öğrencilerin başarılarına, tutumlarına ve kavram yanılgılarının giderilmesine etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Hançer, A. H., Şensoy, Ö., & Yıldırım, H. İ. (2003). İlköğretimde çağdaş fen bilgisi öğretiminin önemi ve nasıl olması gerektiği üzerine bir değerlendirme. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(13), 80-88.
• Harlen, W. (2001). Teaching, learning and assessing science 5-12. Paul Chapman Publishing Ltd.
• Harlen, W., & Léna, P. (2011). Introduction to the theme. In M. De Vries, H. Van Keulen, S. Peters and J. Van der Molen (Eds.), Professional development for primary teachers in science and technology (pp. 1-15). Sense Publishers.
• Holbrook, J., & Rannikmae, M. (2007). The nature of science education for enhancing scientific literacy. International Journal of Science Education, 29(11), 1347-1362.
• Ilgaz, G. (2006). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin fen bilgisi dersine yönelik tutumları ve kullandıkları öğrenme stratejileri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Kan, A., & Akbaş, A. (2005). Lise öğrencilerinin kimya dersine yönelik tutum ölçeği geliştirme çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 227-237.
• Karagöz, Y. (2019). SPSS AMOS meta uygulamalı nitel-nicel-karma bilimsel araştırma yöntemleri ve yayın etiği (2. Baskı). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kaya, H., & Böyük, U. (2011). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin fen ve teknoloji dersine ve fen deneylerine karşı tutumları. TÜBAV Bilim Dergisi, 4(2), 120-130.
• Kayri, C., Elkonca, F., Şevgin, H., & Ceyhan, G. (2014). Ortaokul öğrencilerinin fen ve teknoloji dersine yönelik tutumlarının CHAID analizi ile incelenmesi. Eğitim Bilimleri Araştırma Dergisi, 4(1), 301-316.
• Keçeci, G., & Kırbağ Zengin, F. (2015). Ortaokul öğrencilerine yönelik fen ve teknoloji tutum ölçeği: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Turkish Journal of Educational Studies, 2(2), 143-168.
• Kenar, İ., & Balcı, M. (2012). Fen ve teknoloji dersine yönelik tutum ölçeği geliştirme: İlköğretim 4 ve 5. sınıf örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (34), 201-210.
• Kind, P., Jones, K., & Barmby, P. (2007). Developing attitudes towards science measures. International Journal of Science Education, 29(7), 871-893.
• Koçakoğlu, M., & Türkmen, L. (2010). Biyoloji dersine yönelik tutum ölçeği geliştirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 229-245.
• Kurbanoğlu, N. (2014). Lise öğrencilerinin kimya laboratuvarı kaygı ve kimya dersi tutumlarının cinsiyet ve okul türü değişkenlerine göre incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 39(171), 199-210.
• Külçe, C. (2005). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin fen bilgisi dersine yönelik tutumları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Loxley, P., Dawes, L., Nicholls, L., & Dore, B. (2016). İlköğretimde eğlendiren ve anlamayı geliştiren fen öğretimi. (Çev. Editörler H. Türkmen, M. Sağlam ve E. Şahin Pekmez). Nobel Akademik Yayıncılık.
• MEB. (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Milli Eğitim Bakanlığı.
• Nuhoğlu, H. (2008). İlköğretim fen ve teknoloji dersine yönelik bir tutum ölçeğinin geliştirilmesi. İlköğretim Online, 7(3), 627-639.
• Osborne, J., Simon, S., & Collins, S. (2003). Attitude towards science: A review of the literature and its implications. International Journal of Science Education, 25(9), 1049-1079.
• Pehlivan, H. (2019). Fen lisesi öğrencilerinin fizik dersine yönelik tutumları ile akademik benlik tasarımlarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(1), 55-64.
• Sadi, Ö. (2019). Fen biliminin temel kavramları ve öğretimi. H. Ş. Ayvacı (Ed.), İlkokulda temel fen bilimleri. İkinci Baskı. Pegem Akademi Yayıncılık, ss.29-60.
• Schumacker, R. E., & Lomax, R. G. (2015). A beginner's guide to structural equation modeling. Routledge.
• Seçer, İ. (2013). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi. Anı Yayıncılık.
• Shah, Z., & Mahmood, N. (2011). Developing a scale to measure attitude towards science learning among school students. Bulletin of Education and Research, 33(1), 71-81.
• Simpson, R. D., Koballa, T. J., Oliver, J. S., & Crawley, F. (1994). Research on affective dimention of science learning. In D. Gabel (Ed.), Handbook of research in science teaching and learning. Macmillan Publishing Company.
• Simpson, R. D., & Troost, K. M. (1982). Influences on commitment to and learning of science among adolescent students. Science Education, 66(5), 763–781.
• Şimşek, N. (2002). Kimya eğitimine yönelik bir tutum ölçeği hazırlanması ve buna yönelik çeşitli değerlendirmelerin yapılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74.
• Taşkın, G., & Aksoy, G. (2019). Fen bilimleri dersine yönelik tutum ölçeği geliştirme; Geçerlik ve güvenirlik çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(12), 20-35.
• Tavşancıl, E. (2014). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Beşinci Baskı. Nobel Yayıncılık.
• Tekbıyık, A., & Akdeniz, A. (2010). Ortaöğretim öğrencilerine yönelik güncel fizik tutum ölçeği: Geliştirilmesi, geçerlik ve güvenirliği. Journal of Turkish Science Education, 7(4), 134-144.
• Tosun, C., & Genç, M. (2015). Adaptation of science attitude scale developed for primary school students into Turkish: Validity and reliability studies. Elementary Education Online, 14(3), 946-960.
• Tutak, T., & Güder, Y. (2014). Matematiksel modellemenin tanımı, kapsamı ve önemi. Turkish Journal of Educational Studies, 1(1), 173-190.
• Ünişen, A., & Kaya, E. (2015). Fen bilimleri dersinin ilkokul üçüncü sınıf programına alınmasıyla ilgili öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(20), 546-571.
• Yaşar, Ş., & S. Anagün, Ş. (2008). İlköğretim beşinci sınıf fen ve teknoloji dersi tutum ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 223-236.
• Ye, R., Wells, R. R., Talkmitt, S., & Ren, H. (1998). Student Attitudes toward Science Learning: A Cross-National Study of American and Chinese Secondary School Students. The National Science Teacher Association National Convention Las Vegas, Nevada, April 16-19, 1998.
• Yeşilyurt, S., & Gül, Ş. (2009). Biyoloji tutum ölçeği. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 239-258.
• Yılmaz, C. (2019). Stem eğitiminin 10. sınıf öğrencilerinin akademik başarıları, STEM ve fizik tutumları üzerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Yiğit, N., & Altan, K. M. (2010). Fizik tutum ölçeği: Geliştirilmesi, geçerliliği ve güvenilirliği. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 4(1), 29-49.