YAYIN ETİĞİ

JCoDe Journal of Computational Design, Yayın Etiği Komitesi (COPE) ve Akademik Yayıncılıkta Şeffaflık ve En İyi Uygulama İlkeleri (COPE, DOAJ ve OASPA tarafından hazırlanan ortak bildiri) gibi kuruluşlar tarafından belirlenen yönerge ve temel uygulamalara bağlı kalmayı taahhüt eder. Bu standartlar, akademik yayıncılıkta şeffaflık, dürüstlük ve mükemmeliyeti teşvik etmeyi amaçlar. Dergi, bu ilkelere bağlı kalarak yayınladığı araştırmaların yüksek kalitede olmasını ve bilim topluluğunun etik standartlarına uygun olmasını sağlar.

Yazarlar, makalelerinin gerekli etik yönergelere uygun olmasını sağlamak için EASE Yazarlar için Etik Kontrol Listesi’ni incelemeye teşvik edilir.

Ayrıca, İTÜ Sosyal ve İnsan Bilimleri İnsan Deneyleri (SB-INAREK) ile Sağlık ve Mühendislik Bilimleri İnsan Deneyleri (SM-INAREK) rehber ilkeleri temel alınarak hazırlanmıştır.

HAKEMLİK SÜRECİ

JCoDe Journal of Computational Design Dergisi’ne gönderilen makaleler, yazarların ve hakemlerin birbirini tanımadığı çift körleme hakemlik sürecine tabi tutulur. Her makale, tarafsız bir değerlendirme sağlamak amacıyla ilgili alanda uzman iki hakem tarafından değerlendirilir.

Hakem raporları doğrultusunda, makalenin yayımlanmasına, rapor çerçevesinde yazardan düzeltme talep edilmesine ya da makalenin reddedilmesine karar verilir ve durum yazara en kısa sürede bildirilir. Eğer hakem raporlarından biri kabul, diğeri ret yönünde olursa, makale için üçüncü bir hakem atanabilir ya da yeni bir hakem atamaya gerek duyulmadan Editörler Kurulu ve editör nihai kararı verme yetkisine sahiptir.

Başvurular öncelikle dergi yönergelerine uygunluğunu kontrol etmek amacıyla editoryal ofis tarafından teknik bir incelemeye tabi tutulur. Bu gereklilikleri karşılamayan makaleler, teknik düzeltme talepleriyle yazarlara geri gönderilir. Uygun olan makaleler, kapsam ve kalite açısından değerlendirilmek üzere Baş Editör’e iletilir. Uygun bulunmayan makaleler bu aşamada reddedilebilir. Uygun görülen makalelerde, Baş Editör, Yardımcı Editörler ile iş birliği yaparak hakem ataması yapar. Yardımcı Editörler, bir makaleyi reddedebilir, hakemlik sürecine devam edebilir ya da daha fazla inceleme öncesinde düzeltme talep edebilir. Hakemlerden gelen geri bildirimlere dayanarak hazırlanan öneriler Baş Editör’e iletilir ve nihai karar verilir.

Düzeltilmiş makaleler genellikle orijinal hakemler tarafından yeniden değerlendirilir. Editörler Kurulu, yoğunluk durumuna bağlı olarak olumlu hakem değerlendirmesi alan bir makaleyi ilgili sayıda yayımlanmayıp başka bir sayıda yayımlama hakkına sahiptir. Gecikme durumunda yazarlara bilgi verilerek makalelerini geri çekme seçeneği sunulur.

Hakemlik süreci tamamlandıktan sonra, yazarlara anonim hakem raporları ve editoryal karar iletilir. Hakemlik raporları gizli tutulur ve kamuya açıklanmaz. Gönderilen materyaller gizli olarak değerlendirilir ve yayımlanma öncesinde kullanılmamalıdır. Hakemler tarafından yazarın fikirlerinin veya verilerinin kötüye kullanıldığından şüphelenilmesi durumunda, COPE yönergelerine uygun olarak işlem yapılır.

