Sosyobilimsel konular hakkında sınıf söylemi üzerine sistematik derleme çalışması

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 1, 418 - 433, 22.03.2022

Seda Söğüt , Murat Genç , Harika Özge Arslan , Mustafa Akıllı

https://doi.org/10.30900/kafkasegt.957280

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın amacı sosyobilimsel konular temelinde sınıf söylemi üzerine 2012-2020 yılları aralığında yapılan yurt içi ve yurt dışı kaynaklı çalışmaları çözümlemek ve bir bütün içinde fen eğitimcilere sunulabilecek bir derleme çalışması yapmaktır. Bu çalışmada sistematik derleme yöntemi kullanılmıştır. Öncelikle alan yazında tarama yapmak için 6 anahtar kavram belirlenmiştir. Bu kavramlar; “sınıf söylemi (classroom discourse)”, “diyalojik öğretim (dialogic teaching)”, “sınıf tartışması (classroom discussion)”, “sınıf konuşması (classroom talk)”, “keşifçi konuşma (exploratory talk)”, “üretken konuşma (productive talk)” şeklindedir. Bu anahtar kavramların hem Türkçe hem de İngilizceleri kullanılarak YÖK Tez, DergiPark, ERIC ve Web of Science veri tabanlarında alan yazın taraması yapılmıştır. Alan yazın taraması sonucunda erişilen çalışmalar (n=544) fen eğitimi ve fen bilimleri konuları ile ilgili olması, sosyobilimsel konular temelinde yapılmış olması ve taramada kullanılan anahtar kavram/kavramların özette veya tam metinde etraflıca ele alınıyor olması ölçütlerine göre elenmiştir. Sonuç olarak tam metinine erişimi olan 1 adet tez çalışması ve 6 adet makale seçilmiştir. Seçilen çalışmalar içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Derlemeye alınan çalışmalar; yayın yılı, yöntem/desen, veri toplama aracı, veri analizi, örneklem grubu ve konu temalarına uygun olarak incelenmiştir. Veriler analiz edildikten sonra bulgular tablo haline getirilmiş, kullanılma sıklığı (f) ifade edilmiştir. Bulgular, sosyobilimsel konular temelinde sınıf söylemi üzerine yapılmış bilimsel çalışma sayısının oldukça sınırlı olduğunu ve bu bağlamda gerek öğrenciler gerek öğretmenler gibi farklı örneklemler ile çalışmalar yapılmasının gerekli olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Sınıf konuşması, sınıf söylemi, sınıf tartışması, Sistematik derleme, sosyobilimsel konular

Systematic review of classroom discourse on socioscientific issues

Öz

This study aims to analyze national and international studies on classroom discourses based on socioscientific issues between 2012-2020 and to review these studies to present the literature to the science educators. The systematic review method was used in this study. First of all, six keywords were determined to search databases. These keywords are "class/classroom discourse", "dialogic/dialogical teaching", "class/classroom discussion", "class/classroom talk", "exploratory speech/talk", "productive speech/talk”. Both Turkish and English keywords were used to search DergiPark, ERIC, Web of Science databases, and the database of the Higher Education Council (YÖK) Thesis Center. The studies (n=544) accessed as a result of the literature review were eliminated according to the criteria of being related to science education and science subjects, being made based on the socioscientific issues, and covering the key concept/s in detail in the summary and the full text of the study. As a result, one master’s thesis and six articles with full-text access were selected. Selected studies were analyzed by the content analysis method. Publication year, method/design, data collection tool, data analysis technique, study group, and the subject matter were examined under themes. After the data were analyzed, findings were summarized in tables, and the frequencies of use (f) were given. The findings show that the number of scientific studies on classroom discourse based on socioscientific issues is quite limited and in this context, it is necessary to conduct studies with different samples such as students and teachers.

Anahtar Kelimeler

Classroom speech, classroom discourse, classroom discussion, systematic review, socioscientific issues

