Demokratik Öğrenme Ortamının İnşasına Yönelik Öğretmen Görüşlerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 23 Sayı: 3, 1598 - 1623, 31.12.2022

Nihat Kavan , Faysal Özdaş

https://doi.org/10.17679/inuefd.1139458

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmanın amacı demokratik öğrenme ortamının inşasına yönelik olarak öğretmen görüşlerini değerlendirmektir. Araştırma, nitel araştırma yönteminin olgubilim deseni ile yürütülmüştür. Çalışma grubu, amaçlı örnekleme yöntemlerinden olan kolay ulaşılabilir durum örneklemesi yöntemi ile belirlenmiştir. Bu bağlamda araştırmaya ilkokul, ortaokul ve lise kademelerinde eğitim veren farklı branşlardan 11’i kadın, 29’u erkek olmak üzere 40 öğretmen katılımda bulunmuştur. Araştırmanın verileri üç sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Araştırmada öğretmenlerin bakış açısı ile öğretmenlerin, okul yönetiminin ve öğrencilerin demokratik öğrenme ortamının inşasına yönelik olarak sorumlulukları hakkında görüşler alınmıştır. Elde edilen görüşler içerik analizi yapılarak bunlardan tema ve kodlar çıkartılmıştır. Araştırma sonucunda demokratik öğrenme ortamının inşasında okul yönetiminin okulla ilgili karar almada öğretmen, öğrenci ve velilerin ortak görüşlerine başvurmasının beklenildiği; öğretmenlerin, sınıfta öğrenciler için demokratik öğrenme ortamı sağlamaları gerektiği; öğrencilerin, okulu ve sınıfı benimsemelerinin etkili olduğu; demokratik öğrenme ortamı için öğrenci, öğretmen, okul yönetimi ve velilerin ortak bir anlayışla hareket etmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Tüm paydaşlar ortak bir amaç ve algı ile hareket ettiğinde bir bütünlük içinde demokratik öğrenme ortamı oluşmaktadır. Bu noktada eğitim süreci içerisinde her bireyin üstüne düşen sorumlulukları yerine getirmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Demokrasi, demokratik öğrenme, öğretmen görüşleri

Evaluation of Teachers’ Opinions on the Building of Democratic Learning Environment

Öz

The purpose of this research is to evaluate teachers' views on the construction of a democratic learning environment. The research was carried out with the phenomenological model of the qualitative research method. The study group was determined by the easily accessible case sampling method, which is one of the purposive sampling methods. In this context, 40 teachers, 11 female and 29 male, from different branches, who teach at primary, secondary and high school levels, participated in the research. The data of the research were collected with a semi-structured interview form consisting of three questions. In the research, opinions about the teachers' perspective and the responsibilities of teachers, school management and students for the construction of a democratic learning environment were taken. The themes and codes were extracted by making content analysis of the obtained opinions. As a result of the research, it is expected that the school administration will consult the common opinions of teachers, students and parents in making decisions about the school in the construction of a democratic learning environment; that teachers should provide a democratic learning environment for students in the classroom; it is effective for students to adopt the school and the classroom; It has been concluded that students, teachers, school management and parents should act with a common understanding for a democratic learning environment. When all stakeholders act with a common purpose and perception, a democratic learning environment is formed in integrity. At this point, it is necessary for each individual to fulfill their responsibilities during the education process.

