Surrounding Wall of Mimar Sinan’s Mosques: Components and Construction Techniques

Yıl 2019, Sayı: 12, 343 - 367, 31.07.2019

Nil Orbeyi

Öz

The aim of the
study is to determine the original characteristics of Mimar Sinan's mosques'
surrounding walls in Istanbul by examining their material, construction
technique, and formation properties and also to document their construction
technology for conservation. The surrounding walls, that define the boundaries
of the structures, have been used in civil architecture for security and
privacy purposes. In monumental architecture, it was used to determine the land
borders without interrupting the relationship of the structure with its
periphery and also to define the spiritual boundary according to some
researchers. In the first stage of the study, the location of the surrounding
walls and changes in the plan schemes in the historical process were examined
with archival documents and its components explained. In the next stage, the
components of nine Sinan mosque's windowed surrounding walls and their
relations with each other were examined depending on their material, size, and
shape, and presented with visuals. As a result,
it is seen that the formation properties of the surrounding walls are
differentiated depending on their location, topography, visual concern, and
interventions. However, their construction techniques, materials, and
components are similar.

Anahtar Kelimeler

Mosque surrounding wall, Construction technique, Masonry wall, Coping, Iron grilled window, Mimar Sinan

Mimar Sinan Camilerinde Çevre Duvarı: Bileşenleri ve Yapım Teknikleri

Öz

Çalışmanın amacı,
Mimar Sinan’ın İstanbul’da bulunan külliye camilerinin çevre duvarlarının
malzeme, teknik ve biçimlenme özelliklerini inceleyerek özgün niteliklerini belirlemek
ve yapım teknolojisinin korunması için belgeleme yapmaktır. Yapıların arazideki
sınırlarını belirleyen çevre duvarları sivil mimaride güvenlik ve mahremiyet
amaçları ile kullanılmıştır. Anıtsal mimaride ise yapının çevresi ile
ilişkisini tamamen kesmeden hem yapının arazideki sınırını belirleyen hem de
bazı araştırmacılara göre manevi sınırı tanımlamak amacıyla kullanılmıştır.
Çalışmanın birinci aşamasında çevre duvarlarının arazideki konumu ile tarihsel
süreçte plan şemalarında meydana gelen değişimarşiv belgeleri eşliğinde
incelenmiş, çevre duvarlarının bileşenleri anlatılmıştır. Sonraki aşamada ise
çalışma kapsamında ele alınan dokuz Sinan külliye camisinin pencereli çevre
duvarlarının bileşenleri ve birbirileriyle olan ilişkileri malzeme, boyut ve
biçimlerine bağlı olarak arşiv belgeleri ve saha arştırmaları eşliğinde
incelenmiştir. Elde edilen veriler sonucunda,
çevre duvarlarının biçimlenme özelliklerinin konum, topografya, görsel kaygı ve
müdahalelere bağlı olarak farklılaştığı görülmüştür. Bununla birlikte, inşaat
teknikleri, malzeme ve bileşenleri benzerdir. 

Anahtar Kelimeler

Cami çevre duvarı, Yapım tekniği, Duvar örgüsü, Harpuşta, Lokma parmaklıklı pencere, Mimar Sinan

Kaynakça

• Alman Mavileri 1913-1914 I. Dünya Savaşı Öncesi İstanbul Haritaları, Prepared by İbrahim Dağdelen, İstanbul, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Kütüphane ve Müzeler Müdürlüğü Yayınları, 2006.
• ARSEVEN, Celal Esad, Sanat Ansiklopedisi, V. I, İstanbul 1983.
• BARKAN, Ö. Lütfü, Süleymaniye Camii ve İmareti İnşaatı, V. 2, Ankara 1979.
• CERASI, Maurice, “The Urban and Architectural Evoluation of the İstanbul Divan Yolu”, Muqarnas: An Annual on the Visual Culture of the Islamic World, No. 22, 2005, pp. 217-218.
• ÇELIK, Serpil, Süleymaniye Külliyesi Malzeme, Teknik ve Süreç, Ankara 2009.
• EGEMEN, Affan, İstanbul’un Çeşme ve Sebilleri, İstanbul 1993.
• EGLI, Hans G., Sinan an Interpretation, İstanbul 1997.
• ELDEM, S. Hakkı, Yapı, İstanbul undated.
• ERZEN, J. Nejdet, “Osmanlı Estetiği”, Osmanlı Kültür ve Sanat, Ed. G. Eren, V. 10. Ankara 1999, pp. 39-48.
• ERZEN, J. Nejdet, Mimar Sinan Cami ve Külliyeleri Tasarım Süreci Üzerine Bir İnceleme, Ankara 1991.
• EYİCE, Semavi, “Çeşme”, TDV İslam Ansiklopedisi, V. 8, 1993, pp. 277-287.
• GURLITT, Cornelius, Die Baukunst Konstantinopels, Berlin 1912.
• KOLAY, İlknur; ÇELİK, Serpil, “Malzeme ve Teknoloji”, Bir Şaheser Süleymaniye Külliyesi, Ed. Selçuk Mülayim, Ankara 2007, pp. 125-147.
• KUBAN, Doğan, “Şehzade Külliyesi”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, V. 7, 1994, pp. 152-155.
• NECİPOĞLU, Gülru, The Age of Sinan: Architectural Culture in the Ottoman Empire, Princeton-Oxford 2005.
• ORMAN, İsmail, “Şehzâde Camii Hazîresi: Osmanlı Mezar Geleneğine Aykırı Bir Hazîre Gelişimi”, Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi, No. 15, 2000, pp. 22-37.
• ORMAN, İsmail, “Şehzade Külliyesi İstanbul’da XVI. Yüzyılın İlk Yarısı Sonunda İnşa Edilen Külliye”, TDV İslam Ansiklopedisi, V. 38, 2010, pp. 483-485.
• PERVITITCH, J. Jacques, J. Jacques Pervititch Sigorta Haritalarında İstanbul, Istanbul 2000.
• SÖNMEZ, Neslihan, Osmanlı Dönemi Yapı ve Malzeme Terimleri Sözlüğü, İstanbul 1997.
• SÖZEN, Metin; TANYELİ, Uğur, Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul 1994.
• TAYLA, Hüsrev, Geleneksel Türk Mimarisinde Yapı Sistem ve Elemanları, İstanbul 2007.
• ÜLGEN, A. Saim, Mimar Sinan Yapıları (Katalog), Prepared by F. Yenişehirlioğlu, E. Madran, Ankara 1989.
• ÜNSAL, Behçet, “İstanbul’un İmarı ve Eski Eser Kaybı”, Türk Sanatı Tarihi Araştırma ve İncelemeleri Dergisi, V. 2, 1969, pp. 6-60.
• WIENER, Müller, İstanbul’un Tarihsel Topografyası, İstanbul 2001.
• YORULMAZ, Müfit; AHUNBAY, Zeynep, “Sinan Camilerinde Taşıyıcı Sistem Konstrüksiyon”, II. International Congress on the History of Turkish and Islamic Science and Technology, V. 3, 1986, pp. 123-144.
• I Istanbul Immovable Cultural and Natural Heritage Protection High Council
• The Archives of the Republic of Turkey Prime Ministry Directorate General of Foundations https://saltonline.org/ Access Date: 02.10.2019
• http://hdl.handle.net/10020/96r14_ref16792_tbp Access Date: 02.10.2019