ÇEVİRİ EĞİTİMİNDE KÜLTÜR EDİNCİNİN KAZANDIRILMASI ÜZERİNE

Yıl 2015, Cilt: 6 Sayı: 10, 51 - 72, 09.02.2018

Yeşim Tükel Kanra

Öz

1980’lerde sosyal bilimlerde yaşanan paradigma değişimi ve “kültüre yöneliş”in (cultural turn) etkisiyle, çeviri araştırmalarında kültür olgusu merkezi bir konuma yerleşmiş, çeviri kararlarını kültürel farklılık/ farkındalık ekseninde değerlendirme gerekliliği bir ön kabul haline gelmiştir. Bunun doğal bir sonucu olarak çeviri eğitiminde kültür edinci kavramı, öğrencilere kazandırılmak istenen çeviri edincinin temel bileşenlerinden biri olarak ele alınmaya başlamıştır. Bu makalenin amacı, konuyla ilgili literatürün temel hipotezlerinden yola çıkarak kültür edinci kavramını çeviribilim perspektifiyle anlamaya çalışmak ve derslerde kültürel bilginin aktarımı ve kültür edincinin kazandırılmasını sağlayabilecek olası metodolojilere yönelik fikirler oluşturmaya çalışmaktır. Bunun için önce çeviri edinci kavramı çerçevesinde kültür edincinin diğer edinçlerle ilişkisi kurulmaya çalışılmış, daha sonra Jorge Luis Borges’in Ölüm ve Pusula adlı kitabındaki “Averroes’in Arayışı” adlı öyküsü bu ilişkiyi örneklemek üzere ele alınmıştır. Ardından, Okan Üniversitesi Çeviribilim Bölümü öğrencilerinin Uygarlık Tarihi dersinde karşılaştıkları kültürel bilgiyi kültür edincine ne kadar dönüştürebildiklerini gözlemlemek amacıyla Shirley Jackson’ın Piyango adlı öyküsünden hareketle sınıf içinde somut bir uygulama yapılmıştır. Makalenein son böümünde bu uygulamadan gözlem, sınav ve öğrenci geri bildirimleri yoluyla elde edilen sonuçlar üzerinden, kültür edincini geliştirmeyi hedefleyen derslerin metodolojisine yönelik çıkarımlar yapılmaya çalışılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Çeviribilim, çeviri eğitimi, çeviri edinci, kültür edinci, kültür aktarımı

Kaynakça

• Akalın, Rahman / Gündoğdu, Mehmet (2010) ‘Akademik Çeviri Eğitiminin Temel İlkeleri Üzerine Düşünceler: Uygulanan Ders İzlenceleri Bağlamında Hedefler ve Beklentiler’, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 6, Sayı 1, Haziran 2010, ss. 79-93.
• Albir, Amparo Hurtado / Olslls-Soler, Christian (2016) ‘Procedures for assessing the acquisition of cultural competence in translator traning’, The Interpreter and Translator Trainer, Cilt 10, Sayı 3, ss. 318-342.
• Amman, Margret (2008) Akademik Çeviri Eğitimine Giriş, çev. E. Deniz Ekeman, Multilingual Yayınları, İstanbul.
• Atayman, Veysel (1997) ‘Kültür Politikalı Açısından Çeviri Eğitimi ya da Çeviri Eğitiminde Kültürel Birikim Sorunu’, Türkiye’de Çeviri Eğitimi: Nereden Nereye?, Yay. Haz. Turgay Kurultay, İlknur Birkandan, İstanbul: Sel Yayıncılık, ss. 13-22.
• Cebeci, Oğuz (2004) Psikanalitik Edebiyat Kuramı. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Cosma, Michaela (2012) ‘Perceptions of Cultural Competence: The Trainees’ Perspective’, Professional Communication and Translation Studies, 5 (1-2) / 2012, ss. 67- 74.
• Eruz-Esen, Sakine (2008) Akademik Çeviri Eğitimi – Çeviri Amaçlı Metin Çözümlemesi. İstanbul: Multilingual.
• Eser, Oktay (2013) Çeviri Eğitiminde Edinç Kavramının Değerlendirilmesi, Tez Danışmanı: Doç. Dr. Ayşe Nihal Akbulut, İÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çeviribilim Doktora Programı, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Fenyö, Sarolta Simigné (2005) ‘The Translator’s Cultural Competence’, European Integration Studies, Miskolc, Cilt 4, Sayı 2, ss. 61-72.
• Kurultay, Turgay (1997) ‘Neler Olmazsa Çeviri Eğitimi Olmaz? Çeviri Eğitiminde Temel İlkeler Belirlemeye Yönelik Bir Deneme’, Türkiye’de Çeviri Eğitimi: Nereden Nereye?, Yay. Haz. Turgay Kurultay, İlknur Birkandan, İstanbul: Sel Yayıncılık, ss. 23-30.
• Neubert, Albrecht (2000) ‘Competence in Language, in Languages, and in Translation’, Developing Translation Competence, Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamins, ss. 3-17. PICT (Promoting Intercultural Competence in Translators), http:// www.pictllp.eu/en. 25.10.2017.
• Püsküllüoğlu, Ali (2008) Türkçe Sözlük. 7. bs. İstanbul: Can Yayınları.
• Schaeffner, Christina (2000b) ‘Running before Walking? Designing a Translation Programme at Undergraduate Level’, Developing Translation Competence, Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
• Schaeffner, Christina / Adab, Beverly (2000a) ‘Developing Translation Competence: Introduction’, Developing Translation Competence, Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
• Tanyeri, Çağlar (2003) Bir Edebiyat Metni Olarak Peter Weiss’ın ‘Direnişin Estetiği’ Adlı Romanında Anlama ve Aktarma Süreçleri, Tez Danışmanı Prof. Dr. Ali Turgay Kurultay, İstanbul, Mayıs 2003.
• Tomozieu, Daniel / Koskinen, Kaisa / D’Arcangelo, Adele (2016) ‘Teaching intercultural competence in translator training’, The Interpreter and Translator Trainer, Cilt 10, Sayı 3, ss. 251-267.
• Tomozieu, Daniel / Minna Kumpulainen (2016) ‘Operationalising intercultural competence for translation pedagogy’, The Interpreter and Translator Trainer, Cilt 10, Sayı 3, ss. 268-284.
• Witte, Heidrun (2000) Die Kulturkompetenz des Translators: Begriffliche Grundlegung und Didaktisierung. Tübingen: Stauffenburg Verlag.