A Syrian Bottle from Acemhöyük

Yıl 2022, Sayı: 26, 41 - 64, 04.08.2022

Yalçın Kamış

Öz

Acemhöyük is located on the southern tip of Tuz Gölü in the Aksaray Plain and was one of the largest trading centers during the Assyrian Trade Colonies. Excavations that have been conducted along the southern slope of the mound have revealed several Early Bronze Age layers under the Hellenistic and Assyrian Trade Colonies period deposits. The Early Bronze Age layers of Acemhöyük have yielded a large number of archaeological finds that indicate cultural and commercial relations extending beyond Central Anatolia. The Syrian bottle recovered from Level XI is one of these finds. Syrian bottles are one of the well-known and widely distributed vessel forms of the ancient Near East. They have been attested to in several Early Bronze Age sites distributed over a wide geographical area and thus are considered one of the distinctive archaeological object groups that are useful for understanding cultural and commercial relations alongside the chronological issues of the related period. The following article presents a typological and technical discussion on the Syrian bottle that was recovered from Level XI at Acemhöyük. As a result, the Acemhöyük bottle appears to have been connected to bottles that were distributed in Northwestern Syria.

Anahtar Kelimeler

Acemhöyük, Early Bronze Age, Pottery, Bottle, Syrian Bottle

Acemhöyük’ten Bir “Suriye Şişesi”

Öz

Tuz Gölü’nün hemen güneyinde, Aksaray Ovası’nda yer alan Acemhöyük Asur Ticaret Kolonileri Çağı’nın büyük ticari merkezlerinden biridir. Höyüğün güney yamacında yürütülen kazılar Helenistik Dönem ve Asur Ticaret Kolonileri Çağı dolgularının altında bulunan İlk Tunç Çağı tabakalarının açığa çıkartılmasını sağlamıştır. İlk Tunç Çağı tabakalarında Acemhöyük’ün Orta Anadolu dışına uzanan kültürel ve ticari bağlarının anlaşılmasına katkı sunan çok sayıda buluntu ele geçmiştir. Söz konusu buluntular arasında XI. tabakada ele geçen bir “Suriye Şişesi” de yer almaktadır. Eski Önasya dünyasının en fazla bilinen kap formları arasında yer alan “Suriye Şişeleri” oldukça geniş bir coğrafyaya yayılan çok sayıda İlk Tunç Çağı yerleşiminde ele geçmiştir. Bu nedenle, dönemin kültürel ve ticari ilişkilerinin kavranmasının yanı sıra kronolojik sorunlarına da ışık tutan buluntu gruplarından biri olarak kabul edilirler. Bu çalışmada Acemhöyük XI. tabakada ele geçen “Suriye Şişesi” biçimsel ve teknik özellikleriyle değerlendirilmiştir. Bunun sonucunda, Acemhöyük şişesinin Kuzeybatı Suriye’de dar bir alanda yayılım gösteren şişelerin bir örneği olduğu anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Acemhöyük, İlk Tunç Çağı, Seramik, Şişe, Suriye Şişesi

