Türkiye’deki Sosyobilimsel Çevre Konularına Yönelik Tezlerin İçerik Analizi

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 1, 23 - 44, 31.03.2022

Burcin Acar Sesen , Ayfer Mutlu

https://doi.org/10.37995/jotcsc.1052138

Cited By: 2

Öz

Sunulan çalışmada Türkiye'de öğretmen yetiştirme düzeyinde yayımlanan ve sosyobilimsel çevre konularını içeren tezler betimsel içerik analizi ile incelenmiştir. Anahtar kelime olarak “sosyobilimsel” kelimesi kullanılmış ve Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi veri tabanında 2021 yılı Kasım ayına kadar yayımlanmış 118 teze ulaşılmıştır. Bu tezlerden 66’sı öğretmen yetiştirme düzeyinde olmadığı, 29’u ise sosyobilimsel çevre konularını içermediği için analiz dışı bırakılmıştır. 23 tez; tezin basım yılı, düzeyi, katılımcıları, tezde kullanılan sosyobilimsel çevre konusu ve tezin yöntemi açısından analiz edilmiştir. Yöntemi deneysel araştırma olan tezler, tezde kullanılan öğrenme yaklaşımı ve tezdeki bağımlı değişkenler açısından da  incelenmiştir. Analiz sonuçlarına göre öğretmen yetiştirme düzeyinde ilgili anahtar kelime kullanılarak ulaşılan ve sosyobilimsel çevre konularını içeren tezlerin 2008-2021 yılları arasında yayımlandığı saptanmıştır. Bu tezler yoğun olarak 2014 ve 2019 yıllarında yayımlanmıştır. Yüksek lisans ve doktora tezlerinin birbirine yakın sayıda olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte en sık kullanılan sosyobilimsel çevre konusunun nükleer santraller/nükleer enerji olduğu saptanmıştır. Tezlerde tarama araştırmalarının deneysel araştırmalara göre daha fazla olduğu, deneysel araştırmalarda en çok kullanılan öğrenme yaklaşımının ise argümantasyon olduğu tespit edilmiştir. Tezlerde en çok tercih edilen katılımcılar fen bilimleri öğretmen adayları iken kimya öğretmen adaylarının katılımcı olarak yer aldığı bir tezin bulunmadığı dikkat çekmiştir. Kimya gibi sosyobilimsel konuları yoğun olarak içeren
bir alanda kimya öğretmen adaylarının katılımcı olduğu hiçbir tezin bulunmaması en ilginç sonuçlardan biridir.

Anahtar Kelimeler

Betimsel içerik analizi, çevre eğitimi, sosyobilimsel konular

Destekleyen Kurum

İstanbul Üniversitesi - Cerrahpaşa Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

BEK-2017-25191

Teşekkür

Bu çalışma İstanbul Üniversitesi - Cerrahpaşa Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından desteklenmiştir. Proje numarası: BEK-2017-25191

Content Analysis of Dissertations on Socio-Scientific Environmental Issues in Turkey

Öz

The present study analyzed the dissertations published at the teacher training level in Turkey, including the socio-scientific environmental issues, with descriptive content analysis. The "socio-scientific" was used as a keyword, and 118 dissertations published in the Council of Higher Education Thesis Center database until November 2021 were accessed. Sixty-six (not at the teacher training level) and twenty-nine (not including socio-scientific environmental issues) dissertations were excluded from the analysis. Twenty-three dissertations were analyzed based on the publication year, type (master/doctoral), participants, socio-scientific environmental issues used in the dissertation, and the methodology of the  dissertation. Dissertations with experimental research methods were also examined in their learning approach and dependent variables. The results showed that dissertations whose
topic socio-scientific environmental issues at the teacher training level were published between 2008 and 2021, and the highest number of dissertations took place in 2014 and 2019.  master and doctoral dissertations had a close percentage to each other. Nuclear power plants/nuclear energy were used as the most frequent socio-scientific environmental issue. The survey research design was preferred more than experimental research in the dissertations, and argumentation was used commonly as a learning approach. One unexpected  result was the absence of a dissertation whose participants were preservice chemistry teachers. Preservice science teachers were mainly selected as participants in the  issertations,
there was no dissertation whose participants were pre-service chemistry teachers. Socio-scientific issues cover chemical topics. Interestingly however, no dissertation has been conducted on socio-scientific environmental issues related to chemistry at the level of preservice chemistry teachers.

