TÜRKİYE’DE ve SEÇİLMİŞ ÜLKELERDE KADININ İŞGÜCÜ PİYASASINDAKİ YERİ

Yıl 2019, Sayı: 43, 184 - 202, 25.09.2019

Sevim Akdemir , Fatma Davarcıoğlu Özaktaş , Nagihan Aksoy

https://doi.org/10.17498/kdeniz.535058

Cited By: 10

Öz

Ekonomik büyüme
ve kalkınma açısından kadının işgücü piyasasına katılımı çok önemli bir
olgudur. Uluslararası Çalışma Örgütü verilerine göre, 2015 yılında küresel
düzeyde erkeklerin işgücüne katılım oranı %72 iken, kadınların işgücüne katılım
oranı %46’dır. Dünyada kadınların %50’den fazlası atıl işgücü durumundadır.
Küresel işgücünün önemli bir bölümünü oluşturan kadınlar, birçok toplumda var
olan cinsiyet eşitsizliği sebebiyle işgücü piyasasının dışında kalmaktadır.
İşgücü piyasasına kadınların girişini engelleyen olguların ve seçilmiş
ülkelerdeki durumun incelenmesi çalışmamızın hedefidir. Çalışmamızda öncelikle
var olan cinsiyet eşitsizliği ve işgücü piyasasına kadının katılımını tarihsel
süreci incelenmiştir. Kadının işgücü piyasasına katılım oranını, işgücü
piyasasına girişini ve yükselmesini engelleyen olgular da çalışmamızda yer
almaktadır.

Bu çalışmada
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programının hazırlamış olduğu Toplumsal Cinsiyet
Eşitsizliği Endeksi baz alınarak cinsiyet eşitsizliğinin olduğu ve cinsiyet
eşitsizliğinin olmadığı ülkeler seçilmiştir. Bu ülkeler Norveç, İsveç,
Danimarka, Meksika, Türkiye, Yemen, Afganistan ve Mısır olarak belirlenmiştir.
Bu bağlamda Uluslararası Çalışma Örgütü verileri ile anılan ülkelerdeki kadın-
erkek istihdamı cinsiyete, sektörlere ve statülere göre incelenmiş, kadın
istihdamının durumu analiz edilmiştir. Bu bağlamda gelişmiş ülkelerle,
gelişmişlik düzeyi daha düşük ülkelerdeki kadın istihdamı ve Türkiye’deki kadın
istihdamı karşılaştırılmıştır.

Çalışmamızda
ulaştığımız sonuç; gelişmiş ülkelerde kadın ve erkek işgücüne katılım oranının
yaklaşık olarak birbirine eşit, gelişmişlik düzeyleri daha düşük olan ülkelerde
ise kadınların işgücüne katılım oranının erkek katılım oranından daha düşük
olduğu biçimindedir.  Türkiye’de ise,
kadının işgücüne katılım oranı 2000 yılında %24,7 iken, bu oran 2017 yılında
%27,7’e yükselmiştir. Bu veri bağlamında; Türkiye’de yaklaşık olarak kadınların
dörtte birinin işgücü piyasasında istihdam edildiğini ve kadınların %72,3’ünün
işgücü piyasasının dışında olduğunu vurgulayabiliriz.

Çalışmamızın
sonuç ve değerlendirme bölümünde ise, kadının işgücüne katılımını engelleyen
olgular vurgulanarak, kadının işgücüne katılımının önemi ve işgücü piyasasında
kadın istihdamının artırılması için gerekli önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

cinsiyet, toplumsal cinsiyet, kadının işgücüne katılım oranı, kadın işgücü engelleri

