ANNE ADAYLARININ ÇOCUK HAKLARINA YÖNELİK TUTUMLARININ İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 3, 108 - 120, 21.10.2024

Tuba Gözlet , Nasibe Kandemir Özdinç

Öz

Bu araştırmanın amacı; anne adaylarının ebeveyn olma yolunda çocuk haklarına yönelik tutumlarının incelenmesidir. Anne adayının yaşı, eğitim düzeyi, çocuğun cinsiyeti, çocuk sayısı, planlı gebelik olup olmama durumu ve gebelik haftasına göre çocuk haklarına yönelik tutumunun farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir. Bu nicel araştırma, ilişkisel tarama yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemini, uygun ve amaçlı örnekleme aracılığıyla, Afyonkarahisar Devlet Hastanesi’nde kontrollerine devam eden 8. gebelik haftasını geride bırakmış 105 gebe oluşturmaktadır. Veri toplama araçları; Çocuk Haklarına İlişkin Tutum Ölçeği (Kepenekçi, 2006) ve araştırmacı tarafından oluşturulan demografik bilgi formudur. Verilerin analizinde SPSS .26 istatistik paket programı kullanılmıştır. Analizlerde ikili grup bağımsız değişkenler için Mann Whitney U testi, iki grup üstü bağımsız değişkenlerde Kruskal Wallis testi uygulanmıştır. Araştırmanın sonucunda; anne adayının eğitim düzeyinin çocuk haklarına yönelik tutumunda olumlu yönde anlamlı farklılık oluşturduğu belirlenmiştir. Anne adayının yaşı, beklenilen çocuğun cinsiyeti, sahip olunan çocuk sayısı, planlı bir gebelik olup olmaması, ve gebelik haftasının çocuk haklarına yönelik tutumda istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık oluşturmadığı tespit edilmiştir. Sonuçlar literatürdeki ilişkili araştırmalar bağlamında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk hakları, Çocuk haklarına yönelik tutum, Anne adayları, Gebeler

AN INVESTIGATION OF EXPECTED MOTHERS' ATTITUDES TOWARDS CHILDREN RIGHTS

Öz

ABSTRACT
Purpose of this research is to examine the attitudes of expectant mothers towards children's rights. The differentiation of the expectant mother's attitude towards children's rights according to her age, education level, number of children, week of pregnancy, gender of the child and whether or not she is a planned pregnancy was examined. The design of this quantitative research is the relational survey method. The sample of the research includes 105 pregnant women who have completed their 8th week of pregnancy and continue routine controls at Afyonkarahisar Public Hospital. The sample group was reached through easily convenient sampling and purposeful sampling types. Data collection tools; Attitude Scale Ttowards Children's Rights (Kepenekçi, 2006) and demographic information form created by the researcher. Spss .26 statistical package program was used to analyze the data. The dependent variable of the research is the attitudes of pregnant women towards children's rights. Independent variables are age, education level, number of children, whether the pregnancy is planned or not, gestational age, and gender of the child. As a result of the research it was determined that the education level of the expectant mother significantly differentiate her attitude towards children's rights. As the education level of the expectant mother increases, her attitude towards children's rights becomes more positive. It was found that the age of the expectant mother, the gender of the expected child, whether it was a planned pregnancy or not, the number of children and the week of pregnancy did not create a statistically significant difference in attitudes towards children's rights. The results are discussed in the context of related research in the literature.

