The Portrayal of the Journalist in Early Period of Turkish Cinema (1933-1965)

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 1, 240 - 268, 15.01.2021

Barışkan Ünal

https://doi.org/10.18094/josc.776488

Cited By: 1

Öz

The study examines the image of the journalist in the early period of Turkish cinema between 1933 and 1965. The classic image of the journalist that has been constructed and reinforced by the film industry has had an effect on the public’s ongoing ambivalent feelings towards the press. Specifically, since the images built in the early periods create lasting archetypes and stereotypes, and inspire their successors, analyzing these periods is important to understand the root of the journalist’s image in cinema. In this respect, the study examines recurring archetypes, stock characters, and stereotypes in 28 Turkish movies, in which the protagonist or main supporting character is a journalist, within the framework of The Hero’s Journey and by utilizing journalist categorizations, archetypes and stereotypes drawn from previous studies. The study reveals that early Turkish films create a unique journey stage. Concerning categorization, both Front Page and Truth Seeker journalists appear in Turkish cinema, as well as a hybrid version. In classic Yesilcam films, both characters are heroes. In social realism movies, while the first one is a real hero and represents the free press, the second one is a pure villain and represents biased media. Besides, beginning with Cici Berber, journalists in films are depicted as the Shapeshifter, and starting from the second journalism movie, Yılmaz Ali, as detectives. Moreover, along with some similarities to American films, Turkish cinema creates its own journalist stereotypes, as well. Lastly, regardless of the portrayals of journalists, the films emphasize and reinforce the importance of the free press

Anahtar Kelimeler

journalist image, Turkish cinema, hero's journey, myths, the press

Türk Sinemasında Gazeteci İmgesinin İnşası (1933-1965)

Öz

Araştırma, gazeteci karakterin ilk sunulduğu Cici Berber’den (Muhsin Ertuğrul, 1933) toplumsal gerçekçi akımı da içine alan Yeşilçam’ın yükselişinin ilk dönemine kadar, 1933-1965 yıllarında sinemada gazeteci imajı/imgesini ele almıştır. Toplumlarda gazeteciye yönelik güven-güvensizlik konusunda ikircikli yaklaşım bulunurken, bunda filmlerde inşa edilen ve on yıllarca pekiştirilen imajların da etkisi vardır. Özellikle de ardılları için ilham ve model oluşturduğundan ilk dönemlerde kurulan ve basmakalıplaştırılan imajların tespiti kamunun süregelen bakışını ve gazeteci temsilinin sinemada kökenini anlamada önem taşımaktadır. Bu noktada Hollywood sinemasına dair birçok araştırma bulunurken, Türk sinemasında genel anlamda çok sınırlı, ilk dönemleri kapsayansa hiç araştırma olmadığı görülmüştür. Bu bağlamda çalışmada, gazetecinin ana veya etkin yan karakter olduğu 28 film, Campbell ve Vogler’in Kahraman Yolculuğu ile Amerikan filmlerinde gazetecilerin yolculuk şeması temelinde ve sinema genelinde gazeteci karakterine dair ortaya konan sınıflandırmalar, arketipler ve stereotipler üzerinden belirlenen parametrelerle analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda, Türk filmlerinde gazetecinin yolculuğunda anlatının kendi özgün yapısını kurduğu görülmüştür. Filmlerde gazeteci kategorilerinden hem Hakikat Araştırmacısı hem Manşet Gazetecisi hem de ikisinin melez inşasına rastlanmış, klasik Yeşilçam’da iki tipleme de kahraman arketipine yerleştirilirken, toplumsal gerçekçilik filmlerinde ilkinin özgür basın temsilcisi ve kahraman, ikincisinin kötü adam ve güdümlü gazeteci olarak inşa edildiği tespit edilmiştir. Bunun yanında, Cici Berber’den itibaren gazetecinin haberi elde etmek için Kılık Değiştiren arketipinde, Yılmaz Ali’den itibaren de hafiye olarak sunumuna rastlanmıştır. Sinemada genelindeki gazeteci stereotiplerinin bir kısmı Türk filmlerinde de belirirken, özgün stereotip inşaları da bulunmuştur. Tüm bu temsillerin özünde basının gücüne dair mitlerin inşası dikkati çekmiştir.

