JUDOCULARIN SİRKADİYEN RİTİMLERİNE GÖRE SPORTMENLİK YÖNELİMLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 18 - 29, 21.10.2023

Fatih Sülün , Yunus Emre Susuz , İlyas Karakaş , Filiz Fatma Çolakoğlu

https://doi.org/10.55142/jogser.1353993

Öz

Bu araştırmanın amacı üniversitede öğrenim gören judocuların cinsiyet, yaş, milli sporcu olma durumu ve kronotiplerine göre sportmenlik yönelimlerinin incelenmesidir. Araştırmaya 18 yaş üzeri 85 erkek 42 kadın toplamda 127 üniversiteli judocu gönüllü olarak katılmıştır. Katılımcılara “Kişisel Bilgi Formu”, “Çok Boyutlu Sportmenlik Yönelimi Ölçeği”, “İnsan Sirkadiyen Ritimde Sabahçıl ve Akşamcıl Tipleri Belirleme Ölçeği” uygulanmıştır. Verilerin analizinde SPSS-26 (Statistical Package for Social Sciences) istatistik programı kullanılmıştır. Veri seti normallik açısından incelenmiş ve normal dağılım göstermiştir. İkili grup karşılaştırmaları için yapılan bağımsız örneklem t-testi sonucunda judocuların sportmenlik yönelimlerinin cinsiyet, yaş ve milli sporcu olma durumuna göre anlamlı düzeyde farklılaşmadığı tespit edilmiştir (p>,05). Ancak kronotiplerine göre sportmenlik yönelimleri için yapılan ANOVA testi sonucunda “Kurallara ve Yönetime Saygı”, “Sporda Sorumluluklara Bağlılık” ve “Sportmenlik Toplam” boyutlarında sabahçıl ve aratip arasında sabahçıl judocular lehine anlamlı düzeyde fark bulunmuştur (p<,05). Sonuç olarak üniversitede öğrenim gören judocuların kronotiplerine göre sportmenlik yönelimleri farklılaşmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Judo, Sportmenlik, Sirkadiyen Ritim, Kronotip

Etik Beyan

Bu araştırmanın etik kurul onayı için, Gazi Üniversitesi Etik Komisyonu’na başvurulmuş ve komisyonun 10.05.2022 tarih ve 09 sayılı toplantısında çalışmanın etik açıdan bir sakınca bulunmadığına karar verilmiş ve etik onayı alınmıştır (Sayı: E-77082166-604.01.02-358573).