Yazarlar, başvuru sırasında hakem önerilerinde bulunabilir, ancak nihai hakem seçimi kararı ilgili editöre aittir. Hakemlerin, sürecin adil ve dürüst bir şekilde ilerlemesini sağlamak için COPE’un Hakemler için Etik Yönergeleri’ne uyması gerekmektedir. Manipülasyonu önlemek için Editörler Kurulu, COPE’un önerdiği akış şemaları ve prosedürlere bağlı kalır. Yayımlandıktan sonra suistimal şüphesi oluşursa, konu ilgili şekilde ele alınır.

Potansiyel hakemler, bir daveti kabul etmeden önce editöre çıkar çatışmalarını bildirmekle yükümlüdür. Bu, editörün katılım kararını şeffaflık ve dürüstlük çerçevesinde vermesini sağlar. Editörler ile hakemler arasındaki iletişim gizlidir ve üçüncü kişilerle paylaşılmamalıdır.

DEĞERLENDİRME SÜRECİ

Değerlendirme için gönderilen tüm makalelerin, dergi içeriği ve şablonuna uygun olması gerekmektedir. Bu uygunluk, editör tarafından değerlendirilir ve alan editörlerine atanır. Makale dergi şablonuna uygun değilse, yazarlar en kısa sürede bilgilendirilir. Alan editörleri, makalenin alana ve dergi yazım kurallarına uygunluğunu değerlendirir. Alan editörlerinin değerlendirme süresi her makale için bir haftadır. Düzeltmeler tamamlandıktan sonra makale hakemlere gönderilir.

Hakemlerin değerlendirme süresi 15 gündür ve bu süre içinde hakem, makaleyi değerlendirerek raporlar. Yazarlar, bu değerlendirme ve raporlar hakkında bilgilendirilir. Tüm süreçler, Editörler Kurulu tarafından kontrol edilir. Hakemler gerekli gördüklerinde birden fazla düzeltme talep etme ve yapılan düzeltmeleri tekrar görme hakkına sahiptir. Yazar gerekli düzeltmeleri yaptıktan sonra, alan editörleri makaleyi kontrol ederek yayıma hazırlar.

Kabul edilen makalelerin tüm yayın hakları JCoDe Journal of Computational Design Dergisi‘ne aittir. Makaleler başka bir yerde yayımlanamaz, kopyalanamaz veya referans verilmeden kullanılamaz.

Dergimize makale gönderimi ve yayımlanması için yazarlardan herhangi bir ücret talep edilmemektedir.

REVİZYON AŞAMASI

Makalesi “küçük düzeltme (minor revision)” veya “büyük düzeltme (major revision)” gereken yazarlar, Baş Editör tarafından bir karar mektubu alacaktır. Bu mektup, hakemlerin ve editörlerin geri bildirimlerini detaylandıracak ve düzeltilmiş makalenin teslimi için bir son tarih belirtecektir. Küçük düzeltmeler, hakem raporlarının yazara ulaşmasından itibaren en geç 10 gün içinde DergiPark sistemine yüklenmelidir. Büyük düzeltmeler için bu süre 15 gündür.

Revize edilen makale ile birlikte, yazarların bir düzeltme notu da sunmaları gerekmektedir. Bu belge, hakemlerin her bir yorumunu ayrı ayrı ele almalı ve makalede yapılan değişiklikleri açıkça belirtmelidir (her yorumun ardından yazarın yanıtı ve ilgili satır numaraları yer almalıdır). Ayrıca, makalede yapılan değişiklikleri vurgulayan açıklamalı bir ana metin versiyonu da sunulmalıdır. Revizyon notu, DergiPark platformunda Word belgesi formatında teslim edilmelidir.

Revize edilmiş makaleler belirtilen süre içinde teslim edilmelidir. Eğer düzeltilmiş makale belirtilen süre içinde teslim edilmezse, düzeltme hakkı geri çekilebilir. Daha fazla zamana ihtiyaç duyan yazarlar, belirtilen süre dolmadan önce ek süre talebinde bulunmalıdır.