Kaynakça

• Akbaş, N., Taner, B. (2017). “Yönetim ve Cinsiyet: Cam Uçurum’un Ötesi”. LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi 8 (2): 193-214.
• Akdöl, Buket ve Menteş, Süleyman Ahmet (2017). “Kadınların Yönetici Pozisyonlarında Yaşadıkları Zorluklar ve Lider Üye Etkileşiminde Cinsiyet Rolü”. BMIJ. 5 (3): 859-879.
• Akgeyik, Tekin (2017). “Türkiye’de Kadınların İşgücü Piyasasına Katılımını Etkileyen Faktörler: TÜİK Verileri Üzerine Bir Analiz”. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi 70: 31-53.
• Aksoy, Nagihan (2018). Türkiye’de Kadın İstihdamının Belirleyicileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Avrupa Komisyonu (2010). Komisyon Tarafından Avrupa Parlamentosu’na ve Konsey’e Sunulan Bildirim. Genişleme Stratejisi ve Başlıca Zorluklar 2010-2011. Türkiye 2010 Yılı İlerlemeRaporu.https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/turkiye_ilerleme_rap_2010.pdf. Erişim tarihi: 03.08.2018.
• Balleer, Almut, Gomez-Salvador, Ramon ve Turunen, Jarkko (2009). “Labour Force Participation in the Euro Area: A Cohort Based Analysis”. European Central Bank Working Paper Series. No: 1049. https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/scpwps/ecbwp1049.pdf?2194cf39f67879c22ccd917b1c73be50 Erişim tarihi: 15.02.2019.
• Berber, Metin ve Eser, Burçin Yılmaz (2008). “Türkiye’de Kadın İstihdamı: Ülke ve Bölge Düzeyinde Sektörel Analiz”. “İş, Güç” The Journal of Industrial Relations and Human Resources. Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi 10 (2): 1-16.
• Berktay, Fatmagül (2004). Kadınların İnsan Haklarının Gelişimi ve Türkiye. Sivil Toplum ve Demokrasi Konferans Yazıları no:7. İstanbul Bilgi Üniversitesi: Sivil Toplum Kuruluşları Eğitim ve Araştırma Birimi.
• Bozkaya, Gülferah (2013). “Kadınların İşgücüne Katılımını Belirleyen Faktörler: Türkiye Üzerine Bir Analiz”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İ.İ.B.F. İktisat Bölümü. Sosyal Bilimler Dergisi 3 (5): 69-89.
• Bulut, Dilvin ve Kızıldağ, Duygu (2017). “Cinsiyet Ayrımcılığı ve Kadın İnsan Kaynakları Yöneticilerinin Kariyerleri Üzerindeki Etkileri”. Yönetim ve ekonomi Araştırma Dergisi 15 (2): 81-102.
• Çakır, Ebru Hanbay (2011). “Kadın İstihdamında Yerel Yönetimlerin Rolü, Görevleri ve Sorun Alanları”. TEPAV, Kadın Emeği Konferansı Kadın İstihdamı ve Sorun Alanları 3.
• Dedeoğlu, Saniye (2000). “Toplumsal Cinsiyet Rolleri Açısından Türkiye’de Aile ve Kadın Emeği”. Birikim Yayıncılık Toplum ve Bilim Dergisi 86: 139-170.
• Dedeoğlu, Saniye (2009). “Eşitlik mi Ayrımcılık mı? Türkiye’de Sosyal Devlet, Cinsiyet Eşitliği Politikaları ve Kadın İstihdamı”. Çalışma ve Toplum Dergisi 2 (21): 41-54.
• Dünya Kalkınma Raporu (2012). Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Kalkınma.http://documents.worldbank.org/curated/en/753081468338506032/pdf/646650V10WDR0B0URKISH0Overview02012.pdf. Erişim tarihi: 28.07.2018.
• Gökkaya, Veda Bilican (2014). “Cam Tavan, Kadın Ve Ekonomik Şiddet”. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Hizmet Bölümü 26: 371-383.
• Gündüz, Şafak (2018). “İş Yaşamında Erkekte Ortaya Çıkan Ancak Kadını Tehdit Eden Sendromlar”. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi 37 (37): 145-157.
• Hoşgör, Haydar ve Hoşgör, Derya Gündüz ve Memiş, Kalbiye (2016). “Sosyo-Demografik Özellikler İle Cam tavan Sendromu Arasındaki İlişki ve Farklılıkların İncelenmesi: Sağlık Çalışanları Örneği”. Mustafa kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 13 (35): 245-362.
• İleri, Ülkü (2016). “Sosyal Politikalarda Kadın Ve Cinsiyet Ayrımcılığı İle İlgili Başlıca Uluslararası ve Ulusal Hukuki Düzenlemeler”. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi 5 (12): 128-153.
• Jütting, Johannes ve Morrison, Christian (2009). “Women, Bad Jobs, Rural Areas: What Can “SIGI” Tell Us?”. OECD Working Paper. http://www.fao-ilo.org. Erişim tarihi: 05.02.2019
• Kalkınma Bakanlığı, Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018). www.kalkınma.gov.tr. Erişim tarihi: 16.08.2018.
• Karaca, Ayşe (2007). Kadın Yöneticilerde Kariyer Engelleri: Cam tavan Sendromu Üzerine Uygulamalı Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı.
• Karcıoğlu, Fatih ve Leblebici, Yeliz (2014). “Kadın Yöneticilerde Kariyer Engelleri: ‘Cam Tavan Sendromu’ Üzerine Bir Uygulama”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 28 (4): 1-21.
• Kılıç, Dilek ve Öztürk, Selcen (2014). “Türkiye’de Kadınların İşgücüne Katılımı Önündeki engeller ve Çözüm Yolları: Bir Ampirik Uygulama”. Amme İdare Dergisi 47 (1): 107-130.
• Kolade, