The Mediating Role of Responsible Leadership in the Effect of Motivation on Organizational Commitment: Example of Medical Centers

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 1, 436 - 458

Ali Özcan

https://doi.org/10.15869/itobiad.1603197

Öz

Responsible leadership is a leadership approach that plays a critical role in ensuring the sustainable success of organizations. This leadership style prioritizes ethical values and social responsibilities, contributing to the establishment of trust and commitment among employees. As emphasized in the literature, responsible leaders adopt a supportive, fair, and transparent management approach, enhancing job satisfaction and motivation. In particular, workplaces with highly motivated employees tend to exhibit increased organizational commitment. Responsible leadership also has positive effects on employees' psychological well-being. A responsible leadership approach helps employees feel valued while simultaneously strengthening perceptions of justice in the workplace. This, in turn, reinforces employees' trust in the organization and increases long-term commitment. Moreover, responsible leadership encourages participation in corporate social responsibility projects, thereby enhancing employees' motivation to contribute to societal well-being. As a result, it fosters a stronger culture at both the individual and organizational levels. This study examines the impact of responsible leadership on organizational commitment and motivation. The research was conducted with 147 employees working in a medical center, and the collected data were analyzed using regression analysis. The findings indicate that employee motivation has a significant effect on organizational commitment and that responsible leadership plays a positive mediating role in this relationship. These results support the notion that responsible leadership strengthens organizational values and enhances employees' sense of trust by serving as an ethical role model. Furthermore, an examination of the relevant literature reveals that responsible leadership is negatively correlated with employees' intention to leave their jobs and positively correlated with job satisfaction. Our research findings also indicate a significant and positive relationship between motivation, organizational commitment, and responsible leadership, aligning with existing literature. In conclusion, adopting a responsible leadership approach enhances employee motivation and commitment, creating a healthier and more productive work environment.

Anahtar Kelimeler

Leadership, Responsible Leadership, Motivation, Organizational Commitment, Medical Centers

Motivasyonun Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisinde Sorumlu Liderliğin Aracılık Rolü: Tıp Merkezleri Örneği

Öz

Sorumlu liderlik, organizasyonların sürdürülebilir başarısını sağlamada kritik bir rol oynayan bir liderlik anlayışıdır. Bu liderlik tarzı, etik değerler ve toplumsal sorumlulukları ön planda tutarak, çalışanlar arasında güven ve bağlılık oluşturmaya katkıda bulunur. Literatürde de vurgulandığı üzere, sorumlu liderler, çalışanlarını destekleyen, adaletli ve şeffaf bir yönetim anlayışı benimseyerek iş tatminini ve motivasyonu artırmaktadır. Özellikle çalışanların motivasyonlarının yüksek olduğu iş ortamlarında, örgütsel bağlılığın da arttığı görülmektedir. Sorumlu liderliğin, çalışanların psikolojik iyi oluşları üzerinde de olumlu etkileri olduğu görülmektedir. Sorumlu bir liderlik anlayışı, çalışanların kendilerini değerli hissetmelerini sağlarken, aynı zamanda iş yerinde adalet algısını güçlendirmektedir. Bu durum, çalışanların örgüte duyduğu güveni pekiştirerek uzun vadeli bağlılığı artırmaktadır. Ayrıca, sorumlu liderlik, kurumsal sosyal sorumluluk projelerine katılımı teşvik ederek çalışanların toplumsal fayda sağlama motivasyonunu da artırmaktadır. Böylece, bireysel ve kurumsal düzeyde daha güçlü bir kültür oluşmasına katkıda bulunur. Bu çalışmada, sorumlu liderliğin örgütsel bağlılık ve motivasyon üzerindeki etkisi incelenmiştir. Araştırma, bir tıp merkezinde çalışan 147 kişi ile gerçekleştirilmiş ve elde edilen veriler regresyon analizi ile değerlendirilmiştir. Sonuçlar, çalışan motivasyonunun örgütsel bağlılık üzerinde anlamlı bir etkisinin olduğunu ve sorumlu liderliğin bu ilişkide olumlu bir aracılık rolü üstlendiğini göstermektedir. Bu bulgular, sorumlu liderliğin, çalışanlara etik bir rol model sunarak örgütsel değerleri pekiştirdiğini ve güven duygusunu artırdığını desteklemektedir. Ayrıca ilgili literatür incelendiğinde sorumlu liderliğin çalışanların işten ayrılma niyetiyle negatif, iş tatminiyle ise pozitif yönde ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarımızda da motivasyon ve örgütsel bağlılık ile sorumlu liderlik arasında anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki tespit edilerek literatür ile tutarlı bir sonuç elde edilmiştir. Sonuç olarak, sorumlu liderlik anlayışının benimsenmesi, çalışanların motivasyonunu ve bağlılığını artırarak daha sağlıklı ve verimli bir iş ortamı yaratmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Liderlik, Sorumlu Liderlik, Motivasyon, Örgütsel Bağlılık, Tıp Merkezleri

