İlkokul Öğrencilerinin Peritekstual Okuma Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Bakımından İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 5, 2763 - 2781, 31.12.2023

Hamdi Karaman , Rabia Yılar

https://doi.org/10.15869/itobiad.1330811

Öz

Bu çalışmada amaç; ilkokulda eğitim alan 3 ve 4. sınıf öğrencilerinin peritekstual okuma düzeylerini belirlemek ve cinsiyet, yerleşim yeri, sınıf düzeyi, okulöncesi eğitim durumu, baba ve anne eğitim durumuna göre incelemektir. Bu amaç doğrultusunda araştırmada genel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmaya Ağrı ili Patnos ilçesinden 238 3 ve 4. sınıf öğrencisi gönüllü olarak katılmıştır. Veri toplama aracı olarak peritekstual okuma düzeyi belirleme ölçeği ile beraber kişisel bilgiler formu da kullanılmıştır. Peritekstual okuma düzeyi belirleme ölçeği 16 soru üç boyuttan oluşan ve 3’lü Likert tipinde hazırlanan bir ölçektir. Kişisel bilgi formu ise öğrencilerin demografik bilgilerini belirlemek amacıyla altı sorudan oluşturulmuştur. Verilerin analizi için normallik değerleri belirlenmiş ve parametrik testler kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda ilkokul öğrencilerinin peritekstual okuma düzeylerinin orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Ayrıca 3. sınıf öğrencilerinin metin içi peritekstual okuma düzeylerinin 4. sınıf öğrencilerinin metin içi peritekstual okuma düzeylerinden anlamlı derecede yüksek olduğu; şehir merkezinde eğitim gören öğrencilerin genel peritekstual okuma, metin içi peritekstual unsurları okuma ve künye bilgilerini okuma düzeylerinde köyde eğitim gören öğrencilere göre anlamlı derecede daha yüksek düzeye sahip oldukları belirlenmiştir. Anne ve baba eğitim durumlarında ise eğitim seviyesi arttıkça öğrencilerin peritekstual okuma düzeylerinin de arttığı belirlenmiştir. Diğer değişkenlerle peritekstual okuma düzeyleri arasında herhangi bir ilişki bulunmamıştır. Bu çalışma ile annesi veya babası okuryazar olmayan öğrencilerin peritekstual okuma düzeylerinin anne ve babası daha eğitimli olan öğrencilere göre düşük olduğu belirlenmiştir. Bu sebeple anne ve babaların eğitimlerinin artırılması adına gerekli çalışmalar yapılabilir. Ayrıca öğretmenlere peritekstual okuma ile ilgili hizmet içi eğitimler verilerek öğrencilerin peritekstual okuma düzeylerinin ve farkındalıklarının artırılması sağlanabilir.

Anahtar Kelimeler

Peritekstual Okuma, İlkokul Öğrencileri, Okuma Becerileri, Okuma, Öğrenci

Investigation of Peritextual Reading Levels of Primary School Students in Terms of Various Variables

Öz

The aim of this study is to determine the peritextual reading levels of 3rd and 4th grade students in primary schools and to evaluate them according to gender, place of residence, grade level, preschool education status, father's education status and mother's education status. For this purpose, the general survey model was used in the study. A total of 238 3rd and 4th grade students from Patnos district of Ağrı province voluntarily participated in the study. Peritexual reading level determination scale and personal information form were used as data collection tools. The scale for determining the level of peritextual reading level is a scale consisting of 16 questions and three dimensions and prepared in a 3-point Likert type. The personal information form consisted of 6 questions to reveal the demographic information of the students. For data analysis, normality values were determined and parametric tests were used. As a result of the analysis, it was determined that the peritextual reading levels of primary school students were at an intermediate level. In addition, it was determined that third grade students' in-text peritextual reading levels were significantly higher than fourth grade students' in-text peritextual reading levels; students studying in the city center had significantly higher levels of general peritextual reading, reading in-text peritextual elements and reading imprint information than students studying in the village. In terms of mother and father education levels, it was determined that as the education level increased, the peritextual reading levels of the students also increased. No relationship was found between other variables and peritextual reading levels. With this study, it was determined that the peritextual reading levels of students whose parents were illiterate were lower than those of students whose parents were more educated. For this reason, necessary studies can be carried out to increase the education of parents. In addition, in-service trainings on peritextual reading can be provided to teachers to increase students' peritextual reading levels and awareness.