HAKEM SORUMLULUKLARI

Hakemlik süreci, editör ve Editörler Kurulu’nun karar alma sürecine yardımcı olur. Bir araştırmayı değerlendirmek için yeterli olmadığını düşünen veya belirtilen süre içinde değerlendirmeyi tamamlayamayacak olan bir hakem, durumu editöre bildirmeli ve değerlendirme sürecine katılmamalıdır.

Hakemler, değerlendirme sırasında edindikleri bilgi veya fikirleri gizli tutmalı ve makaledeki materyalleri kendi araştırmalarında kullanmamalıdır. Herhangi bir çıkar çatışması olmamalıdır. Makaleler, etnik köken, cinsiyet, cinsel yönelim, dini inanç, vatandaşlık veya siyasi görüşlerden bağımsız olarak değerlendirilmelidir. Değerlendirme objektif bir şekilde yapılmalı ve bu değerlendirmedeki görüşler destekleyici belgelerle ifade edilmelidir.

Hakemler, makalede atıf yapılan kaynakların referanslar kısmında belirtilip belirtilmediğini kontrol etmelidir. Önceden yayımlanmış makalelerle önemli bir benzerlik veya örtüşme olması durumunda bunu raporlamakla yükümlüdürler.

EDİTÖR SORUMLULUKLARI

Editör, makaleleri etnik köken, cinsiyet, cinsel yönelim, dini inanç, vatandaşlık veya siyasi görüşlerden bağımsız olarak değerlendirir ve dergide hangi makalelerin yayımlanacağına karar verir. Bu karar, makalenin doğruluğu, geçerliliği, önemi ve derginin kapsamıyla uyumlu olmalıdır. İftira, telif hakkı ihlali ve intihal ile ilgili mevcut yasal gereklilikler dikkate alınmalıdır.

Editörler, gönderilen makalelerle ilgili tüm bilgilerin, makale yayımlanana kadar gizli tutulmasını sağlar. Süreç boyunca, yazarlar, editörler ve hakemler arasında çıkar çatışması veya rekabete izin verilmemelidir.

Gönderilen bir makaledeki materyaller, yazarın açık yazılı izni olmadan editörün araştırmalarında kullanılamaz.

YAZAR SORUMLULUKLARI

Yazarlar, yapılan çalışmayı doğru bir şekilde tanımlamalı ve önemini nesnel bir şekilde tartışmalıdır. Bir makale, çalışmanın atıf yapılabilmesini sağlayacak gerekli detayları ve referansları içermelidir.

Yazarlar, çalışmalarının özgün olduğunu garanti etmeli ve eğer başka çalışmalardan yararlanılmışsa, bu çalışmalar uygun şekilde kaynak gösterilmelidir. Çalışmada kullanılan tüm kaynaklar atıf yapılmış olmalıdır. İntihal, etik olmayan bir yayıncılık davranışını temsil eder ve kabul edilemez.

Yazarlardan, bir makale ile bağlantılı olarak ham verileri sunmaları talep edilebilir ve bu veriler, yayımlandıktan sonra makul bir süre boyunca saklanmalıdır.

Yazarlar, aynı çalışmayı başka bir dergiye yayımlanmak veya değerlendirilmek üzere göndermemelidir. Aynı çalışmanın eşzamanlı olarak birden fazla dergiye sunulması etik olmayan bir davranış olarak kabul edilir.

Yazarlık, çalışmaya anlamlı katkı sağlayan kişilerle sınırlı olmalıdır. Tüm katkı sağlayan kişiler ortak yazar olarak listelenmeli ve sorumlu yazar, katkı sağlayan tüm yazarların yazar listesinde yer almasını sağlamalıdır.

Tüm yazarlar, makalelerinin sonuçlarını veya yorumlarını etkileyebilecek mali veya diğer çıkar çatışmalarını açıklayan bir beyan eklemelidir. Proje için sağlanan tüm finansal destek kaynakları belirtilmelidir.