Kaynakça

• Allen, N. J. & Meyer, J. P. (1990). The Measurement And Antecedents Of Affective, Continuance And Normative Commitment To The Organization. Journal Of Occupational And Organizational Psychology, 63(1), 1-18.
• Argüden, Y. (2007). Kurumsal Sosyal Sorumluluk. Kurumsal Sosyal Sorumluluk: İşletmeler Ve Sosyal Sorumluluk, 37-44.
• Becan, C. (2013) Kurumsal Sosyal Sorumluluk Kavramının Paydaş Teorisi Ve İletişim Yaklaşımı Açısından Değerlendirilmesi: Bankaların Basın Bültenlerine Yönelik Bir İçerik Analizi., Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 7(1): 16-35.
• Büyüksivaslıoğlu, N. M., Urat, C., Halavuk, F., & Akdenizli, N. O. (2023). Hekim Dışı Sağlık Personelinin Motivasyonunu Etkileyen Faktörlerin Yönetsel Boyutta İncelenmesi. Topkapı Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 21-36.
• Cameron, K. (2012). Responsible Leadership As Virtuous Leadership. Responsible Leadership, 25-35.
• Carmeli, A. (2003). The Relationship Between Emotional Intelligence And Work Attitudes, Behavior And Outcomes. Journal of Managerial Psychology, 18(8), 788-813.
• Cismas, S., Carmen, I., Dona, & Gabriela I. A. (2016). Responsible Leadership. Procedia-Social And Behavioral Sciences 221, 111-118.
• Comrey, A.L. & Lee, H.L. (1992). A First Course In Factor Analysis, Hillsdale, New Jersey: Erlbaum.
• Cüceloğlu, D. (1998). İçimizdeki Biz., Sistem Yayıncılık. İstanbul.
• Çankaya, M. (2023). Dönüştürücü Liderlik Ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Sağlık Sektöründe Bir Uygulama. Ekev Akademi Dergisi, (94)
• Çelik A. (2016) Hemşirelerdeki Motivasyon Düzeyinin Ekip Çalışması Üzerindeki Etkisinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Bilim Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Demir, C., Yılmaz, M. K. & Çevirgen, A. (2010). Liderlik Yaklaşımları Ve Liderlik Tarzlarına İlişkin Bir Araştırma. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 2 (1) , 129-152.
• Demir, N., (2007). Örgüt Kültürü Ve İş Tatmini Plastik Sektöründe Bir Araştırma, İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Doh, JP, Stumpf, SA & Tymon Jr., WG (2011) Sorumlu Liderlik, Hindistan'da Yeteneğin Korunmasına Yardımcı Olur. İş Etiği Dergisi, 98, 85-100. Http://Dx.Doi.Org/10.1007/S10551-011-1018-3
• Erkorkmaz, Ü., Etikan, I., Demir, O., Özdamar, K., & Sanisoğlu, S. Y. (2013), Doğrulayıcı Faktör Analizi Ve Uyum İndeksleri. Türkiye Klinikleri Journal Of Medical Sciences, 33(1), 210-223.
• Esengin, B. O. & Şantaş, G. (2023). Sağlık Çalışanlarında Pozitif Psikolojik Sermaye, İş Performansı Ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkilerin İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 26 (1), 62-82
• Franklin, K. (2016). Examining The Impact Of Leadership Styles On The Motivation Of U.S. Teachers, Unpublished Phd Thesis. Walden University.USA.
• Genç, T. (1998), Kamu Yönetimi. Başkent Klişe Matbaacılık. Ankara.