Anahtar Kelimeler

gazeteci imajı, Türk sineması, basın, mit, kahraman yolculuğu

Kaynakça

• Abisel, N. (2016). Popüler sinema ve film türleri. Ankara: Deki.
• Arık, E., & Akgün, H. (2019). Türk sinemasında gazeteci kimliği. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi(34), 196-220.
• Bak, G. (2018). Üçüncü sinema ve Türkiye’deki örneklerinden “Press” filminin incelenmesi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(3), 1-14.
• Balcı, Ş. (2019). 2000’ler Türk sineması’nda aidiyetsiz kent İstanbul. Erciyes İletişim Dergisi, 6(1), 713-742.
• Barris, A. (1976). Stop the press! The newspaperman in American films. New Jersey: Barnesano Co. Inc. Becerikli, R. (2019). 1980’li yıllar Türkiye’sinde gazetecilik: Uyanık Gazeteci film örneği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(3), 279-289.
• Born, D. (1981). The image of the woman journalist in American Popular fiction 1890 to the present. A paper presented to the committee on the Status of Qome of the Association for Education in Journalism Annual Convention. East Lansing.
• Büker, S. (1995). Çalışan kız yıldız'a öykünüyor. 25. Kare Sinema Dergisi, 10(Ocak-Mart), 24-25.
• Büker, S. (2008). Önsöz: Kim korkar menekşeden yasemenden? H. Akbulut içinde, Kadına melodram yakışır: Türk melodram sinemasında kadın imgeleri. İstanbul: Bağlam. Campbell, J. (2010). Kahramanın sonsuz yolculuğu. (S. Gürses, Çev.) İstanbul: Kabalcı.
• Daldal, A. (2003). Art, politics and society: Social realism in Italian and Turkish cinemas. İstanbul: Isis.
• Diken, B., & Laustsen, C. (2016). Filmlerle sosyoloji. İstanbul: Metis yayınları.
• Ehlers, W. (2006). With pad and pencil: Old stereotypes in a new form? a comparison of the image of the journalist in the movies from 1930-1949 and 1990-2004. Unpublished Master's thesis. Arts in Mass Communication in the University of Canterbury.
• Ehrlich, M. (2004). Journalism in the movies. Chicago: University of Illinois.
• Ehrlich, M. (2005). Hollywood and the journalistic truthtelling. Notre Dame Journal of Law, Ethics & public policy, 19(2), 519-540.
• Ehrlich, M. (2006). Facts, truth and bad journalists in the movies. Journalism, 7(4), 501-519.
• Ehrlich, M., & Saltzman, J. (2015). Heroes and scoundrels: the images of the journalist in popular culture. Champaign: University of Illinois Press.
• Ghiglione, L., & Saltzman, J. (2005). Fact or fiction: Hollywood looks at the news. Newseum. Washington, DC: Newseum.
• Ghiglione, L. (1991). The American journalist: Fiction versus fact. American Antiquarian Society, 1-14.
• Good, H. (1989). Outcasts: The image of journalists in contemporary film. Metuchen, New Jersey: Scarecrow.
• Good, H. (1998). Girl reporter: Gender, journalism and movies. Lanham: Scarecrow.
• Good, H. (2000). The drunken journalist: The biography of a film stereotype. Lanham: Scarecrow.
• IJPC. (2020). IJPC resources. Image of journalist in popular culture project: http://www.ijpc.org/page/introdatabase.htm Karadoğan, A. (2018). Modern estetik: Türkiye’de sanat sineması tarihine giriş. Ankara: Deki.
• Kellner, D. (2013). Sinema savaşları: Bush-Cheney döneminde Hollywood sineması ve siyaset. (Ö. Çelik, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Kılınç, İ. (2018). Kurumsal itibar açısından sosyal sorumluluk uygulamaları: Türkiye'deki çevreci sivil toplum örgütleri üzerine bir araştırma. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi(47. Sayı/Güz), 229-261.
• Lonsdale, S. (2016). The journalist in British fiction and film: Guarding the guardians from 1900 to the present. London: Bloomsbury.
• Lule, J. (2001). Daily news, eternal stories: The mythological role of journalism. New York: Guilford.
• McNair, B. (2010). Journalist in film: Heroes and villains. Edinburg: Edinburg University Press.
• Morin, E. (2005). The cinema or the imaginary man. (L. Mortimer, Çev.) Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Özgüç, A. (2009). Türk filmleri sözlüğü 1917-2009. İstanbul: TC Kültür ve Turizm Bakanlığı ve SESAM.
• Öztürk, S. (2000). Sinemada kadın olmak: Sanat filmlerinde kadın imgeleri. İstanbul: Alan.
• Refiğ, H. (1971). Ulusal sinema kavgası. İstanbul: Hareket .
• Saltzman, J. (2003). Sob sisters: The image of the female journalist in popular culture. www.ijpc.org/sobsmaster.htm adresinden alındı
• Saltzman, J. (2005). Analyzing the images of the journalist in popular culture: A unique method of studying the public’s perception of its journalists and the news media. AEJMC. San Antonio.
• Saltzman, J. (2020). The image of the journalist in silent films, 1890 to 1929 part two: 1920 to 1929. The IJPC Journal, 8(Fall 2018-Spring 2020).
• Saltzman, J., & Mitchell, L. (2018). The image of the journalist in silent films, 1890 to 1929. Part one: 1890 to 1919 (revised 1-2-2020). The IJPC Journal, 7(Spring 2016-Spring 2018).
• Sağnak, M. (2010). Amca size gazeteci diyebilir miyim? Türk sinemasında gazeteci figürü. İstanbul: TB.
• Sinematürk. (tarih yok). Sinematürk. Sinematürk: www.sinematurk.com adresinden alındı
• TSA. (tarih yok). Türk sinema araştırmaları. Türk sinema araştırmaları: https://www.tsa.org.tr/ adresinden alındı
• Ünal, B. (2018). Amerikan sinemasında gazeteci imajı. Ankara: Yayınlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ünal, B. (2020a). “Front Page” and “Truth Searcher” journalists: An alternative method of categorizing movie journalists and analyzing narratives. The IJPC Journal, 9(Fall 2018-Spring 2020), 1-55.
• Ünal, B. (2020b). Türk sinemasında kadın gazeteci imajı: 1940-1980. Kastamonu İletişim Dergisi, 4(Bahar), 67-89.
• Vogler, C. (2009). Yazarın yolculuğu: Senaryo ve öykü yazımının sırları. (K. Şahin, Çev.) İstanbul: Okyan Us.
• Yüzbaşıoğlu, N. (2019). Şahsiyet dizisinde basın pratikleri ve gazeteci temsili. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Zizek, S. (2016). Özsöz. B. Diken, & C. B. Laustsen içinde, Filmlerle sosyoloji. İstanbul: Metis Yayınları.
• Zynda, T. (1979). The Hollywood version: Movie portrayals of the press. Journalism History, 6(1), 16-32.