İNTİHAL VE ETİK SUİSTİMALLER

Yazarlar, makale ile birlikte bir benzerlik raporunu (Turnitin veya iThenticate aracılığıyla) yüklemelidir. Bu rapordaki benzerlik oranı %20’nin altında olmalıdır. Eğer oran %20’den yüksekse, makale yazara geri gönderilir ve düzenleme talep edilir. Benzerlik oranı hala yüksek kalırsa, dergi makaleyi reddetme hakkına sahiptir.

Diğer çalışmaların veya önceki kendi araştırmalarının kullanımı durumunda, materyalin her seferinde doğru bir şekilde atıf yapılması zorunludur. Yazarlar, aşağıda belirtilenler de dahil olmak üzere tüm intihal ve etik suistimal biçimlerinden kaçınmalıdır:

• Atıf Manipülasyonu: Aşırı öz atıf, aynı dergideki makalelere aşırı atıfta bulunma veya onursal ya da gereksiz atıflar ekleyerek atıf sayılarını yapay bir şekilde artırma gibi etik olmayan uygulamalar.
• Öz İntihal (Metin Yeniden Kullanımı): Önceki yayınlarından içerik veya cümleleri uygun atıf yapmadan yeniden kullanma. Bu durum, önceki çalışmaların belirtilmemesi nedeniyle intihal olarak kabul edilir.
• Salam Dilimleme: Tek bir kapsamlı araştırma projesini, bulguların yeniliğini veya önemini abartmak amacıyla daha küçük ve daha az anlamlı makalelere bölmek.
• Veri Üretimi: Araştırma veya deney sırasında oluşturulmamış verileri yaratma ve sunma. Bu durum, araştırma etiğinin ciddi bir ihlali olarak değerlendirilir.
• Veri Manipülasyonu/Tahrifatı: Çalışmanın sonuçlarını çarpıtmak için araştırma verilerini değiştirme veya yanlış tanıtma; örneğin, görüntülerin düzenlenmesi, uygunsuz sonuçların dışlanması veya veri noktalarının değiştirilmesi.

GİZLİLİK BİLDİRİMİ

Bu dergi sitesine girilen isimler ve e-posta adresleri, yalnızca derginin belirtilen amaçları doğrultusunda kullanılacak ve başka bir amaçla ya da herhangi bir üçüncü tarafla paylaşılmayacaktır.

YAZARLIK DEĞİŞİKLİĞİ

Değerlendirme süreci başlamış bir çalışmanın yazarlık sorumluluklarında (örneğin, yazar eklenmesi, yazar sırasının değiştirilmesi ya da bir yazarın çıkarılması) değişiklik önerilemez.

ÇIKAR ÇATIŞMASI BEYANI

Yayımlanmak üzere gönderilen tüm çalışmalarda, varsa, çıkar çatışmasına neden olabilecek ilişkiler belirtilmelidir. Yazarlar, çalışmalarını etkileyebilecek veya taraflı olmasına yol açabilecek herhangi bir ilişkiyi veya ilgiyi beyan etmekle yükümlüdür. Bu beyan, makale gönderimi sırasında çevrimiçi sistem üzerinden sunulmalıdır.

JCoDe Journal of Computational Design Dergisi, hakemlik sürecine katılan kişilerin de tarafsızlığa neden olabilecek mevcut veya potansiyel çıkar çatışmalarını bildirmelerini zorunlu kılar.

Editörler Kurulu, editörler, yazarlar veya hakemler arasındaki potansiyel çıkar çatışmalarını, ilgili COPE akış şemalarına uygun olarak ele alacaktır.

MALİ BEYAN

JCoDe Journal of Computational Design Dergisi yazarların makale gönderirken bir finansman bildirimi eklemelerini zorunlu kılar. Bu bildirim, finansman sağlayan kuruluşları, hibe numaralarını ve finansörlerin araştırmadaki rollerini açıkça belirtmelidir. Eğer finansörlerin herhangi bir rolü yoksa, bu da açıkça ifade edilmelidir.

