GÖRSEL BELGELER IŞIĞINDA OSMANLI’NIN SON DÖNEMLERİNDE ERZİNCAN’DA MİMARLIK FAALİYETLERİ

Yıl 2020, Sayı: 3, 15 - 36, 28.05.2020

Oya Şenyurt

Öz

Erzincan’ın 16. yüzyılda Osmanlı egemenliğine geçmesinden sonraki süreçte, yapı üretimine ilişkin çeşitliliğin ve yoğunluğun olduğu dönem 19. yüzyılın ikinci yarısına tarihlenir. 1863 yılında dördüncü ordu merkezinin Erzincan’da faaliyete geçmesinden önce de kamusal yapıların inşasına ilişkin girişimler başlamış ve yapı üretimindeki artış ve çeşitlilik 20. yüzyılın başlarına kadar devam etmiştir. Yapılan arşiv ve kaynak araştırmaları sonucunda çok farklı türde yapı hakkında bilgi toplamak mümkün olmuştur. Bununla birlikte, yazılı ve çizili arşiv belgeleri ile eski fotoğraflar ışığında tespit edilen kamu yapıları; inşa süreçleri, tasarımları, inşai kararları ve usulleri ile mimari özellikleri bağlamında genel hatlarıyla değerlendirilmiştir. Halkın da büyük bir istekle kentin gelişimine destek olduğu ve devlet hazinesinin yetersiz kalması durumunda ianelerle inşa faaliyetlerini destekledikleri anlaşılmaktadır. Yapıların inşasında yaşanan bazı maddi güçlükler, inşa usullerinde taahhüt sisteminin kullanımı, inşaat işlerinin organizasyonunda merkezden gönderilen mühendisler, yerel kalfalar ve askerlerin faaliyetleri tespit edilmiştir. Ayrıca yapılarda “Tanzimat üslubu” olarak bilinen Neo-klasik üslubun yoğun olarak kullanıldığı ve benimsendiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Erzincan, Osmanlı Mimarlığı

Kaynakça

• Akansel, İ.H., (1999). Eski Erzincan’da Tarihi Kışla ve Askeri Yapılar, Erzincan: Ermat Ofset. Akpınar, D. (2016). “20. Yüzyılın İlk Çeyreğinde Erzincan Şehrinde Sağlık Alanında Gelişmeler”, Uluslararası Erzincan Sempozyumu, Erzincan Valiliği, Erzincan Üniversitesi, Erzincan Belediyesi, 28 Eylül-1 Ekim 2016, Erzincan, 33-45. Çavuş, R. (2017). “II. Abdülhamid Döneminde Dâülkelp (Köpek Hastalığı-Kuduz) Tedavihanesi”, VAKANÜVİS- Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, (1), 46-61. Gül, A. (2011). “Osmanlı Döneminde Erzincan Kazasında Ulaşım ve Haberleşme”, History Studies, 3(1), 113-129. İçli, H. H. (2013). Tanzimat Sonrası Erzincan’da Eğitim, Y. L. Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi. İgüs, E. P. (2008). II. Abdülhamid Dönemi (1876-1909) Eğitim Sistemi, Eğitim yapıları Ve Askeri Rüşdiyeler, Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi. İgüs, E. (2016). “II. Abdülhamid Döneminde Erzincan Askeri Rüşdiyesi”, Uluslararası Erzincan Sempozyumu, Erzincan Valiliği, Erzincan Üniversitesi, Erzincan Belediyesi, 28 Eylül-1 Ekim 2016, Erzincan, 257-267. Miroğlu, İ. (1995). “Erzincan”, TDV İslâm Ansiklopedisi, (11), 318-321. Naldan, F. (2016). Erzincan İli Cami Mimarisi, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi. Özbayık, R. M. (2018). Atatürk Döneminde Erzincan (1923-1938), Y. L. Tezi, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi. Özkan, E. (2019). “19. Yüzyılda Eğitim Alanındaki Faaliyetlere ve Açılan Mekteplere Erzincan Sancağından Örnekler”, Uluslararası Erzincan Tarihi Sempozyumu, Erzincan Valiliği, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, 26-28 Eylül 2019, Erzincan, 1128-1144. Sezen, T. (2006). Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla), Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü. Tonguç, F. (2019). Birinci Dünya Savaşı’nda Bir Yedeksubayın Anıları, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları. İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, Ftg Albümü. Osmanlı Arşivi (O.A.) Belgeleri A.MKT.MHM., Sadaret Mühimme Kalemi Evrakı, BEO., Bâb-ı âlȋ Evrak Odası, DH.MKT., Dâhiliye Mektubi Kalemi, FTG., Fotoğraf Arşivi, İ. AZN., İrade Adliye ve Mezahib, İ.DH., İrade Dâhiliye, İ. HR., İrade Hariciye, İ.MMS., İrade Meclis-i Mahsus, İ.MVL., İrade Meclis-i Vâlâ, MF.MKT., Maarif Nezareti Mektubi Kalemi, PLK.p. Plan-Proje Kataloğu, ŞD., Şurayı Devlet, Y.PRK.ASK., Yıldız Perakende Evrakı Askeri Maruzat.