Sınıf Öğretmeni Adaylarının Çevre Öz Yeterlik Algılarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Year 2019, Volume: 6 Issue: 2, 9 - 18, 27.09.2019

Seda Okumuş , Bilge Öztürk

https://doi.org/10.30900/kafkasegt.587686

Cited By: 4

Abstract

Bu araştırmanın amacı
sınıf öğretmeni adaylarının çevre eğitimine yönelik öz yeterliklerini çeşitli
değişkenler açısından belirlemektir. Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden
tarama deseni kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini Bayburt Üniversitesi Eğitim
Fakültesi Sınıf Öğretmenliği Lisans Programının farklı sınıf seviyelerinde
öğrenim gören 274 (1.sınıftan 74, 2.sınıftan 72, 3.sınıftan 65 ve 4.sınıftan
63) sınıf öğretmeni adayı oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplamak amacıyla Özdemir,
Aydın ve Akar Vural ‘ın (2009) geliştirdiği Çevre Eğitimi Öz Yeterlik Algısı
Ölçeği (ÇÖYÖ) kullanılmıştır. ÇÖYÖ, Akademik Yetkinlik Algısı- AYA, Sorumluluk
Algısı- SA, Öğretici Yetkinlik Algısı- ÖYA ve Yönlendirebilme Algısı- YA olmak
üzere dört alt boyuttan oluşmaktadır. ÇÖYÖ’nün güvenirliği araştırmacılar
tarafından tekrar hesaplanmış ve ölçeğin tamamının güvenirliği α=0,81 olarak
belirlenmiştir. Alt boyutlarda α, AYA ve SA için 0,85, ÖYA için 0,88 ve YA için
0,80 olarak hesaplanmıştır. ÇÖYÖ’den elde edilen verilerin analizi için ilk
olarak verilere normallik analizi yapılmış, Kolmogorov-Smirnov normallik testi uygulanmıştır.
Ardından anlamlılık analizi için tek yönlü ANOVA, Kruskall-Wallis ve Bağımsız
Örneklem- t testi kullanılmıştır. Araştırmada sınıf öğretmeni adaylarının çevre
öz yeterlik algılarının, sınıf seviyesine ve cinsiyete göre değişkenlik
göstermediği tespit edilmiştir. 