Anahtar Kelimeler

Democracy, democratic learning, teacher opinions

Kaynakça

• Akbari, H. (2008). Educating business professionals for year 2010 and beyond: Six critical management themes and skills to emphasize. International Business & Economics Research Journal, 7(7), 57–62.
• Aktekin, S. (Ed.). (2017). Sınıfında yabancı uyruklu öğrenci bulunan öğretmenler için el kitabı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• Aktemur, E. (2019). Ortaokul öğrencilerinin yapılandırmacı öğrenme ortamına ilişkin tutumları ile öğretmenlerinin demokratik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kars.
• Albayrak, E., Güngören, Ö., & Horzum, M. (2014). Algılanan öğrenme ölçeğinin Türkçeye uyarlaması. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 1-14.
• Alderson, P. (1999). Human rights and democracy in schools do they mean more than picking up litter and not killing whales. The International Journal of Children’s Right, 7(2), 185-205.
• Alshurman, M. (2015). Democratic education and administration. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 176, 861-869.
• Altuntaş, B., Demirdağ, S., & Ertem, H. Y. (2020). Veli algılarına okul yöneticilerinin yönetim becerileri ile okul iklimi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 254-269.
• Balcı, A. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma. Ankara: Pegem Akademi.
• Bay, E., Kaya, H., & Gündoğdu, K. (2010). Demokratik yapılandırmacı öğrenme ortamı ölçeği geliştirilmesi. Education Sciences, 5(2), 646-664.
• Bellingham, R. (2003). Ethical leadership rebuilding trust in corporations. Amherst Masssachustts: HRD Press Inc.
• Beverly, F., & Darling-Hammond, L. (2009). Documentation and democratic education, Theory Into Practice, 49(1), 72-81,
• Biesta, G. (2007). Education and the democratic person: Towards a political conception of democratic education. Teachers college record, 109(3), 740-769.
• Bursalıoğlu, Z. (2021). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Corsaro, W. A. (2017). The sociology of childhood. Thousand Oaks: Sage Publications.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches. Thousand Oaks: Sage Publications.
• Cropley, A. (2002). Qualitative research methods: An introduction for students of psychology and education. University of Latvia: Zinatne.
• Çalışkan, N., & Ayık, A. (2015). Okul aile birliği ve velilerle iletişim. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 69-82.
• Çelikten, M., Şanal, M., & Yeni, Y. (2005). Öğretmenlik mesleği ve özellikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(19), 207-237.
• Çepni, S. (2007). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Çullu, M. S., & Samancı, O. (2016). Çocuk eğitiminde demokrasi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 79-84.
• Dönmez, B. (2001). Okul güvenliği sorunu ve okul yöneticisinin rolü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 7(1), 63-74.
• Duman, B. (2006). İlköğretim öğretmenliğinin demokrasi konusundaki görüşleri üzerine bir araştırma. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elâzığ.
• Edwards, C. H. (2008). Classroom discipline & management. New Jersey: John Wiley & Sons Publishers.
• Ensari, H. (1997). Demokrasi ve eğitim yöneticisi. Öneri Dergisi, 1(6), 67-69.
• Erden, M. (1998). Öğretmenlik mesleğine giriş. Ankara: Alkım Yayınları.
• Genç, S. Z. (2006). Demokratik kazanımların gerçekleştirilmesinde ilköğretim öğretmenlerinin etkililiğinin değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 35(171), 43-54.
• Gutmann, A. (1987). Democratic education. New Jersey: Princeton University Press.
• Güvel, E. A. (1999). Demokrasi ve ekonomi; Türk Demokrasi Vakfı ilk uygulama raporu. Demokrasi ve İnsan Hakları Eğitim Projesi Yayınları.
• Harber, C. (1994). International political development and democratic teacher education. Educational Review, 46(2), 159-165.
• Harber, C., & Trafford, B. (1999) Democratic management and school effectiveness in two countries: A case of pupil participation? Educational Management Administration & Leadership, 27(1), 45–54.
• Hess, M. E., Lowery, C. L., Fewell, C. J., & Zaher, G. (2021). Democratic teacher preparation and praxis: Creating active, reflective educators (CARE). Democracy and Education, 29(1), 1-11.
• Holmes, E. E. (1991). Democracy in elementary school classrooms. Social Education, 55(3), 176-178.
• Kahne, J., & Westheimer, J. (2003). Teaching democracy: What schools need to do. Phi Delta Kappa, 85(1), 34–40.
• Karatekin, K., Kuş, Z., & Sönmez, O. (2010). İlköğretim öğrencilerinin demokrasi algıları. Education Sciences, 5(4), 1498-1512.
• Karslı, M. D. (2006). Etkili okul yöneticiliği. Morpa Kültür Yayınları.
• Kartal, S. (2008). İlk ve ortaöğretim kurumlarında velinin okul yönetimine katılımı. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 23-29.
• Kepenekçi, Y. K. (2003). Demokratik okul. Eğitim Araştırmaları, 3(11), 49-53.
• Kıncal, R. Y., & Işık, H. (2003). Demokratik eğitim ve demokratik değerler. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 11, 54-58.
• Korkmaz, H. E. (2013). Okullarda demokratik eğitim ortamının gerçekleşmesine yönelik öğretmen algıları. (Yayımlanmamış doktora tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Koşar, S., & Buran, K. (2019). Okul müdürlerinin ders denetim faaliyetlerinin öğretimsel liderlik bağlamında incelenmesi. Journal of Qualitative Research in Education, 7(3), 1232-1265.
• Kuş, Z. (2012). İlköğretim öğrencilerinin demokrasi algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• MEB. (1973). Milli eğitim temel kanunu. (1973). Kanun Numarası: 1739 Resmî Gazete, 24/6/1973.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. Sage: New York.
• Nasırcı, H. (2016). Sınıf öğretmenlerinin demokrasi algıları ve demokrasi eğitimine yönelik görüşlerinin incelenmesi (Metaforik bir çalışma) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Nazlı, K., Özer, N., & Şad, S. N. (2022). Veli toplantılarının süreç ve sonuçlarına İlişkin bir olgubilim çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 703-728.
• Öhman, J. (2008). Environmental ethics and democratic responsibility. In J. Öhman ((Ed.), Values and Democracy in Education for Sustainable Development-Contributions from Swedish Research (pp. 17-33). Malmö: Liber.
• Özdaş, F. (2020). Kapsayıcı Eğitim Programları ve Göçmenler. H. Sakız, & H. Apak (Eds.), Türkiye’de göçmen kapsayıcılığı içinde (ss. 165-186). Ankara: Pegem Akademi.
• Özdaş, F., Ekinci, A., & Bindak, R. (2015). Öğretmenlerin demokrasiye ilişkin tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(3), 65-82.
• Özdaş, F., Ekinci, A., & Öter, Ö. M. (2018). Eğitim öğretimin geliştirilmesinde öğretmenler kurulu karalarının etkisi. Turkish Studies Educational Sciences, 13(11), 1041-1058.
• Özdemir, S., & Sezgin, F. (2002). Etkili okullar ve öğretim liderliği. Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 266-282.
• Özpolat, V. (2013). Öğretmenlerin mesleki önceliklerinde öğrenci merkezli eğitim yaklaşımının yeri. Milli Eğitim Dergisi, 43(200), 5-27.
• Öztaşkın, Ö., & İçen, M. (2015). Ortaokul öğrencilerinin hoşgörü eğilimleri ile demokrasi algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 36-49.
• Öztürk, M. (2013). Türkçe öğretmenlerinin yapılandırmacı anlayışı uygulama düzeyinin incelenmesi: Kilis ili örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kilis.
• Özyılmaz, Ö. (2013). Türk millî eğitim sisteminin sorunları ve çözüm arayışları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Prasad, P. V., & Kalinec-Craig, C. (2021). Creating a democratic mathematics classroom: The interplay of the rights and responsibilities of the learner. Democracy and Education, 29(1), 1-10.
• Print, M., Ornstrom, S., & Nielsen, H. S. (2002). Education for democratic processes in schools and classrooms. European Journal of Education, 37(2), 193–210.
• Rakap, S., & Kalkan, S. (2019). Türkiye’de kapsayıcı eğitime yönelik araştırmalar. H. Gürgür, & S. Rakap (Eds.), Kapsayıcı eğitim: Özel eğitimde bütünleştirme İçinde (ss. 271-290). Ankara: Pegem Akademi.
• Sakız, H. (2016). Göçmen çocuklar ve okul kültürleri: Bir bütünleşme önerisi. Göç Dergisi, 3(1), 65-81.
• San Antonio, D. M., & Gamage, D.T. (2007). Buiding trust amaong educational stakeholders throughparticipatory school administration, leadership and management. British Educational Leadership, Management & Administration Society, 21(1), 15-22
• Schunk D. H. (2004). Learning theories: An educational perspective. New York: Pearson.
• Sönmez, E., & Ayaz, E. (2019). Olumlu öğrenme ortamı oluşturmada öğretmenlerin sosyal ve duygusal becerilerinin incelenmesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 11(20), 29-44.
• Starkey, H. (2005). Democratic education and learning. British Journal of Sociology of Education, 26(2), 299-308.
• Strauss, A., & Corbin, J. (1998). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. Thousand Oaks: Sage Publications.
• Subba, D. (2014). Democratic values and democratic approach in teaching: A perspective. American Journal of Educational Research, 2(12), 37-40.
• Şahin, Ş., & Kılıç, A. (2020). İlkokul, ortaokul ve lise öğrencilerinin demokrasi algılarına ilişkin kavram ağları. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 10(2), 764-785.
• Tavşancıl, E., & Aslan, A. E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Teyfur, M. (2011). İlköğretim okul yöneticilerinin uyguladıkları yönetim biçimlerine ilişkin algıları ve velilere göre okul yöneticilerinin yönetim becerilerinin değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Thornberg, R., & Elvstrand, H. (2012). Children’s experiences of democracy, participation, and trust in school. International Journal of Educational Research, (53), 44-54.
• Tse, C., & Kwan, T. (2000). Mission impossible: A reconsideration of democratic education in schools. Educational Practice and Theory, 22(1), 39-55.
• Vieno, A., Perkins, D. D., Smith, T. M., & Santinello, M. (2005). Democratic school climate and sense of community in school: A multilevel analysis. American Journal of Community Psychology, 36(3-4), 327-341.
• Vinterek, M. (2010). How to live democracy in the classroom. Education Inquiry, 1(4), 367-380.
• Woods, P. A., & Gronn, P. (2009). Nurturing democracy: The contribution of distribute leadership to a democratic organizational landscape. Educational Management Administration & Leadership, 37(4), 430- 451.
• Yalçın Durmuş, G., & Demirtaş, H. (2009). Genel lise öğretmenlerinin sınıf yönetiminde gösterdikleri davranışların demokratikliğine ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 121–138.
• Yavuz Konokman, G., & Yanpar Yelken, T. (2013). Öğretmen adaylarının öğrenme öğretme süreci alanındaki yeterliklerine ilişkin görüşleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 175-188.
• Yeşil, R. (2003). Demokratik eğitim ortamının insan hakları temeli. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 45-54
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yin, R. (1984). Case study research: Design and methods. Thousand Oaks: Sage Publications.
• Yüksel, S. (2004). Örtük program: Eğitimde saklı uygulamalar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.