Öğretmenlerin İş Arkadaşlarının Sosyal Kaytarmaları, Örgütsel Sinizm ve İş Görünürlüğüne İlişkin Görüşleri Arasındaki İlişkiler

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 200 - 211, 31.07.2021

Damla Ayduğ , Beyza Himmetoğlu , Esmahan Agaoglu

Öz

Araştırmanın amacı, öğretmenlerin iş arkadaşlarının sosyal kaytarma düzeylerine ilişkin algıları ile örgütsel sinizm ve iş görünürlüğüne ilişkin görüşleri arasındaki ilişkilerin incelenmesidir. Ayrıca öğretmenlerin örgütsel sinizm ve görev görünürlüğüne ilişkin görüşlerinin iş arkadaşlarının sosyal kaytarma algıları üzerinde yordayıcı bir etkiye sahip olup olmadığı da incelenmiştir. İlişkisel tarama deseni kullanılarak desenlenen çalışmanın evrenini Eskişehir’de görev yapan ilkokul öğretmenleri, örneklemini ise bu evrenden küme örnekleme yöntemi aracılığıyla seçilen 654 ilkokul öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırma sonuçları, öğretmenlerin iş arkadaşlarının sosyal kaytarma düzeylerine ilişkin görüşlerinin düşük olduğunu göstermiştir. Öğretmenlerin, örgütsel sinizm düzeylerinin düşük ve iş görünürlüğüne ilişkin görüşlerinin ise yüksek olduğu belirlenmiştir. Regresyon analizi sonuçları, öğretmenlerin iş arkadaşlarının sosyal kaytarma düzeylerine ilişkin görüşlerinin önemli yordayıcılarının sırasıyla bilişsel sinizm, iş görünürlüğü ve davranışsal sinizm değişkenleri olduğunu göstermiştir. Bilişsel sinizm, iş görünürlüğü ve davranışsal sinizm değişkenlerinin öğretmenlerin iş arkadaşlarının sosyal kaytarma düzeylerine ilişkin görüşlerinin %14.5’ini açıkladığı belirlenmiştir. Ayrıca, bilişsel sinizm ve davranışsal sinizmin öğretmenlerin iş arkadaşlarının sosyal kaytarma düzeylerine ilişkin algılarını olumlu yönde, iş görünürlüğünün ise olumsuz yönde yordadığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal kaytarma, örgütsel sinizm, iş görünürlüğü, ilkokul öğretmenleri

Relationships Between Teachers’ Opinions on Perceived Coworkers’ Social Loafing, Organizational Cynicism and Task Visibility

Öz

The aim of the study is to investigate relationships between teachers' perceptions of coworkers’ social loafing levels and their opinions on organizational cynicism and task visibility. It is also examined whether teachers' opinions on organizational cynicism and task visibility have a predictive effect on their coworkers’ social loafing perceptions. The study was designed with correlational survey model. Population of the research consisted of primary school teachers working in Eskisehir. Sample of the research consisted of 654 teachers selected by using cluster sampling method. Research results showed that teachers' perceptions of coworkers’ social loafing levels and their opinions on organizational cynicism were low but their opinions on task visibility were high. Results of regression analysis showed that the important predictors of teachers' perceptions of coworkers’ social loafing are cognitive cynicism, task visibility, and behavioral cynicism, respectively. It was determined that cognitive cynicism, task visibility and behavioral cynicism explains 14.5% of teachers’ perceptions of coworkers’ social loafing levels. Moreover, it was found that cognitive cynicism and behavioral cynicism positively predicted the perception of social loafing, while task visibility predicted negatively.

Anahtar Kelimeler

Social loafing, organizational cynicism, task visibility, primary school teacher

Kaynakça

• Abraham, R. (2000). Organizational cynicism: Bases and consequences. Genetic, Social, and General Psychology Monographs, 126(3), 269-292.
• Ada, Ş., & Yarım, M. A. (2017). İlkokullarda görev yapan öğretmenlerin örgütsel sinizm algıları: Erzurum ili örneği. Igdir University Journal of Social Sciences, (13), 66-98.
• Akın, U. (2015). The relationship between organizational cynicism and trust in schools: A reseacrh on teachers. Science and Education, 40(181), 175-189.
• Allport, F. H. (1920). The influence of group upon association and thought. Journal of Experimental Psychology, 3, 159-182. https://www.brocku.ca/MeadProject/Allport/Allport_1920a.html.
• Andersson, L. M. (1996). Employee cynicism: An examination using a contract violation framework. Human Relations, 49(11), 1395-1418.
• Aşan, Ö. & Aydın, E. M. (2006). Örgütsel davranış. Halil Can (Ed.). İstanbul: Arıkan Yayınları.
• Balcı, A. (2010). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler (Göz. Geç. ve Gen. 8. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Balcı, O. (2016). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenler ve yöneticilerin örgütsel sinizm, kendini işe verememe (presenteizm) ve sosyal kaytarma arasındaki ilişkinin incelenmesi (Arnavutköy ilçesi örneği). (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul.
• Barnes, L L. (2010). The effects of organizational cynicism on community colleges: Exploring concepts from positive psychology. (Unpublished doctoral thesis). The Claremont Graduate University, Claremont, California.
• Biroğlu, E. (2018). Örgütsel sinizm ve sosyal kaytarma ilişkisi: Otel işletmelerinde bir araştırma. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Brandes, P., Dharwadkar, R., & Dean, J. W. (1999). Does organizational cynicism matter? Employee and supervisor perspectives on work outcomes. Eastern Academy of Management Proceedings, 150-153.
• Buz, E. (2011). The relationship between perceived group-based performance appraisal and social loafing and the moderating role of task visibility. (Unpublished master thesis). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Cemaloğlu, N. (2007). Okul yöneticilerinin liderlik stillerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 73-114.
• Creswell, J.W. (2012). Educational research: Planning, conducting and evaluating quantitative and qualitative research. (Fourth Edition). Boston, MA: Pearson.
• Çakır, S., & Sezgin-Nartgün, Ş. (2018). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel destek ile sosyal kaytarma davranış düzeyleri. The Journal of International Social Research, 11(55), 555-570.
• Dai, Y. D., Hou, Y. H., Wang, C. H., Zhuang, W. L., & Liu, Y. C. (2020). TMX, social loafing, perceived accountability and OCB. The Service Industries Journal, 40(5-6), 394-414.
• Dashiell, J. F. (1930). An experimental analysis of some group effects. Journal of Abnormal and Social Psychology, 25, 190-199.
• Dean Jr, J. W., Brandes, P., & Dharwadkar, R. (1998). Organizational cynicism. Academy of Management Review, 23(2), 341-352.
• Doğan, A., Bozkurt, S., & Demir, R. (2012). Sosyal kaytarma davranışı ile algılanan görev görünürlüğü arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik bir araştırma. Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 24, 53-79.
• Efil, İ. (2010). İşletmelerde yönetim ve organizasyon (11. Basım). Bursa: Dora Yayınları.
• Erdoğan, İ. (1991). İşletmelerde davranış. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayınları.
• Erol, E. (2017). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi (16. Baskı). İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Ertürk, Y.D. (2010). Davranış bilimleri (3. Baskı). İstanbul: Kutup Yıldızı Yayınları.
• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS (and sex and drugs and rock ‘n’ roll). (3rd Edition). London: SAGE.
• George, J. M. (1992). Extrinsic and instrinsic origins of perceived social loafing in organizations. Academy of Management Journal, 35, 191-202.
• George, J. M. (1995). Asymmetrical effects of rewards and punishments: The case of social loafing. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 68, 327-338.
• Helvacı, M. A., & Çetin, A. (2012). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeylerinin belirlenmesi (Uşak ili örneği). Turkish Studies (Elektronik), 7(3 b), 1475-1497.
• Himmetoglu, B., Aydug, D., & Bayrak, C. (2016). İlkokul öğretmenlerinin sinizm düzeylerinin belirlenmesi (s.85-105) içinde Prof. Dr. Mustafa Aydın’a Armağan Eğitim Bilimleri Yazıları (Eds. L. I. Ünal ve Y. Koçak-Usluel) Ankara: Gazi Kitabevi.
• Himmetoglu, B., Aydug, D., & Terzi, C. (2018). Relationships between political behaviors of school principals and perceived coworkers' social loafing among teachers. Eurasian Journal of Educational Research, 76, 1-20.
• Hoon, H., & Tan, T. M. L. (2008). Organizational citizenship behavior and social loafing: The role of personality, motives, and contextual factors. The Journal of psychology, 142(1), 89-108.
• Ilgın, B. (2013). Toplumsal bir hastalık: Sosyal kaytarma. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(3), 238-270.
• Kalağan, G. (2009). Araştırma görevlilerin örgütsel destek algıları ile örgütsel sinizm tutumları arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Kılıç, S. (2013). Örnekleme yöntemleri. Journal of Mood Disorders, 3(1), 44-46.
• Kidwell, R. E., Jr., & Bennett, N. (1993). Employee propensity to withhold effort: A conceptual model to intersect three avenues of research. Academy of Management Review, 18, 429-458.
• Korkut, A., & Aslan, M. (2016). Türkiye’deki ortaokullarda görev yapmakta olan öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeyleri. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 7(2), 91-112.
• Latane, B., Williams, K. & Harkins, S. (1979). Many hands make light the work: The causes and consequences of social loafing. Journal of Personality and Social Psychology, 37(6), 822-832.
• Liden, R.C., Wayne, S.J., Jaworski, R.A. & Bennett, N. (2004). Social loafing: A field investigation. Journal of Management, 30, 285-304.
• Murphy, S. M., Wayne, S. J., Liden, R. C. & Erdogan, B. (2003). Understanding social loafing: The role of justice perceptions and exchange relationships. Human Relations, 56(1), 61-84.
• Özgener Ş., Demirtaş Ö. & Ulu S. (2013). Kişi-çevre uyumu ile sosyal tembellik ilişkisinde pozitif psikolojik sermayenin aracı rolü. 1. Örgütsel Davranış Kongresi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Pallant, J. (2011). SPSS survival manual: A step by step guide to data analysis using SPSS. (4th Edition). Australia: Allen & Unwin.
• Piezon, S. L., & Donaldson, R. L. (2005). Online groups and social loafing: Understanding student-group interactions. Online Journal of Distance Learning Administration, 8(4).https://www.westga.edu/~distance/ojdla/winter84/piezon84.htm
• Piezon, S. L. & Ferree, W. D. (2008). Perceptions of social loafing in online learning groups: A study of public university and U.S. naval war college students. The International Review of Research in Open and Distance Learning, 9(2), 1-17.
• Seven-Şarkaya, S. (2019). Öğretmenlerin örgütsel sinizm tutumları ile sosyal kaytarma davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Pamukkale ilçesi örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Türköz, T., Polat, M., & Coşar, S. (2013). Çalışanların örgütsel güven ve sinizm algılarının örgütsel bağlılıkları üzerindeki rolü. Journal of Management & Economics, 20(2), 285-302.
• Uysal, H. T. (2016). Örgütlerde sosyal kaytarma algısının çalışanların tükenmişlik duygusuna etkisi. 3. Ulusal Meslek Yüksekokulları Sosyal ve Teknik Bilimler Kongresi, 732-743.
• Ülke, H. E. (2006). Investigating the role of personality and justice perceptions on social loafing. (Unpublished Master Thesis). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Williams, K.D., & Karau, S. J. (1991). Social loafing and social compensation: The effects of expectations of co-worker performance. Journal of Personality and Social Psychology, 61(4), 570-581.
• Yıldırım, S., Aksu, A., Yurttaş, A., & Denkçi-Akkaş, F. (2019). Öğretmenlerin algılarına göre çalışma arkadaşlarının sosyal kaytarma davranışları (İzmir-Bayraklı örneği) /Levels of social loafing behaviors of cooworkers according to the perceptions of teachers (İzmir-Bayraklı sample). e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 10(3), 44-60.
• Zhu, M. (2013). Perception of social loafing, conflict, and emotion in the process of group development. Unpublished Doctoral Thesis. Minnesota: The University Of Minnesota, The Faculty of The Graduate School of The University of Minnesota.