• Güney, K., & Erşahin, Z. T. (2023). Dezavantajlı Bireylerde Kendini Gerçekleştirme Motivasyonu Oluşturmak Amacıyla Başarılarıyla Ünlenmiş Özel Gereksinimli Bireylerin Biyografik İncelemesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (Teke) Dergisi, 12(3), 1450-1472. Https://Doi.Org/10.7884/Teke.1360041
• Han Z., Wang Q., & Yan X. (2019). How Responsible Leadership Motivates Employees To Participate İn Environmental Organizational Citizenship Behavior: A Dual Mediation Model. Sustainability. 11(3):605. Https://Doi.Org/10.3390/Su11030605
• Han, B., Dağlı, A. & Elçiçek, Z. (2018). Örgütsel Bağlılık Ölçeği’nin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17 (68), 1788-1800.
• Hoch, J. E., & Dulebohn, J. H. (2013). Shared Leadership In Enterprise Resource Planning And Human Resource Management System Implementation. Human Resource Management Review, 23(1), 114-125. DOI: https://doi.org/10.1016/j.hrmr.2012.06.007
• Hoy, W. K. & Miskel, C. G. (2010). Eğitim Yönetimi. (7. Baskı). (Çev. Turan, S.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• İşcan, Ö. F. (2006). Dönüştürücü/Etkileşimci Liderlik Algısı Ve Örgütsel Özdeşleşme İlişkisinde Bireysel Farklılıkların Rolü., Akdeniz Üniversitesi Dergisi, 6 (11): 160-177.
• Karagöz, Y. (2017). SPSS Ve AMOS Uygulamalı Nicel-Nitel-Karma Bilimsel Araştırma Yöntemleri Ve Yayın Etiği. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kılıç, Y., & Yılmaz, E. (2019). İçsel, Dışsal Ve Yönetsel Faktörler Bağlamında Öğretmen Motivasyon Ölçeği’nin Geliştirilmesi. Eğitim Kuram Ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 5(1), 77-91.
• Kıraç, R. (2024). İşyeri Nezaketsizliği Çalışan Verimliliği ve Örgütsel Bağlılık Üzerine Bir Araştırma: Sağlık Çalışanları Örneği. İnsan Ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 13(3), 1806-1823. https://doi.org/10.15869/itobiad.1467055.
• Koçel, T. (2010). İşletme Yöneticiliği,12. Baskı, İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Küçükali, R. (2006). Bir Lider Olarak Atatürk Ve Eğitime Bakışı. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 0 (14), 211-222.
• Mutlucan, N. Ç. (2019). İtibar Yönetiminde Etik Liderlik, Etik Örgüt Kültürü, Kurumsal Sosyal Sorumluluk Ve Kurumsal İtibar İlişkileri Üzerine Kuramsal Bir Çalışma. Journal Of Empirical Economics And Social Sciences, 1(2), 19-35.
• Örücü, E., Tokyay, M., & Hasırcı, I. (2022). İş Motivasyonu-Örgütsel Bağlılık İlişkisi: Bir Alan Araştırması. Akademik Hassasiyetler, 9(18), 177-198.
• Örücü, E., & Zeybek, F. (2024). Dönüşümcü Liderlik İle İnovatif Davranış Eğilimleri Arasındaki İlişki: Örgütsel
• Bağlılığın Aracılık Etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 16(1), 961-978.
• Özdemir, E. (2003). Liderlik Ve Etik. Uludağ Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2),151-168. Özkan, O. S. & Üzüm, B. (2021). Sorumlu Liderlik: Bir Ölçek Uyarlama Çalışması. Journal Of Management And
• Economics Research, 19 (4), 199-212.
• Özmen, Ö. N., Eriş, E., & Özer, P. (2020). Dijital Liderlik Çalışmalarına Bir Bakış. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25 (1), 57-69.