Anahtar Kelimeler

Peritextual Reading, Primary School Students, Reading Skills, Student, Reading

Kaynakça

• Altunkaya, H. (2018). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin okur özyeterlikleri ile okuduklarını anlama becerileri arasındaki ilişki. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(1), 202-219. https://doi.org/10.16916/aded.368192
• Aslan, O., & Yılar, Ö. (2022). Peritekstual Okumanın İlkokul Öğrencilerinin Okuma Tutumlarına Etkisi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 11(4), 655-666. https://doi.org/10.30703/cije.1102945
• Aslan, O., & Yılar, Ö. (2022) Peritekstual Okuma Düzeyi Belirleme Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(2), 733-750. https://doi.org/10.26468/trakyasobed.1133414
• Ayvaz Sivri, D. (2016). İlkokul birinci sınıf öğrencilerinin okuma becerileri ile görsel algı düzeylerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Aydın, C. U., & Balkan, S. (2022). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin okuma sıklığı ile eleştirel okuma becerileri arasındaki ilişki. SDU International Journal of Educational Studies, 9(1), 29-41. https://doi.org/10.33710/sduijes.1083726
• Batmaz, O. (2017). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin Türkçe dersinde okuduğunu anlama stratejilerini kullanma düzeyleri ile okuduğunu anlama başarı düzeyleri arasındaki ilişki (Yüksek lisans tezi). Bayburt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bayburt.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri (18 b.). Pegem Akademi.
• Ciecierski, L. M., & Smith, A. M. (2020). Picture books as way-in texts for better understanding and appreciating peritextual features. Voices from the Middle, 28(2), 44-49.
• Coşkun, E. (2002). Okumanın hayatımızdaki yeri ve okuma sürecinin oluşumu. Türklük Bilimi Araştırmaları, 11, 231-244.
• Creswell, J., & Creswell, J. (2017). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. Sage Publications.
• Etikan, I., Musa, S., & Alkassim, R. (2016). Comparison of convenience sampling and purposive sampling. American journal of theoretical and applied statistics, 5(1), 1-4.
• Güneş, F. (2017). Okuma ilgisi ve gücü. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 3(3), 119-128.
• Gross, M., & Latham, D. (2017). The peritextual literacy framework: Using the functions of peritext to support critical thinking. Library & Information Science Research, 39(2), 116-123. https://doi.org/10.1016/j.lisr.2017.03.006
• Gross, M., Latham, D., Underhill, J., & Bak, H. (2016). The peritext book club: Reading to foster critical thinking about STEAM texts. School Library Research, 19, 1–17.
• Haviz, M., & Maris, I. (2018). Teaching quantitative research method with three methods of learning. Al-Ta lim Journal, 25(3), 234-247. http://dx.doi.org/10.15548/jt.v25i3.394
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., & Tatham, R. L. (2013). Multivariate Data Analysis: Pearson Education Limited.
• Higonnet, M. R. (1990). The playground of the peritext. Children's Literature Association Quarterly, 15(2), 47-49.
• Katrancı, M. (2015). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin kitap okuma motivasyonlarının incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(2), 49-62.
• Kuşdemir, Y. & Katrancı, M. (2016). Okumada kaygı ve anlama: Ana fikri bulamıyorum öğretmenim!. Eğitim ve Bilim, 41/183, 251-266. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2016.4951
• Latham, D., & Gross, M. (2019). Pausing at the threshold: Peritextual images in young adult nonfiction award winners. Journal of Research on Libraries and Young Adults, 9(2), 1-20.
• Özdemir, S. (2017). Ortaokul Öğrencilerinin Eleştirel Okuma Özyeterlilikleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(7), 41-55.
• Özdemir, S. & Şerbetçi, H. N. (2018). İlkokul Dördüncü Sınıf Öğrencilerinin Okumaya Yönelik Tutumları (Bartın Örneklemi). İlköğretim Online, 17(4), 2110-2123. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.506973
• Paris, H. (2017). İlkokul öğrencilerinin akıcı okuma becerilerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Sadioğlu, Ö., & Bilgin, A. (2008). İlköğretim öğrencilerinin eleştirel okuma becerileri ile cinsiyet ve anne-baba eğitim durumu arasındaki ilişki. İlköğretim Online, 7(3), 814-822.
• Sallabas, M. E. (2008). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin okumaya yönelik tutumları ve okuduğunu anlama becerileri arasındaki ilişki. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(16), 141-155.
• Serafini, F. (2012). Interpreting visual ımages and design elements of contemporary picturebooks. Connecticut Reading Association Journal, 1, 3-8.
• Sert, A. (2010). İlköğretim 6. Sınıf Öğrencilerinin Okuduğunu Anlama Becerilerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Sever, S. (1990). Bilgi toplumu olma aşamasında, ülkemizde kitap ve okuma olgusu. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 23(2), 721-727.
• Sipe, L.R., & Pantaleo, S. (2008) (Eds.). Postmodern picturebooks: Play, pradoy, and self-referentiality. Routledge.
• Suwamaru, J. K. (2016). Stereotypes and illusionary differences between quantitative and qualitative research methods in Papua New Guinea. Contemporary PNG Studies, 25, 67-77.
• Thomas, S., Joseph, C., Laccetti, J., Mason, B., Mills, S., Perril, S., & Pullinger, K. (2007). Transliteracy: crossing divides. First Monday, 12(12), 1-2.
• Tuğluk, İ. H., Mehmet, K., Koçyiğit, S., Kaya, H. İ., & Gençdoğan, B. (2010). Okul öncesi öğretmenlerinin okuma-yazma etkinliklerini uygulamaya ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (17), 72-81.
• Witte, S., Latham, D., & Gross, M. (2019). Literacy engagement through peritextual analysis. Ala Editions.