Anahtar Kelimeler

Descriptive content analysis, environmental education, socio-scientific issues

Proje Numarası

BEK-2017-25191

Kaynakça

• Clark, C. R., Heimlich, J. E., Ardoin, N. M., & Braus, J. (2020). Using a Delphi study to clarify the landscape and core outcomes in environmental education. Environmental Education Research, 26(3), 381–399.
• Çalık, M., & Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri [Parameters of content analysis]. Eğitim ve Bilim, 39(174), 33-38.
• Esa, N. (2010). Environmental knowledge, attitude and practices of student teachers. International Research in Geographical and Environmental Education, 19(1), 39–50.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education. New York: McGraw-Hill.
• Ministry of Education (2018a). Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı [Curriculum of Science Lesson]. Ankara.
• Ministry of Education (2018b). Kimya Dersi Öğretim Programı [Curriculum of Chemistry Lesson]. Ankara.
• Sadler, T. D. (2004). Informal reasoning regarding socioscientific issues: A critical review of research. Journal of Research in Science Teaching, 41(5), 513-536.
• Sadler, T. D., & Zeidler, D. L. (2005). The significance of content knowledge for informal reasoning regarding socioscientific issues: Applying genetics knowledge to genetic engineering issues. Science Education, 89(1), 71–93.
• Sukma, E., Ramadhan, S., & Indriyani, V. (2020). Integration of environmental education in elementary schools. Journal of Physics: Conference Series, 1481(1), 012136.
• Topçu, M. S. (2017). Sosyobilimsel Konular ve Öğretimi. Ankara: Pegem Akademi
• Topcu, M. S., Sadler, T. D., & Yilmaz‐Tuzun, O. (2010). Preservice science teachers’ informal reasoning about socioscientific issues: The influence of issue context. International Journal of Science Education, 32(18), 2475-2495.
• URL-1: https://www.yok.gov.tr/kurumsal/idari-birimler/egitim-ogretim-dairesi/yeni-ogretmen-yetistirme-lisans-programlari
• Ültay, E., Akyurt, H., Ültay, N. (2021). Sosyal bilimlerde betimsel içerik analizi [Descriptive Content Analysis in Social Sciences]. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (10), 188-201.
• Yıldırım, N., Birinci-Konur, K. & Kurt, S. (2015). Kimya öğretiminde proje tabanlı öğretim uygulamaları [Project-based learning implementations in chemistry education]. A. Ayas & M. Sözbilir (Eds) In Kimya Öğretimi (pp. 141-169). Ankara: Pegem Akademi.
• Dissertations Birdal, H. A. (2019). Sosyobilimsel konularda argümantasyona dayalı öğrenme uygulamalarının fen bilimleri öğretmen adaylarının öğrenciyi anlama bilgilerinini gelişimine etkisi (Unpublished Master Dissertation). Kafkas University, Kars.
• Cansız, N. (2014). Developing preservice science teachers’ socioscientific reasoning through socioscientific issues-focused course (Unpublished PhD Dissertation). Middle East Technical University, Ankara.
• Cenk, A. G. (2020). Fen bilimleri öğretmen adaylarının sosyobilimsel Konularda argümantasyon becerilerinin incelenmesi: Konu bağlamının etkisi (Unpublished Master Dissertation). Mersin University, Mersin.
• Eroğlu, B. (2012). Fen bilgisi öğretmen adaylarının küresel ısınma hakkındaki informal muhakemeleri üzerinde bilimin doğasının etkisinin araştırılması (Unpublished PhD Dissertation). Gazi University, Ankara.
• Evren Yapıcıoğlu, A. (2016). Fen bilimleri öğretmen eğitiminde sosyobilimsel durum temelli yaklaşım uygulamalarının etkililiğine yönelik bir karma yöntem çalışması (Unpublished PhD Dissertation). Hacettepe University, Ankara.
• Gürsan, Ü. T. (2020). Fen öğretmen adaylarının belirsizliğe tahammülsüzlükleri, nükleer santraller ile ilgili risk ve fayda belirsizlik algıları ve nükleer santrallerden elektrik üretimi konusunda öğretim öz yeterlilikleri (Unpublished Master Dissertation). Bursa Uludağ University, Bursa.