• Özsalmanlı, A. Y. (2005). Türkiye’de Kamu Yönetiminde Liderlik Ve Lider Yöneticilik. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13), 137-146.
• Öztürk, N., & Çankaya, M. (2021). Psikolojik Sermayenin Örgütsel Bağlılığa Etkisinde Dönüştürücü Liderliğin Aracılık Rolü. Journal Of Business Research - Turk, 13(2), 1082–1092.
• Pless, N. M., & Maak, T. (Eds.). (2012). Responsible Leadership. Springer Science & Business Media.
• Pless, N. M., Maak, T., & Stahl, G. K. (2011). Developing Responsible Global Leaders Through Internationalservice- Learning Programs: The Ulysses Experience. Acad. Manag. Learn. Educ. 10, 237–260.
• Rego, A., & Cunha, M. P. (2008). Workplace Spirituality And Organizational Commitment: An Empirical Study. Journal of Organizational Change Management, 21(1), 53-75.
• Smith W. K., & Lewis M. W. (2011). Toward A Theory Of Paradox: A Dynamic Equilibrium Model Of Organizing. Academy Of Management Review, 36, 381-403.
• Stevens, J. P. (2002). Applied Multivariate Statistics For The Social Sciences (Fourth Edition). New Jersey: Lawrance Erlbaum Association.
• Tavakol M., & Dennick R (2011) Making Sense Of Cronbach's Alpha. International Journal Of Medical Education., 2, 53–5.
• Tulunay Ateş, Ö., & İhtiyaroğlu, N. (2019). Yetişkin Motivasyon Ölçeği: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(2), 611-620. Https://Doi.Org/10.24106/Kefdergi.2612
• Türker, M. (2024). İş'de Farklı Güdülenme Tiplerinin Rolü: Güdülenmenin Algılanan Liderlik Tarzları Ve Örgüte Bağlılık İlişkisindeki Aracı Rolü. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 26(46), 134-154.
• Uğurluoğlu, Ö., & Çelik, Y. (2009). Örgütlerde Stratejik Liderlik Ve Özellikleri. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 12(2), 121-156.
• Uyğun, N., & Işık, M. (2024). Pozitif Liderlik Algısının İş Motivasyonuna Etkisinde Psikolojik Sahiplik Ve Örgütsel
• Bağlılığın Aracılık Rolü. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 42(2), 319-340.
• Üzüm, B. (2022) Güncel Kavramlarla Örgütsel Davranı, Eğitim Yayın Evi 191.
• Voegtlin, C. (2011) Söylemsel Sorumlu Liderliği Ölçen Bir Ölçeğin Geliştirilmesi. İş Etiği Dergisi, 98,57-73. Http://Dx.Doi.Org/10.1007/S10551-011-1020-9.
• Waldman, D. A., & Galvin, B. M. (2008). Alternative Perspectives Of Responsible Leadership. Organizational Dynamics, 37(4), 327-341.
• Youssef, C. M., & Luthans, F. (2007). Positive Organizational Behavior In The Workplace: The Impact Of Hope, Optimism, And Resilience. Journal of Management, 33(5), 774-800. DOI: https://doi.org/10.1177/0149206307305562.
• Zeynel, E., ve Çarıkçı, İ. (2015). Mesleki Motivasyonun, İş Tatmini Ve Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkisi: Akademisyenler Üzerine Görgül Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(3), 15-34.
• Zivadinovic, K, N. (2004). Defining The Basic Product Attributes Using The Factor Analysis. Ekonomski Pregled, 55, 952–966.