Kaynakça

• Alp, E. (2018). Bottle Shaped Vessels in Anatolia and the Syrian Bottle. Anadolu Araştırmaları 21, 56-75. google scholar
• Aydıngün, Ş. ve Aydıngün, H. Selimpaşa Höyük Suriye Şişesi: Mezopotamya Balkanlar Arasındaki Ticari Kanıtlara Yeni Bir Katkı. Arkaeoloji Dergisi, 27, 21-32. google scholar
• Bachhuber, C. (2015). Citadel and Cemetery in Early Bronze Age Anatolia. Sheffield: Equinox. google scholar
• D’Andrea, M. (2017). Early Bronze Age IVB at Ebla-Stratigraphy, Chronology and Material Culture of the Late Early Syrian Town and Their Meaning in the Regional Context. Annales Archeologiques Arabes Syriennes, LVII-LVIII, 131-164. google scholar
• Duru, R. (2010). Gedikli Karahöyük II. Ankara: Türk Tarih Kurumu. google scholar
• Efe, T. (2007). The Theories of ‘Great Caravan Route’ between Cilicia and Troy: The Early Bronze Age III Period in Inland western Anatolia. Anatolian Studies 57, 47-64. google scholar
• Falb, C., Porter, A. & PruB, A. (2014). North Mesopotamian Metallic Ware: Jezirah Stone Ware, North-Mesopotamian Grey Ware and Euphrates Banded Ware. In ARCANE International I Ceramics (pp. 171200). Turnhout: Brepols. google scholar
• Felli, C. (2012). Funerary Practices from the End of the Early to the Middle Bronze Age in North-western Syria: the Middle Euphrates Valley. In P. Pfalzner, H. Niehr, E. Pernicka & A. Wissing (Eds.), (Re-) Constructing Funerary Rituals in the Ancient Near East (pp. 79-110). Wiesbaden: Harrassowitz. google scholar
• Goldmann, H. (1956). Excavations at Gözlükule, Tarsus, from the Neolithic through the Bronze Age, Volume II. Princeton: Princeton University Press. google scholar
• Kamış, Y. (2017). Erken Tunç Çağı’nda Acemhöyük ve Konya Ovası. S. Özkan, H. Hüryılmaz ve A. Türker (Eds.), Samsat’tan Acemhöyük’e Eski Uygarlıkların İzinde: Aliye Öztan’a Armağan Kitabı içinde (s. 165176). İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi. google scholar
• Kamış, Y. (2018). Acemhöyük Buluntuları Işığında Erken Tunç Çağı’nda Orta Anadolu’nun Güneyinde Çark Yapımı Seramiğin Ortaya Çıkışı. ADALYA, 21, 63-84. google scholar
• Kamış, Y. (2020). Acemhöyük’ten Bir Grup Erken Tunç Çağı Seramiği. B. Gür ve S. Dalkılıç (Eds.), Anadolu Prehistoryasına Adanmış Bir Yaşam: Jak Yakar’a Armağan Kitabı içinde (s. 285-310). Ankara: Bilgin Kültür Sanat. google scholar
• Kühne, H. (1976). Die Keramik von Tell Chuera und ihre Beziehungen zu Funden aus Syrien-Palastina, der Türkei und dem Iraq, Syrien-Palastina, Berlin: Gebr Mann. google scholar
• Leschtakov, L. & Zimmermann, T. (2021). The Casting Mould for a “Syrian Bottle” from Lipnik, Bulgaria. Praehistorische Zeitschrift, 96 (1), 89-100. google scholar
• Massa, M. & Palmisano, A. (2018). Change and Continuity in the Long-Distance Exchange Networks between Western/Central Anatolia, Northern Levant and Northern Mesopotamia, c.3200-1600 BCE. Journal of Anthropological Archaeology 49, 65-87. google scholar
• Mazzoni, S. (1985). Elements of the Ceramic Culture of Early Syrian Ebla in Comparison with Syro-Palestenian EB IV. BASOR, 257, 1-18. google scholar
• Mellink, M. J. (1967). Archaeology in Asia Minor, American Journal of Archaeology, 71(2), 155-174. google scholar
• Mellink, M.J. (1989). Anatolian and Foreign Relations of Tarsus in the Early Bronze Age. In K. Emre, B. Hrouda (pp. 319-332), M. Mellink & N. Özgüç (eds.), Anatolia and Ancient Near East, Studies in Honor of Tahsin Özgüç. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. google scholar
• Ökse, T. (2004). Suriye Şişelerinin Taşınma Biçimlerine İlişkin Yeni Bir Bulgu. Belleten LXVIII/253, 599-612. google scholar
• Özgüç, N. (1982). Acemhöyük Kazıları 1981 Yılı Çalışmaları. Belleten XLVI, 988-990. google scholar
• Özgüç, N. (1990). An Early Bronze Age Jar from Acemhöyük. Eretz-Israel XXI, 70-73. google scholar
• Özgüç, N. (2015). Acemhöyük-Buruşhaddum I, Silindir Mühürler ve Mühür Baskılı Bullalar, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. google scholar