• İşeri, B. (2012). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının nükleer enerjinin riskleri ve faydaları hakkındaki düşüncelerine farklı bilgi kaynaklarının etkileri (Unpublished Master Dissertation). Ahi Evran University, Kırşehir.
• Karabal, M. (2018). Öğretmen adaylarının sosyobilimsel konuların öğretiminde ortak bilgi yapılandırma modelinin karar verme ve problem çözme eğilimlerine etkisi (Unpublished PhD Dissertation). Pamukkale University, Denizli.
• Karakaş, H. (2018.) Argümantasyon temelli öğretimin sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel düşünmelerine, akademik başarılarına ve argüman oluşturma becerilerine etkisi (Unpublished PhD Dissertation). Gazi University, Ankara.
• Karışan, D. (2014). Exploration of preservice teachers’ reflective judgment and argumentation skills revealed in a socioscientific issues-based inquiry laboratory course (Unpublished PhD Dissertation). Middle East Technical University, Ankara.
• Kasar, Y. (2019). Bilimin doğası öğretiminde sosyobilimsel konuların kullanılmasının fen bilimleri öğretmen adaylarının bilimin doğasını anlamalarına etkisi (Unpublished Master Dissertation). Çukurova University, Adana.
• Kutluca, A. Y. (2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel argümantasyon kaliteleri ile bilimin doğası anlayışları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Unpublished PhD Dissertation). Kastamonu University, Kastamonu.
• Öztürk, N. (2011). Investigating pre-service science teachers’ informal reasoning, epistemological beliefs and metacognitive awareness regarding socioscientific issues: a case for nuclear power plant construction (Unpublished Master Dissertation). Middle East Technical University, Ankara.
• Pehlivanlar, S. (2019). Fen bilgisi ve sınıf öğretmen adaylarının yerel, ulusal ve küresel sosyobilimsel konular hakkındaki informal muhakemeleri. (Unpublished Master Dissertation). Recep Tayyip Erdoğan University, Rize.
• Sağlam, H. İ. (2016). Öğretmen adaylarının nükleer enerji kullanımına yönelik informal muhakemeleri üzerine karma yöntem araştırması (Unpublished Master Dissertation). Aksaray University, Aksaray.
• Saylan, A. (2014). Relationships among pre-service science teachers’ epistemological beliefs, knowledge level and trustworthiness on information sources: climate change, nuclear energy, and organ donation and transplantation (Unpublished Master Dissertation). Middle East Technical University, Ankara.
• Tekin, N. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarına yönelik sosyobilimsel konular temelli geliştirilen bir modülün konu alan bilgisi ve argümantasyon kalitesi bakımından değerlendirilmesi (Unpublished PhD Dissertation). Aksaray University, Aksaray.
• Tokmak, P. (2019). Fen bilgisi öğretmen adaylarının nükleer santrallere yönelik tutumlarının belirlenmesi (Unpublished Master Dissertation). Erciyes University, Kayseri.
• Topçu, M. S. (2008). Preservice science teachers’ informal reasoning regarding socioscientific issues and the factors influencing their informal reasoning (Unpublished PhD Dissertation). Middle East Technical University, Ankara.
• Turan, B. (2012). İlköğretim öğretmen adaylarının bilimsel düşünme alışkanlıklarının, sosyobilimsel konular kullanılarak belirlenmesi ve karşılaştırılması (Unpublished Master Dissertation). Karadeniz Teknik University, Trabzon.
• Uzel, N. (2014). Biyoloji öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik ahlaki muhakemeleri (Unpublished PhD Dissertation). Gazi University, Ankara.
• Yolaçtı Kızılkaya, K. (2021). Fen bilimleri öğretmen adaylarının informal muhakeme biçimleri ve sosyobilimsel muhakeme yeterlikleri (Unpublished Master Dissertation). Kırşehir Ahi Evran University, Kırşehir.
• Zorlu E. (2017). Öğretmen adaylarının küresel ısınmanın kaynağına yönelik informal muhakemeleri üzerine karma yöntem araştırması (Unpublished Master Dissertation). Aksaray University, Aksaray.