Kaynakça

• Akoğlu, H. E., Ayyıldız E., ve Sunay H. (2019). Uluslararası spor organizasyonlarına katılan sporcuların sporda ahlaktan uzaklaşma ve sportmenlik davranışlarının incelenmesi. Sportif Bakış: Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 329-340.
• Barić, R., ve Bucik, V. (2009). Motivational differences in athletes trained by coaches of different motivational and leadership profiles. Kinesiology, 41, 181-194.
• Brousse, M., ve Matsumoto D. (1999). Judo: A Sport and a Way of Life, International Judo Federation, Seoul.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri. 24.baskı PEGEM Akademi.
• Chantal, Y., Robin, P., Vernat, J. P., ve Bernache-Assollant, I. (2005). Motivation, sportspersonship, and athletic aggression: A mediational analysis. Psychology of Sport and Exercise, 6(2), 233–249.
• Çakıcı, H. A. (2019). Amatör futbolcuların liderlik özellikleri ile sportmenlik yönelimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Çalayır, Ö., Yıldız N., Yaldız Ö., ve Çoknaz H. (2017). Hokey müsabakalarına katılan sporcuların beden eğitimi dersi sportmenlik davranışlarının incelenmesi. İstanbul Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 7(2), 27-37.
• Çetinöz, F., Uygun, O. ve Yıldız, K. (2021). Liderlik Yönelimi İle Sportmenlik Yönelimleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 7(1), 184-197.
• Dereceli, Ç. (2019). An Examınatıon of multıdımensıonal sports personshıp orıentatıon levels of professıonal athletes. European Journal of Education Studies, 6(6), 164-174.
• DeYoung, C. G., Hasher, L., Djikic, M., Criger, B., ve Peterson, J. B. (2007). Morning people are stable: Circadian rhythm and the higher-order factors of the Big Five. Personality and Individual Differences, 43(2), 267-276.
• Dorak, F. (2015). The relationship between personality and sportspersonship orientations. The Anthropologist, 19(3), 597-601.
• Efek, E. ve Yiğiter, K. (2021). Spor Katılımının Atılganlık ve Sportmenlik Düzeyleri ile İlişkisi. OPUS International Journal of Society Researches, 18(43).
• Elik, T. (2017). Güneydoğu Anadolu bölgesi futbol takımlarında amatör olarak futbol oynayan sporcuların sportmenlik yönelimleri ve empatik eğilim düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi, Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Erden, M., ve Akman, Y. (2002). Gelişim ve öğrenme (11. Baskı). Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Gama, D. R., de Queiroz, M. A., Cordeiro, M. C., Eftimie, J. M., ve Vale, R. S. (2020). Relationship between sportsmanship and personality traits of amateur electronic sportsmen from Rio de Janeiro. RETOS-Neuvas Tendencias en Educacion Fisica, Deporte y Recreacion, (38), 537-542.
• Gano-Overway, L. A., Guivernau, M., Magyar, T. M., Waldron, J. J., ve Ewing, M. E. (2005). Achievement goal perspectives, perceptions of the motivational climate, and sportspersonship: Individual and team effects. Psychology of sport and exercise, 6(2), 215-232.
• Göksel, A. G., ve Zorba E. (2017). The examination of sportsmanship behaviors of beach handball players in Turkey. The Sport Journal, 19, 1–9.
• Gray, E. K., ve Watson, D. (2002). General and specific traits of personality and their relation to sleep and academic performance. Journal of Personality, 70(2), 177 206.
• Güllü S., ve Şahin S. (2018). Milli güreşçilerin sportmenlik yönelim düzeyleri üzerine bir araştırma. Electronic Turkish Studies, 13(18), 705-718.
• Gürpınar, B. ve Kurşun S. (2013). Basketbolcuların ve futbolcuların sportmenlik yönelimleri. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi. 3(1), 171-176.
• Hacıcaferoğlu, S., Selçuk, M., Hacıcaferoğlu B., ve Karataş Ö. (2015). Ortaokullarda işlenen beden eğitimi ve spor derslerinin, sportmenlik davranışlarına katkısının bazı değişkenler açısından incelenmesi. International Journal of Sport Culture and Science, 3(4), 557-566.
• Hogben, A. L., Ellis, J., Archer, S. N., ve von Schantz, M. (2007). Conscientiousness is a predictor of diurnal preference. Chronobiology International, 24(6), 1249 1254.
• Horne, J.A., ve Östberg, O. (1976). A self-assessment questionnaire to determine morningness-eveningness in human circadian rhythms. International Journal of Chronobiology, 4(2),97-110.
• Jackson, L. A., ve Gerard, D. A. (1996). Diurnal types, the" big five" personality factors, and other personal characteristics. Journal of Social Behavior and Personality, 11(2), 273.
• Jing-Horng, Lu, F., ve Hsu, Y. (2015). The interaction between paternalistic leadership and achievement goals in predicting athletes’ sportspersonship. Kinesiology, 47(1.), 115-122.
• Kassing, J.W., ve Barber, A.M. (2007). “Being a good sport”: An investigation of sportsmanship messages provided by youth soccer parents, officials, and coaches. Human Communication, 10(1), 61-68.
• Kayışoğlu, N.B., Altınkök, M., Temel, C. ve Yüksel, Y. (2015). Ortaokul öğrencilerinin beden eğitimi dersi sportmenlik davranışlarının incelenmesi: Karabük ili örneği. International Journal of Social Sciences and Education Research, Volume: 1(3).
• Keating, J. W. (2007). Sportsmanship as a moral category. In W. J. Morgan (Ed.), Ethics in Sport (2nd ed., pp.141-152). Human Kinetics.
• Koç, Y., ve Seçer, E. (2018). Spor bilimleri alanında eğitim gören üniversite öğrencilerinin sportmenlik davranışları ile saygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 13(2), 247-259.
