Okul Dışı Öğrenme Ortamlarında Materyal Geliştirme ve Kullanma Öz-Yeterlik Algısı Ölçeği

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 2, 922 - 944, 31.08.2024

Ümit İlay Soylu , Sevilay Karamustafaoğlu , Orhan Karamustafaoğlu

https://doi.org/10.17679/inuefd.1456156

Öz

Öğretmenlerin okul dışı ortamlarda öğretim gerçekleştirirken süreç boyunca materyal kullanımları öğretimin etkinliği açısından önemlidir. Bundan dolayı bu çalışmada öğretmenlerin okul dışı öğrenme ortamlarında materyal geliştirme ve kullanma öz yeterliklerini belirlemek amacıyla ölçek geliştirme çalışması yürütülmüştür. Türkiye’de Milli Eğitim Bakanlığı’nda görev alan öğretmenler araştırma evrenini oluşturmaktadır. Çalışmanın örneklemini bu öğretmenlerden gönüllülük esasına dayalı olarak katılan 630 öğretmen oluşturmaktadır. Alan taraması yapılarak ölçek havuzu oluşturulmuş ve uzman görüşleri alınmıştır. Son hali 42 maddeden oluşan ölçeğin uygulaması öğretmenlere yapılmıştır. Elde edilen verilerle yapı geçerliliğinin sağlanması için açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri, madde-toplam korelasyon analizi ve bağımsız madde ayırt edicilik bağımsız örneklemler için t testi analizi yapılmıştır. Yapılan analiz sonuçlarına göre 34 maddeli ve iki faktörlü ölçek son halini almıştır. Ölçekte tanımlanan faktörlerin toplam varyansın %62,36’ini açıkladığı bulunmuştur. “Materyal Hazırlama ve Kullanma” faktörü altında 20 maddeli ve “Sürece Yönelik Materyal Geliştirme ve Kullanma” faktörü altında 14 maddeli bir yapı oluşturulmuştur. Doğrulayıcı faktör analiziyle oluşturulan model faktörlerin doğruluğunu kanıtlar niteliktedir. Ölçekteki faktörlerin toplamının Cronbach Alpha değeri ise 0,969’dur. Test tekrar test yöntemi ile ölçeğin kararlılığı da bulunmuştur. Bu veriler ışığında geliştirilen ölçeğin geçerli ve güvenilir olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu sebeple, geliştirilen ölçeğin öğretmenlerle yapılan çalışmalarda uygulanabilir olduğu söylenmekle birlikte alanda çalışan öğretim elemanları ile yapılacak araştırmalarda da kullanılabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Okul dışı öğrenme ortamları, Materyal geliştirme, Öz yeterlik, Geçerlik ve güvenirlik

Self-Efficacy Scale for Developing and Using Materials in Out-of-School Learning Environments: Validity and Reliability

Öz

Teachers' use of materials throughout the process while teaching in out-of-school environments is important for the effectiveness of teaching. Therefore, in this study, a scale development study was conducted to determine teachers' self-efficacy in developing and using materials in out-of-school learning environments. Teachers working in the Ministry of National Education in Turkey constitute the research population. The sample of the study consisted of 630 teachers who participated voluntarily. A scale pool was created by conducting a literature review and expert opinions were obtained. The final version of the scale consisting of 42 items was administered to the teachers. Exploratory and confirmatory factor analyses, item-total correlation analysis and t-test analysis for independent samples of item discrimination were performed to ensure construct validity with the data obtained. According to the results of the analysis, the scale with 34 items and two factors was finalized. It was found that the factors defined in the scale explained 62.36% of the total variance. A structure with 20 items under the "Material Preparation and Use" factor and 14 items under the "Process Oriented Material Development and Use" factor was formed. The model created by confirmatory factor analysis proves the accuracy of the factors. The Cronbach Alpha value of the sum of the factors in the scale is 0.969. The stability of the scale was also found by the test-retest method. The scale developed in the light of these data was found to be valid and reliable. For this reason, although it is said that the developed scale is applicable in studies with teachers, it is also thought that it can be used in research with faculty members working in the field.

Anahtar Kelimeler

Out-of-school learning environments, Material development, Self-efficacy

Kaynakça

• Akbaba, B. ve Erbaş, S. (2019). Bilişim teknolojisi destekli materyal tasarlama ve kullanmaya yönelik öz yeterlik ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 17(1), 174-194.
• Arık, S. ve Bozdoğan, A. E. (2022). Teacher anxiety scale for organizing trips to out-of-school learning environments: Development and validity of the scale. Participatory Educational Research, 9(4), 111-130. https://doi.org/10.17275/per.22.82.9.4
• Aydın, B. Z. (2007, 24-25 Mayıs). Faktör analizi yardımıyla performans ölçütlerinin boyutlarının ortaya konulması. 8. Türkiye Ekonometri ve İstatistik Kongresi, İnönü Üniversitesi, Malatya, Türkiye.
• Bakaç, E. ve Özen, R. (2015). Materyal tasarımı öz-yeterlik inancı ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Journal of Human Sciences, 12(2), 461-476. http://dx.doi.org/10.14687/ijhs.v12i2.3341
• Bakioğlu, B. (2017). 5. Sınıf vücudumuz bilmecesini çözelim ünitesinin okul dışı öğrenme ortamı destekli öğretiminin etkililiği [Doktora tezi]. Amasya Üniversitesi.
• Balçın M. ve Ergün, A. (2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarının materyal geliştirme konusundaki teknolojik pedagojik alan bilgisi (TPAB) öz-yeterlik ölçeği: Geliştirme, güvenirlik ve geçerlik çalışması. Turkish Journal of Education, 5(3), 109-122. https://doi.org/10.21764/maeuefd.311316
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavior change. Psychological Rewiew, 84(2), 191-215. https://doi.org/10.1037/0033-295X.84.2.191
• Berkant, H. G. (2017). Öğretmen adaylarının öğretmen öz-yeterlik algılarının incelenmesi. Journal of Educational Reflections, 1(2), 1-17.
• Bolat, A., Korkmaz, Ö. ve Karamustafaoğlu, S. (2021). Fen bilimleri öğretmenlerinin üst düzey öğrenme düzeyini ölçen soru geliştirme öz-yeterlik ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 372- 416. https://doi.org/10.29299/kefad.800889
• Bolat, Y. ve Köroğlu, M. (2020). Out-of-school learning and scale of regulating out-of-school learning: Validity and reliability study. International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 5(13), 1630-1663. https://doi.org/10.35826/ijetsar.258
• Bozdoğan, A. E. (2016). Okul dışı çevrelere eğitim amaçlı gezi düzenleyebilme öz-yeterlik inancı ölçeğinin geliştirilmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi [Journal of Theoretical Educational Science], 9(1), 111-129. https://doi.org/10.5578/keg.9475
• Bozdoğan, A. E. ve Yalçın, N. (2006). Bilim merkezlerinin ilköğretim öğrencilerinin fene karşı ilgi düzeylerinin değişmesine ve akademik başarılarına etkisi: Enerji parkı. Ege Eğitim Dergisi, 7(2), 95-114.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32(32), 470-483.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. (16.Basım). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Çavuş, R., Umdu Topsakal, Ü. ve Öztuna Kaplan, A. (2013). İnformal öğrenme ortamlarının çevre bilinci kazandırmasına ilişkin öğretmen görüşleri: Kocaeli Bilgi Evi örneği. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3(1), 15-26.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2021). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: Spss ve lisrel uygulamaları (6. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Demircioğlu, E. (2023). Sınıf öğretmenlerinin öğretim teknolojileri ve materyal tasarım becerilerinin mesleki yeterlik düzeyleri üzerindeki etkisinin belirlenmesi [Yüksek lisans tezi]. Uludağ Üniversitesi.
• Dori, Y. J. ve Tal, R. T. (2000). Formal and informal collaborative projects: Engaging in industry with environmental awareness. Science Education, 84, 95-113. https://doi.org/10.1002/(SICI)1098-237X(200001)84:1<95::AID-SCE7>3.0.CO;2-W
• Dring, C. C., Lee, S. Y. ve Rideout, C. A. (2020). Public school teachers’ perceptions of what promotes or hinders their use of outdoor learning spaces. Learning Environments Research, 23(3), 369-378. https://doi.org/10.1007/s10984-020-09310-5
• Ercan, İ. ve Kan, İ. (2004). Ölçeklerde güvenirlik ve geçerlik. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 30(3), 211-216.
• Ergin, D. Y. (1995). Ölçeklerde geçerlik ve güvenirlik. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7, 125-148.
• Eshach, H. (2007). Bridging In-school and out-of-school learning: Formal, non-formal, and ınformal education. Journal of Science Education and Technology, 16(2), 171-190. https://doi.org/10.1007/s10956-006-9027-1
• Göçen Kabaran, G. ve Uşun, S. (2021). Dijital materyal tasarımı yeterlikleri ölçeği (DMTYÖ): Bir ölçek geliştirme çalışması. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 11(2), 281-307. https://doi.org/10.17943/etku.864296
• Göloğlu Demir, C. ve Çetin, F. (2021). Okul dışı öğrenme (ODÖ) faaliyetlerine yönelik öğretmen öz-yeterlik inançları ölçeğinin geliştirilmesi. TEBD, 19(1), 613-634. https://doi.org/10.37217/tebd.901426
• Griffin, J. (2004). Research on students and museums: Looking more closely at the students in school groups. Science Education, 88(1), 59-70. https://doi.org/10.1002/sce.20018
• Griffin, J. ve Symington, D. (1997). Moving from task-oriented to learning-oriented strategies on school excursions to museums. Science Education, 81(6), 763-779.
• Henriksen, E. K. ve Froyland, M. (2000). The contribution of museum to scientific literacy: Views from audience and museum professionals. Public Understanding of Science, 9, 393-415. https://doi.org/10.1088/0963-6625/9/4/304
• Hızal, A. (1992). Opportunities to benefit from educational technology in primary education. Hacettepe University Journal of Education, 8, 81-86.
• Karademir, E. ve Erten, S. (2013). Determining the factors that affect the objectives of pre-service science teachers to perform outdoor science activities. International Journal of Education in Mathematics, Science and Technology, 1(4), 270-293.
• Karakoç, F. Y. ve Dönmez, L. (2014). Ölçek geliştirme çalışmalarında temel ilkeler. Tıp Eğitimi Dünyası, 13(40), 39-49. https://doi.org/10.25282/ted.228738
• Kline, P. (1994). An easy guide to factor analysis. London and New York: Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315788135
• Kline, P. (2013). Handbook of Psychological Testing (2nd ed.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315812274
• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. New York: The Guilford Press.
• Korkmaz, Ö. (2011). Study of validity and reliability of self-efficacy scale of teaching material utilization. Educational Research and Review (ERR). 6(15), 843-835. https://doi.org/10.5897/err11.174
• Korkmaz, Ö., Arıkaya, C. ve Altıntaş, Y. (2019). Öğretmenlerin dijital öğretim materyali geliştirme öz-yeterlik ölçeğinin geliştirilmesi çalışması. Turkish Journal of Primary Education, 4(2), 40-56.
• Krakowka, A. (2012). Field trips as valuable learning experiences in geography courses. Journal of Geography, 111(6), 236–244. https://doi.org/10.1080/00221341.2012.707674
• Kurnaz, M. ve Yiğit, N. (2010). Fizik tutum ölçeği: Geliştirilmesi, geçerliği. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 4(1), 29-49.
• Kurt, T. (2012). Öğretmenlerin öz yeterlik ve kolektif yeterlik algıları. Journal of Turkish Educational Sciences, 10(2). 195-227.
• Meyers, L. S., Gamst, G. ve Guarino, A. J. (2006). Applied multivariate research: Design and interpretation. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Pohlmann, J. T. (2004). Use and ınterpretation of factor analysis in the journal of educational research: 1992-2002. The Journal of Educational Research, 98(1), 14-23. https://doi.org/10.3200/JOER.98.1.14-23
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. ve Müler, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research, 8(2), 23-74.
• Seçer, İ. (2015). SPSS ve Lisrel ile pratik veri analizi: Analiz ve raporlaştırma (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sezgin Selçuk, G. (2019). Tarama yöntemi. H. Özmen ve O. Karamustafaoğlu (Ed.) Eğitimde araştırma yöntemleri (s. 140-161). Pegem Akademi
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2001). Çok değişkenli istatistiklerin kullanılması (4. baskı). Needham, MA: Allyn ve Bacon.
• Tavşancıl E. (2019). Tutumların ölçülmesi SPSS veri analizi (6.baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Thomas, G. (2010). Facilitator, teacher, or leader? managing conflicting roles in outdoor education. Journal of Experiential Education, 32(3), 239-254.
• Türkmen, H. (2010). İnformal (sınıf-dışı) fen bilgisi eğitimine tarihsel bakış ve eğitimimize entegrasyonu. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(39), 46-59.
• Uzun, B. N. ve Akay, C. (2021). Öğretmenlerin dijital materyal oluşturabilme öz-yeterlilikleri ölçeğinin geliştirilmesi. Kesit Akademi Dergisi, 7(26), 240-254. https://doi.org/10.29228/kesit.48166
• Uzunöz, A., Aktepe, V. ve Gündüz, M. (2017). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı dersinin, mesleki açıdan kazandırdıklarına ilişkin öğretmen adaylarının görüşleri: Nitel bir çalışma. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 5(3), 317-339.
• Varank, İ. ve Ergün, S. (2009). Uygulamaya dayalı öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı becerileri ölçeği geliştirme. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 29(29), 173-185.
• Wetson, R. ve Gore Jr, P. A. (2006). A brief guide to structural equation model. The Counseling Psychologist, 34(5), 719-751. https://doi.org/10.1177/0011000006286345
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85.