Keywords

Sınıf öğretmeni adayı, çevre, öz yeterlik, algı

References

• Ağtaş, B., Bektaş, O., & Güneri, E. (2019). Ortaokul öğrencilerinin çevreye yönelik tutum düzeylerinin belirlenmesi. Online Fen Eğitimi Dergisi, 4(1), 66 - 85.
• Ahi, B., & Özsoy, S. (2015). İlkokullarda görev yapan öğretmenlerin çevreye yönelik tutumları: cinsiyet ve mesleki kıdem faktörü. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(1), 31-56.
• Akıllı, M., & Yurtcan, M.T. (2009). İlköğretim fen bilgisi öğretmeni adaylarının çevreye karşı tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi (Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi örneği). Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 119- 131.
• Aldan Karademir, Ç., Deveci, Ö., & Çaylı, B. (2018). Ortaokul öğrencilerinin öz-düzenlemeleri ve akademik öz-yeterliklerinin incelenmesi. Kafkas Üniversitesi, e – Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(3), 14-29.
• Altunçekiç, A., Yaman, S., & Koray, Ö. (2005). Öğretmen adaylarının öz‐yeterlik inanç düzeyleri ve problem çözme becerileri üzerine bir araştırma‐ Kastamonu ili örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(1), 93-102.
• Atasoy, E., & Ertürk, H. (2008). İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir alan araştırması. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 105- 122.
• Aydın, N. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının ve öğretmenlerinin çevre eğitimine yönelik öz-yeterlik inançları üzerine sınıf düzeyi, kıdem ve değer yönelimlerinin etkisi (Yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: Freeman.
• Bandura, A. (1993). Perceived self-efficacy in cognitive development and functioning. Educational Psychologist, 28(2), 117-148.
• Başaran Uğur, R., A., Bektaş, O., & Güneri, E. (2019). Sınıf ve fen bilgisi öğretmen adaylarının sürdürülebilir çevre tutum düzeyleri. Journal of International Social Research, 12(63), 775- 788.
• Buluç, B., & Demir, S. (2015). İlk ve ortaokul öğretmenlerinin öz-yeterlik algıları ile iş doyumları arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 16(1), 289-308.
• Bussey, K., & Bandura, A. (1999). Social cognitive theory of gender development and differentiation. Psychological Review, 106, 676-713.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. A., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri (16. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Deniş, H., & Genç, H. (2007). Çevre bilimi dersi alan ve almayan sınıf öğretmenliği öğrencilerin çevreye ilişkin tutumları ve çevre bilimi dersindeki başarılarının karşılaştırılması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 20-26.
• Eilam, E., & Trop, T. (2012). Environmental attitudes and environmental behavior-Which is the horse and which is the cart?. Sustainability, 4, 2210-2246.
• Evans, E.D., & Tribble, M. (1986). Perceived teaching problems, self-efficacy and commitment to teaching among preservice teachers. Journal of Educational Research, 80, 81-85.
• Genç, M., & Genç, T. (2013). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının belirlenmesi. Asya Öğretim Dergisi, 1(1), 9-19.
• Gök, E., & Afyon, A. (2015). İlköğretim öğrencilerinin çevre bilgisi ve çevresel tutumları üzerine alan araştırması. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 12(4), 77-93.
• Gül, S., Çobanoğlu, İ.H., Aydoğmuş, M. & Türk, H. (2018). Sınıf öğretmenlerinin çevreye yönelik tutumlarının incelenmesi: Samsun ili örneği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(2), 139-157.
• Güler, T. (2009). Ekoloji temelli bir çevre eğitiminin öğretmenlerin çevre eğitimine karşı görüşlerine etkileri. Eğitim ve Bilim, 34(151), 30-43.
• Güler, E. (2013). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin çevre okuryazarlığı düzeylerinin belirlenmesi ve öğrencilerin okuryazarlığı düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Güney, E. (2004). Çevre sorunları coğrafyası. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Jinks, J.L., & Morgan, V.C. (1997). Student’s sense of academic efficacy and achievement in science: A useful new direction for research regarding scientific literacy?. The Electronic Journal of Science Education 1(2), Article 2.
• Johnson, B., & Christensen, L. (2014). Eğitim araştırmaları: Nicel, nitel ve karma araştırmalar (4. Baskı). (Çev. S. B. Demir). Ankara: Eğiten Kitap.
• Kahyaoğlu, M. (2011). Öğretmen adaylarının öğrenme stilleri ile çevre eğitimi öz-yeterlikleri arasındaki ilişki. Eğitim Bilimleri Araştırma Dergisi (EBAD), 1(2), 67-82.
• Kahyaoğlu, M., & Özgen, N. (2012). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 5(2), 171-185.
• Karademir, E. (2016). Eğitim fakültelerinin yapılandırılması sürecinde öğretmen adaylarının çevre bilinci ve özyeterliklerinin belirlenmesi. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 7(13), 3-18.