Tüm yazarlar, makalenin sonuçlarını veya yorumunu etkileyebilecek mali ya da diğer çıkar çatışmalarını açıklayan bir beyan eklemelidir. Projeye sağlanan tüm finansal destek kaynakları beyan edilmelidir.

Hakemler, tarafsızlıklarını etkileyebilecek potansiyel çıkar çatışmalarını bildirmek zorundadır. Editörler Kurulu, şeffaflık ve adaleti sağlamak adına çıkar çatışmalarını COPE yönergeleri doğrultusunda yönetir.

YAPAY ZEKÂ (AI) KULLANIM BEYANI

Bilimsel etik kurallara uygun hareket etmek, üretken yapay zeka (GenAI) kullanırken de önemlidir. GenAI'nin amacı ve kapsamı, hipotez geliştirme, tartışma, yorumlama ve uygulama gibi üst düzey beceri, deneyim ve uzmanlık gerektiren araştırma aşamalarını içermemelidir. GenAI, literatür taraması, veri analizi, çeviri veya dil kontrolü, veri etiketleme ve veri kalitesi değerlendirmesi gibi alanlarda kullanılabilir, ancak ortaya çıkan metnin bilimsel doğruluğu, tutarlılığı ve tarafsızlığından nihai olarak yazar(lar) sorumludur. Daha fazla rehberlik için YÖK'ün Etik Rehberi'ne başvurabilirsiniz.

Eğer üretken yapay zeka kullanılıyorsa:
a) Yazarlar, hangi aracı ve sürümünü kullandıklarını ve çalışmanın hangi aşamasında uyguladıklarını belirtmelidir.
b) GenAI ile oluşturulan içerik, akademik titizlik ve etik standartlar çerçevesinde incelenmeli, dikkatlice kontrol edilmeli ve düzgün bir şekilde belgelenmelidir.
c) İçeriğin doğruluğu, yazar(lar)ın sorumluluğundadır.
d) İçerik eleştirel bir şekilde incelenmeli, GenAI'den kaynaklanabilecek olası önyargılar dikkatlice değerlendirilmeli ve araştırmacılar tarafından onaylanmalıdır. Raporun içeriği, sonuçları ve argümanlarının sorumluluğu yazar(lar)a aittir.
Yazarlar, bu koşullar yerine getirildiği takdirde GenAI araçlarını kullanabilirler, ancak dergi kuruluna yazılı bir beyan ve bildirimde bulunmaları gerekmektedir.

YAYIN SONRASI DÜZELTMELER VE ETİK İHLALİ YÖNETİMİ

Yayın sonrası tüm düzeltme talepleri, hata türü, makale üzerindeki etkisi ve destekleyici kanıtların mevcudiyetine göre Editörler Kurulu tarafından titizlikle incelenir. Bu süreçte kurul, kararlarını sağlıklı bir şekilde verebilmek için yazarlardan, hakemlerden veya diğer uzmanlardan görüş alabilir. Onaylanan düzeltmeler, derginin arşivindeki makaleye uygulanır.

Editörler Kurulu, ihbarcılar tarafından bildirilenler de dahil olmak üzere, tüm etik ihlal iddialarını dergi politikaları ve COPE yönergeleri doğrultusunda ele alır. Sosyal medya platformlarında yayımlanmış bir makale ile ilgili endişeler dile getirildiğinde, kurul bu tür durumlar için COPE’nin belirttiği özel prosedürleri izler. İçsel olarak çözülemeyen durumlarda, bir ombudsman atanarak ihtilafların çözülmesine yardımcı olunabilir.

Potansiyel etik ihlallerin etkili bir şekilde araştırılabilmesi için Editörler Kurulu, diğer dergilerin Baş Editörleriyle bilgi alışverişinde bulunabilir ve bunu COPE’nin önerileri doğrultusunda yapar. Gerekli durumlarda, araştırmacıların etik ihlalleri şüphesini ilgili kurumlara bildirerek, destekleyici kanıtlarla birlikte süreci takip eder.