• Özgüç, T. (1986). New Observations on the Relationship of Kültepe with Southeast Anatolia and the North Syria during the Third Millennium BC. In J. V. Canby, E. Porada, B. S. Ridgway & T. Stech (Eds.), Ancient Anatolia, Aspects of Change and Cultural Development, Essays in Honor of Machteld J. Mellink (pp. 31-47). Wisconsin: The University of Wisconsin Press. google scholar
• Özgüç, T. & Temizer, R. (1993). The Eskiyapar Treasure. In M. J. Mellink, E. Porada & T. Özgüç (Eds.), Aspects of Art and Iconography: Anatolia and its Neighbours, Studies in Honor of Nimet Özgüç (pp. 613628). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. google scholar
• Öztan, A. (1989). A Group of Early Bronze Age Pottery from the Konya and Niğde Region. In K. Emre, B. Hrouda (pp. 407-418), M. Mellink & N. Özgüç (eds.), Anatolia and Ancient Near East Studies in Honor of Tahsin Özgüç. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. google scholar
• Öztan, A. (1995). 1993 Acemhöyük Kazıları. Kazı Sonuçları Toplantısı XVI (1), 189-192. google scholar
• Öztan, A. (2012). Acemhöyük 1962-1988, 1989-. O. Bingöl, A. Öztan, H. Taşkıran (Eds.), Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi 75. Yıl Armağanı, Arkeoloji Bölümü Tarihçesi ve Kazıları kitabı içinde (s. 59-66). Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları. google scholar
• Öztan, A. (2013). 2012 Yılı Acemhöyük Kazıları ve Sonuçları. Kazı Sonuçları Toplantısı XXXV (3), 136-150. google scholar
• Rahmstorf, L. (2006). Zur Ausbreitung vorderasiatischer Innovationen in die frühbronzezeitliche Âgâis, Prahistorische Zeitschrift, 81/1, 58-62. google scholar
• Rova, E. (1991). Die Keramik aus dem Graberfeld. In W. Orthmann & E. Rova (Eds.), Ausgrabungen in Wreide, Graber des 3. Jahrtausends V. Chr. im Syrischen Euphrattal 2 (pp. 71-179). Saarbrücken: Saarbrücker Druckerei. google scholar
• Sazcı, G. (2007). The Treasures of Troia. İstanbul: Aygaz. google scholar
• Schliemann, H. (1881). Ilios Stadt und Land der Trojaner. Leipzig: F.A. Brockhaus. google scholar
• Schachner, Ş. & Schachner, A. (1995). Eine “syrische” Flasche aus Fara. Mitteilungen der Deutschen Orient Gesellschaft 127, 83-96. google scholar
• Sconzo, P. (2014). Syrian Bottles. In M. Lebeau (Ed.), ARCANE International I Ceramics (pp. 215-236). Turnhout: Brepols. google scholar
• Seeher, J. (2000). Die Bronzezeitliche Nekropole von Demircihöyük-Sarıket: Ausgrabungen des Deutschen Archaologischen Instituts in Zıısammenarbeit mit dem Museum Bursa 1990-1991. Tübingen. google scholar
• Şahoğlu, V. (2005). The Anatolian Trade Network and the İzmir Region During the Early Bronze Age. Oxford Journal ofArchaeology, 24, 339-361. google scholar
• Şenyurt, S. Y., Akçay, A. ve Kamış, Y. (2014). Ovaören 2013 Yılı Kazıları. Kazı Sonuçları Toplantısı XXXVI (2), (101-119). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. google scholar
• Türkteki, M. (2012). Batı ve Orta Anadolu’da Çark Yapımı Çanak Çömleğin Ortaya Çıkışı ve Yayılımı. MASROP, 7, 45-111. google scholar
• Vacca, A. (2014). Chronology and Distribution of 3rd Millennium BC Flasks. In S. Pizzimenti & L. Romano (Eds), Studi in onore di Paolo Matthiae, Sime ummianka (= CMAO 16) Contributi e materiali di archeologia orientale XVI (pp. 252-285). Roma: „Sapienza“ Universitâ di Roma- Dipartimento di Archeologia. google scholar
• Von der Osten, H. H. (1937). The Alishar Hüyük Seasons of 1930-32 Part I. Chicago: The University of Chicago Press. google scholar
• Yener, K. A. (1995). Göltepe 1993 Kazı Sonuçları. Kazı Sonuçları Toplantısı XVI, (177-188). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. google scholar
• Yener, A. (2000). The Domestication ofMetals. The Rise of Complex Metal Industries in Anatolia. Leiden: Brill google scholar
• Yılmaz, D. (2019). The Geography of the Kings: Cultural Interactions Between Anatolia and Mesopotamia during the Akkadian Period. In V. Şahoğlu, M. Şevketoğlu & Y. H. Erbil (Eds.), Connecting Cultures: Trade and Interconnections in the Ancient Near East from the Beginning until the End of the Roman Period (pp. 165-186). Ankara: Ankara Üniversitesi. google scholar
• Zimmermann, T. (2005). Perfumes and Policies- A “Syrian Bottle” from Kinet Höyük and Anatolian Trade Patterns in the Advanced Third Millennium BC. Anatolica XXXI, 161-169. google scholar