• Ko, A.C., & Lee, J.C. (2003). teachers’ perceptions of teaching environmental issues within the science curriculum: A Hong Kong perspective. Journal of Science Education And Technology, 12(3), 187-204.
• Kuhlemeier, H., Bergh, H.V.D., & Lagerweıj, N. (1999). Environmental knowledge, attitudes and behavior in dutch secondary education. The Journal of Environmental Education, 30(2), 6-14.
• Malhotra, T., & Chabra, S. (2014). A study of responsible behaviour among b.ed. distance learners with reference to their locality, gender, stream and socio-economic status. International Women Online Journal of Distance Educa-tion, 3(2), 1-10.
• McKeown-Ice, R. (2010). Environmental education in the united states: a survey of preservice teacher education programs. The Journal of Environmental Education, 32(1), 4-11.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018). Hayat bilgisi dersi öğretim programı (İlkokul 1,2 ve 3. sınıflar). Ankara: MEB Yayınları.
• Morgil, İ., Seçken, N., & Yücel, A.S. (2004). Kimya öğretmen adaylarının öz-yeterlik inançlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(1), 62-72.
• Mudasiru, O.Y. (2005). An investigation into teacher’s self‐efficacy in implementing computer education in Nigerian secondary schools. Meridian: A Middle School Technologies Journal, 8(2), 1-5.
• Özdemir, Ö. (2014). Tarama yöntemi. M. Metin (Ed.), Kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri içinde (s. 77-97). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Öztürk, T., & Öztürk, F.Z. (2015). Öğretmen adaylarının çevre ve çevre eğitimi ile ilgili görüşleri (Ordu Üniversitesi örneği). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(33), 115-132.
• Öztürk, F.Z., Öztürk, T., & Şahin, A. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının çevre eğitimi özyeterlik algılarının incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 293-311.
• Palmer, J.A. (2003). Environmental education in the 21 st Century, theory, practice, progress and promise. New York: Routledge.
• Sağsöz, G., & Doğanay, G. (2019). İlkokul öğrencilerinin çevre ve çevre sorunlarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi (Giresun İli Örneği). Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (AUJEF), 3(1), 1-20.
• Sargın, S.A., Baltacı, F., Katipoğlu, M., Erdik, C., Arbatlı, M.S., Karaardıç, H., Yumuşak, A., & Büyükcengiz, M. (2016). Öğretmen adaylarının çevreye karşı bilgi, davranış ve tutum düzeylerinin araştırılması. Education Sciences (NWSAES), 11(1), 1-22.
• Sarıkaya, H. (2004). Sınıf öğretmeni adaylarının bilgi düzeyleri fen öğretimine yönelik tutum ve öz-yeterlik inançları (Yüksek lisans tezi). Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Seferoğlu, S., & Akbıyık, C. (2005). İlköğretim öğretmenlerinin bilgisayara yönelik öz‐yeterlik algıları üzerine bir çalışma. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 19, 89–101.
• Sever, R., & Yalçınkaya, E. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının çevresel tutumlarının incelenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 26, 1-15.
• Şahin, H.G., & Doğu, S. (2018). Okul öncesi öğretmen adaylarının çevre sorunlarına ilişkin tutum ve davranışlarının incelenmesi. İlköğretim Online, 17(3), 1402-1416.
• Şama, E. (2003). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 99-110.
• Şişman, M. (2009). Öğretmen yeterlilikleri: Modern bir söylem ve retorik. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3), 63-82.
• Tahiroğlu, M., Yıldırım, T., & Çetin, T. (2010). Değer eğitimi yöntemlerine uygun geliştirilen çevre eğitimi etkinliğinin, ilköğretim 7. sınıf öğrencilerinin çevreye ilişkin tutumlarına etkisi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 231-248.
• Tikka, P.M., Kuitunen, M.T., & Tynys, S.M. (2000). Effects of educational background on students' attitudes, activity levels, and knowledge concerning the environment. Journal of Environmental Education, 31(3), 12-19.
• Tschannen-Moran, M., & Hoy, A.W. (2001). Teacher efficacy: Capturing an elusive construct. Teaching and Teacher Education, 17(7), 783-805.
• Willuweit, L. (2009). Promoting pro-environmental behavior an investigation of the cross-cultural environmental behavior patterns. The case of Abu Dhabi. (Unpublished master thesis). Stockholm University, Stockholm.
• Yeşilyurt, S., Gül, Ş., & Demir, Y. (2013). Biyoloji öğretmen adaylarının çevre bilinci ve çevresel duyarlılığı: Ölçek geliştirme çalışması. Mehmet Akif Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(25), 38-54.
• Yıldız, K., Sipahioğlu, Ş., & Yılmaz, M. (2000). Çevre bilimi. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Yüksek Öğretim Kurumu [YÖK] (2018). Sınıf öğretmenliği lisans programı. Ankara.
• Zajacova, A., Lynch, S.M., & Espenshade, T.J. (2005). Self-efficacy, stress, and academic success in college. Research in Higher Education, 46(6), 677-706.