Detaylı bir soruşturma sonucunda etik bir ihlal doğrulanırsa, editörler tarafından bir geri çekme bildirimi yayımlanır. Bu bildirim dergide yayımlanır ve makalenin kaydında belirtilir. Geri çekilen makaleler derginin arşivinde erişilebilir olmaya devam eder, ancak açıkça “geri çekildi” olarak işaretlenir ve ilgili dizinlere bu güncellemeler yansıtılır.

İTİRAZ VE ŞİKÂYETLER

JCoDe Journal of Computational Design Dergisi itiraz ve şikâyetlerin ele alınmasında adil ve şeffaf bir süreç sağlamayı taahhüt eder ve bilimsel kayıtların bütünlüğüne öncelik verir. Endişeleri olan yazarlar, sorunlarını tartışmak üzere doğrudan editoryal ofisle iletişime geçmeye teşvik edilir.

Editörler Kurulu, itiraz ve şikâyetleri COPE yönergeleri ve tavsiyeleri doğrultusunda incelemekle sorumludur. Durum detaylı bir şekilde değerlendirildikten sonra, kurul bu standartlara dayanarak bir karar verir.

İçsel bir çözüm sağlanamadığında, ihtilafların çözümüne yardımcı olmak için bir ombudsman atanabilir. Nihayetinde, itiraz ve şikâyetlerle ilgili tüm kararlar üzerinde nihai yetki Baş Editör’e aittir.

GERİ ÇEKME TALEPLERİ

Makale geri çekme talepleri, yazarlar tarafından sağlanan gerekçeleri değerlendiren Editörler Kurulu tarafından incelenir. Geri çekme talebinde bulunmak için, yazarların tüm ortak yazarların imzasını içeren ve gerekçelerini ayrıntılı olarak açıklayan bir mektup sunmaları gerekmektedir. Kurul talebi onaylarsa, makale resmi olarak geri çekilir ve yazarlar bilgilendirilir.

Çıkar çatışmalarını veya mükerrer başvuruları önlemek için, yazarların geri çekme talepleri sonuçlanıp onaylanana kadar makaleyi başka bir dergiye sunmamaları tavsiye edilir.

ÖN BASKI (PREPRINT) POLİTİKASI

JCoDe Journal of Computational Design Dergisi, ön baskıları (preprints) önceden yayımlanmış bir çalışma olarak değerlendirmez ve yazarların çalışmalarını ticari olmayan ön baskı platformlarında paylaşmalarına ve tartışmalarına olanak tanır.

Başlangıç başvuru sürecinde, yazarların ön baskı deposunu (preprint archive) ve ön baskının DOI bilgisini dergiye bildirmeleri gerekmektedir. Makale yayımlandıktan sonra, yazarlar ön baskı arşivini güncelleyerek, okuyucuların en doğru ve güncel bilgilere erişebilmesini sağlamak amacıyla makalenin nihai versiyonunu bağlantıya eklemelidir.

İZİN POLİTİKASI

Kullanıcılar, dergide yayımlanan içeriği, orijinal yazara ve dergiye uygun atıf yapıldığı sürece, ticari olmayan amaçlarla paylaşabilir, uyarlayabilir, çoğaltabilir ve dağıtabilir. İçerik, Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License (CC BY-NC 4.0) lisansı kapsamında korunmaktadır.

FERAGATNAME

JCoDe Journal of Computational Design Dergisi, yazarların araştırmalarını bilimsel toplulukla paylaşmaları için bir platform sağlar; ancak yayımlanan makalelerde ifade edilen görüş ve bakış açıları tamamen yazarların sorumluluğundadır.

Editörler, Editörler Kurulu ve yayımlayıcı, makalelerin içeriğinden sorumlu tutulamaz ve sunulan görüşleri mutlaka desteklemez. Makalelerdeki ifadelerin ve fikirlerin doğruluğundan ve geçerliliğinden yazarlar sorumludur; çünkü bu ifadeler ve fikirler yalnızca yazarların bakış açılarını yansıtmaktadır.