Kaynakça

• Babacan, M. (2017). Sosyobilimsel konulardaki etkinliklerin yedinci sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerine etkisi. (Yüksek lisans tezi). Niğde, Ömer Halisdemir Üniversitesi.
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Demirel, F., Karadeniz, Ş., & Çakmak, E. K. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Çaycı, B. & Atalay, N. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının sosyobilimsel konular hakkındaki görüşlerinin ve tutumlarının farklı değişkenlere göre incelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Eğitim Dergisi, 2(2), 35-45.
• Çilingir, A. (2017). İletişim alanında içerik analizi yöntemi kullanılarak yapılan yüksek lisans ve doktora tezleri üzerine bir inceleme. Erciyes İletişim Dergisi, 5(1), 148-160. doi:10.17680/erciyesakademia.291891
• Demirbağ, M. (2017). Otoriter ve diyalojik söylem tiplerinin fen bilgisi öğretmen adaylarının argüman gelişimine etkisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(1), 321-340.
• Durmaz, H. & Seçkin Karaca, H. (2020). Sosyobilimsel konulara dayalı fen eğitiminin 7. sınıf öğrencilerinin sosyobilimsel konulara bakış açıları, bilimsel ve yansıtıcı düşünme becerileri üzerine etkisi. Anadolu University Journal of Education Faculty, 4(1), 21-49. doi: 10.34056/aujef.607651
• Kanadlı, S. & Sağlam, Y. (2012). Öğretmenlerin öğretmen-öğrenci rollerine yönelik inançlarının otoriter ve diyalojik söylevlere etkisi. X. Ulusal Fen ve Matematik Eğitimi Kongresi, Niğde.
• Karaçam, Z. (2013). Sistematik derleme metodolojisi: Sistematik derleme hazırlamak için bir rehber. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(1), 26-33.
• Kaya, G. & vd. (2016). Bilimin doğası öğretiminde kullanılan söylem desenleri ve iletişim yaklaşımları. Eğitim ve Bilim, 41(185), 83-99.
• Kaya, O. N. & Kılıç, Z. (2010). Fen sınıflarında meydana gelen diyaloglar ve öğrenme üzerine etkileri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18, 115-130.
• Lee, J. A. & Kim, C. J. (2019). Teaching and learning science in authoritative classrooms: Teachers’ power and students’ approval in Korean elementary classrooms. Research in Science Education, 49, 1367-1393. doi: 10.1007/s11165-017-9659-6
• Lehesvuori, S., Ramnarain, U. & Viiri, J. (2018). Challenging transmission modes of teaching in science classrooms: Enhancing learner-centredness through dialogicity. Research in Science Education, 48, 1049-1069. doi: 10.1007/s11165-016-9598-7
• Liberati, A., Altman, D. G., Tetzlaff, J., Mulrow, C., Gotzsche, P. C., Ioannidis, J. P., Clarke, M., Devereaux, P. J., Kleijnen, J. & Moher, D. (2009). The PRISMA statement for reporting systematic reviews and meta-analyses of studies that evaluate healthcare interventions: explanation and elaboration. PLoS Medicine, 6(7), 1-28.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) (2013). 3-8. Sınıf Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı. Ankara: Talim Terbiye Kurulu. Pimentel, D.S. & McNeill, K.L. (2013). Conducting talk in secondary science classrooms: Investigating instruction moves and teachers’ beliefs. Science Education, 97 (3), 367-394.
• Sadler, T. D. (2004). Informal reasoning regarding socio-scientific issues: A critical review of research. Journal of Research in Science Teaching, 41, 513-536.
• Sadler, T.D. & Zeidler, D.L. (2004). The morality of socio-scientific issues: Construal and resolution of genetic engineering dilemmas. Science Education, 88, 4–27.
• Sevgi, Y. & Şahin, F. (2017). Gazete haberlerindeki sosyobilimsel konuların argümantasyon yöntemiyle tartışılmasının 7. sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme becerileri üzerine etkisi. Journal of Human Sciences, 14(1), 156-170. doi:10.14687/jhs.v14i1.4289
• Simona, S., Naylorb, S. & Keoghb, B. (2008). Puppets promoting engagement and talk in science. International Journal of Science Education, 30(9), 1229–1248.
• Soysal, Y. (2019). Fen öğretiminde öğretmenin söylemsel hamlelerinin öğrenenlerin akıl yürütme kalitelerine etkisi: Söylem analizi yaklaşımı. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(3), 994-1032. doi: 10.14689/issn.2148-624.1.7c.3s.5m
• Topçu, M. S. & Atabey, N. (2017). Sosyobilimsel konu içerikli alan gezilerinin ilköğretim öğrencilerinin argümantasyon nitelikleri üzerine etkisi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 68-84. Turhan, E. B. (2019). Monolojik öğretim yapan bir fen öğretmeni ile diyalojik öğretim yapan bir fen öğretmeninin öğretim söylemi açısından kıyaslanması. (Yüksek lisan tezi). Bursa, Uludağ Üniversitesi.
• Tytler, R. & Aranda, G. (2015). Expert teachers’ discursive moves in science classroom interactive talk. International Journal of Science and Mathematics Education, 13, 425-446.
• Uçak, E. & Bağ, H. (2018a). Discourse analysis of the communicative approaches used by the pre-service teachers. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 381-428.
• Yavuz Topal, M. & Balkan Kıyıcı, F. (2018). Sosyobilimsel konulara dayalı okul dışı öğrenme ortamlarında yürütülen etkinliklerin öğrencilerin karar verme becerilerine etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(5), 1667-1678. doi:10.24106/kefdergi.2200
• Yıldırım, L., Uçak, E. ve Savran- Gencer, A. (2021). Fen derslerinde sınıf içi konuşmalar üzerine sistematik bir derleme. Trakya Eğitim Dergisi, 11 (3), 1148-1172.
• Yılmaz, Ş. (2020). Sosyobilimsel konular ve soru üretme muhakemesi. M. Genç (Ed.), Kuramdan uygulamaya sosyobilimsel konular (1. baskı, s. 237-252) içinde. Ankara: Nobel Yayın.