Anahtar Kelimeler

children rights, attitudes toward rights, expectant mother

Kaynakça

• Aksu, S. (2020). Balıkesir il merkezindeki gebe kadınların prenatal bakım alma durumu ve etkileyen faktörler. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(3), 179-188.
• Akyüz, E. (2001). Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin temel ilkeleri ışığında çocuğun eğitim hakkı. Milli Eğitim Dergisi, 151, 3–24.
• Aydaşo, D. (2023). Çocuk hakları krizi: Birleşmiş milletler çocuk haklarına dair sözleşme ve uygulanması krizi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Aydoğdu, F. ve Dilekmen, M. (2016). Ebeveyn tutumlarının çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 570-585.
• Ayhan, M. ve Tuğluk, M. N. (2021). Çocuk Hakları Programı’nın ebeveynlerin çocuk hakları tutumuna olan etkisi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(115), 365-384.
• Aral, N. ve Gürsoy F. ( 2001). Çocuk hakları çerçevesinde çocuk i̇hmal ve i̇stismarı. MEB Milli Eğitim Dergisi, 138 (151).
• Baysan Kobat, İ. (2009). Ulusal ve uluslararası hukukta çocuk hakları ışığında çocuk suçluluğu ve nedenleri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kırıkkale Üniversitesi.
• BBC, (2016, Mart). Çocuklar facebookta fotoğraflarını paylaşan ebeveynlerine dava açabilir. https://www.bbc.com/turkce/haberler/2016/03/160302_facebook_ebeveynlere_uyari
• Beşpınar, F. U. ve Aybars, A.İ. (2013). Erken yaşlarda çocuk refahı ve kadın istihdamı politika belgesi. UNICEF Yayınları.
• Biçer, S., Şahin, F., Alan, H., Karakuş, D., ve Çelik, G. (2012) Anne Adaylarının fetüs hakları konusundaki bilgi durumları. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi. 14 (2), 42-51.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2023). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Cevahir, E. (2020). Spss ile Nicel Veri Analizi Rehberi. Kibele Yayınları.
• Chen, X., Liu, M., Li, B., Cen, G., Chen, H., & Wang, L. (2000). Maternal authoritative and authoritarian attitudes and mother–child interactions and relationships in urban china. International Journal of Behavioral Development, 24(1), 119-126. https://doi.org/10.1080/016502500383557
• Cooke, A. (2016, March 8). French government warns parents against posting photos of their children online. https://fstoppers.com/legal/french-government-warns-parents-against-posting-photos-their-children-online-119154
• Demiriz, S. ve Öğretir, A. D. (2007). Alt ve üst sosyo-ekonomik düzeydeki 10 yaş çocuklarının anne tutumlarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 105-122.
• Dinç, B. (2015). Okulöncesi eğitim kurumuna devam eden çocukların ebeveynlerinin çocuk hakları eğitimi konusundaki görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi - Journal of Qualitative Research in Education, 3(1), 7-25. doi:10.14689/issn.2148-2624.1.3c1s1m
• Dirican, R. (2018). Tarihi süreçte çocukluk ve çocuk hakları. Çocuk ve Gelişim Dergisi, 2(2), 51-62. doi.org/10.36731/cg.472028"
• Dokumacı, S. (2023). Ebeveynlerin çocuk haklarına ilişkin algılarının incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Siirt Üniversitesi.
• Dursun, C. (2019). Ebeveynlerin çocuklarını sosyal medyada teşhiri: Çocuk hakları bağlamında bir değerlendirme. Çocuk ve Medeni̇yet, 4(8), 195-208.
• Erbay, E. (2013). Çocuk hakları. Yeni İnsan Yayınevi.
• Erdoğan, A. ve Çetinkaya, F. (2019). Kayseri il merkezinde doğum yapan kadınların doğum öncesi bakım alma durumu ve etkileyen faktörler. Kahramanmaraş Sütçü İmam Tıp Fakültesi Dergisi, 14(3),135-141.
• Ezer, F ve Öteleş Ü. (2020). Çocuk haklarına yönelik tutumun belirlenmesi: Nicel bir araştırma. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (37), 48-58.
• George, D. & Mallery, P. (2020). IBM SPSS Statistics 26 step by step: A simple guide and reference (16th ed.). Routledge.