• Koç, Y., ve Güllü, M. (2017). Lise öğrencilerinin beden eğitimi dersi sportmenlik davranışlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 15(1), 19-30.
• Miller, B. W., Roberts, G. C., ve Ommundsen, Y. (2004). Effect of motivational climate on sportspersonship among competitive youth male and female football players. Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports, 14(3), 193 202.
• Mota, M. C., Waterhouse, J., De-Souza, D. A., Rossato, L. T., Silva, C. M., Araújo, M. B. J., ve Crispim, C. A. (2016). Association between chronotype, food intake, and physical activity in medical residents. Chronobiology International, 33(6), 730-739.
• Muro, A., Gomà-i-Freixanet, M., Adan, A., ve Cladellas, R. (2011). Circadian typology, age, and the alternative five-factor personality model in an adult women sample. Chronobiology International, 28, 690–696. http://dx.doi.org/10.3109/ 07420528.2011.590262.
• Oginska, H., ve Oginska-Bruchal, K. (2014). Chronotype and personality factors of predisposition to seasonal affective disorder. Chronobiology International, 31(4), 523-531.
• Özsarı, A. (2018). İşitme engelli voleybolcuların sportmenlik yönelimleri. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 20(3), 113-122.
• Özsarı, A., Demirel H., Altın M., Yalçın Y. G. ve Demir H. (2018). Kadın basketbolcuların sportmenlik yönelimleri. Türk Spor Bilimleri Dergisi, 1(2),66-71.
• Öztek, İ. (2011) Bilimsel kuraş. Antakya Belediyesi Kültür Yayınları. Antakya.
• Patton, M. Q. (2015). Qualitative research and evaluation methods. California: Sage Publishing.
• Pündük, Z., Gür, H., ve Ercan, İ. (2005). Sabahçıl-Akşamcıl Anketi Türkçe uyarlamasında güvenilirlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 16(1), 40-45.
• Rahimizadeh, M., Arabnarmi, B., Mizany, M., ve Shahbazi, M. (2011). Determining the difference of aggression in Male & Female, athletes and non-athlete students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 30, 2264-2267.
• Randler, C. (2008). Morningness–eveningness, sleep–wake variables, and big five personality factors. Personality and Individual Differences, 45(2), 191-196.
• Roden, L, Rudner T., ve Rae D. 2017. Impact of chronotype on athletic performance: current perspectives. Chrono Physiol Ther. 7:1–6.
• Ryu, H., Joo, E. Y., Choi, S. J., ve Suh, S. (2018). Validation of the Munich ChronoType Questionnaire in Korean older adults. Psychiatry investigation, 15(8), 775.
• Sasaki, T. (2006). The meaning and role of budo (martial arts) in school education in Japan. Archives of Budo. 2, 11–14.
• Sato, S. (2013). The sportification of judo: global convergence and evolution. Journal of Global History, 8(2), 299-317.
• Sezen-Balçıkanlı, G. (2010). Çok boyutlu sportmenlik yönelimi ölçeği’nin Türkçe uyarlaması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 15(1), 1-10.
• Shields, D. L., LaVoi N. M., Bredemeier B. L., ve Power F. C. (2007). Predictors of poor sportspersonship in youth sports: Personal attitudes and social influences. Journal of Sport and Exercise Psychology. 29(6), 747-762.
• Shrout, M. R., Voelker, D. K., Munro, G. D., ve Kubitz, K. A. (2017). Associations between sport participation, goal and sportspersonship orientations, and moral reasoning. Ethics & Behavior, 27(6), 502-518.
• Stornes, T., ve Ommundsen, Y. (2004). Achievement goals, motivational climate, and sports personship: a study of young handball players. Scandinavian Journal of Educational Research, 48(2), 205-221.
• Summa, K. C., ve Turek, F. W. (2014). Chronobiology and obesity: Interactions between circadian rhythms and energy regulation. Advances in nutrition, 5(3), 312-319.
• Sülün, F., Susuz, Y. E., Varol, Y. K., ve Çolakoğlu, F. F. (2021). Judo antrenörlerinin sportmenlik yönelimleri ile kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 15(2), 285-300.
• Tabachnick, B. G., ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (Sixth edition). United States: Pearson Education.
• Toktaş, N., Erdem, K. A., ve Yetik, O. (2018). Erkek üniversite öğrencilerinin kronotipe göre sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve fiziksel aktivite düzeyleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 507-520.
• Tonetti, L., Fabbri, M., ve Natale, V. (2009). Relationship between circadian typology and big five personality domains. Chronobiology International, 26(2), 337-347.
• Tsai, E., ve Fung L. (2005). Sportspersonship in youth basketball and volleyball players. Athletic Insight. 7(2), 37-46.
• Usal, A. (2022). Genç sporcularda antrenör liderlik stilinin Sportmenlik yönelimini belirlemedeki rolünün incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Vallerand, R. J., Deshaies, P., ve Cuerrier, J. P. (1997b). On the effects of the social context on behavioral intentions of sportsmanship. International Journal of Sport Psychology, 28, 126–140.
• Vitale, J. A., Roveda, E., Montaruli, A., Galasso, L., Weydahl, A., Caumo, A., ve Carandente, F. (2015). Chronotype influences activity circadian rhythm and sleep: differences in sleep quality between weekdays and weekdays. Chronobiology International, 32(3), 405-415.
• Yalçın, Y. G., Tek T., ve Çetin M. Ç. (2020). Amatör olarak spor yapan üniversite öğrencilerinin sportmenlik yönelimlerinin incelenmesi. Türk Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 29-34.