• Güçlü, S. (2016). Çocukluk ve çocukluğun sosyolojisi bağlamında çocuk hakları. Sosyoloji Dergisi, 1 (özel), 1-22.
• Gültekin, M., Gürdoğan Bayır, Ö., ve Balbağ N.L., (2016). Haklarımız var: çocukların gözünden çocuk hakları. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (24), 971-1005.
• Gür, G. (2019). Ebeveynlerin, öğretmenlerin ve yöneticilerin çocuk haklarına ilişkin görüşleri ve uygulamaları. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Adnan Menderes Üniversitesi.
• Hassan, A. A. & Mohamed, S. A. (2021). Awareness of mothers of under-five children about home management of fever in Eid Babiker, Khartoum North, Sudan. Khartoum Medical Journal, 14(2). https://doi.org/10.53332/kmj.v14i2.91
• Kafi, S. M. & Abed, B. J. (2022). Knowledge, attitude of mothers towards infant oral healthcare in Baghdad City/ Al-Karkh. Medico-Legal Update, 22(4), 35-41. https://doi.org/10.37506/mlu.v22i4.3331
• Karakaş, B., ve Çevik, Ö.C., (2016). Çocuk refahı: çocuk hakları perspektifinden bir değerlendirme. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), 887-906.
• Karaman-Kepenekci, Y. (2006). A study of university studets’ attitudes towards children’s rights in Turkey. The International Journal of Children’s Rights, 14, 307-319.
• Karaman-Kepenekci, Y. (2012). Çocuk Haklarına Genel Bir Bakış. Eğitimci Öğretmen Dergisi, 15, 33- 36.
• Kesayak, Y. ve Karatekin, K. (2020). Ebeveynlerin ailede çocuk haklarını uygulama düzeyinin incelenmesi. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 5 (2), 313-335.
• Kılıç, A.F. ve Uysal, İ. (2023). Temel İstatistik. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Derneği.
• Kızılırmak, K., ve Ersoy, Ö. (2015). İlkokul Birinci Sınıfa Devam Eden Çocukların Annelerinin Çocuk Haklarına Yönelik Tutumlarının İncelenmesi (Ankara Örneklemi). Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 1 (2), 523-541.
• Kurt, S. L. (2016). Çocuk haklarına ilişkin temel uluslararası belgeler ve Türkiye uygulaması. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 16(36), 99-127.doi.org/10.21560/spcd.28915
• Özer, D.S. ve Özer, K. (2016). Çocuklarda motor gelişim. Nobel Yayınevi.
• Özel, C. (2023). Ebeveynlerin çocuk haklarına yönelik tutumları ile çocuk haklarını uygulama düzeylerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Giresun Üniversitesi.
• Serin, H. (2019) Sosyal medyada çocuk hakları ihlalleri: Ebeveynler ve öğretmenler farkında mı?. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (özel sayı), 1005-1031. doi.org/10.17494/ogusbd.555107
• Şahiner, F. ve Sakarya, S. (2022). Ebeveynlerin çocuk haklarına yönelik davranışları düzeyleri ile ebeveyn tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Socrates Journal of Interdisciplinary Social Studies,8(15).
• Thapa, T., Pun, K., Raut, K., Silwal, K., & Chaudhary, R. (2018). Awareness on girl child abuse among mothers of a selected community. Journal of Nepal Medical Association, 56(213), 866-870. https://doi.org/10.31729/jnma.3758
• Türk Medeni Kanunu, (2023, 7 Kasım), C. Kişiliğin başlangıcı ve sonu. I. Doğum ve ölüm. Madde 28. 7 Kasım 2023 tarihinde http://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k4721.html.
• UNICEF (2023, 6 Kasım). Çocuk hakları bildirgesi 1989. https://www.unicefturk.org/public/uploads/files/UNICEF_CocukHaklarinaDairSozlesme.pdf
• Yeşilkayalı, E. (2014). Ebeveynlerin çocuk haklarına yönelik tutumları ile ilköğretim öğrencilerinin ahlaki olgunluk hoşgörü eğilimleri arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Yurtsever, M. (2009). Ebeveyn çocuk hakları tutum ölçeğinin geliştirilmesi ve anne-babaların çocuk haklarına yönelik tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Washington, F. (2010). 5 – 6 yaş grubu çocuklarına uygulanan aile katılımlı çocuk hakları eğitimi programının etkililiğinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.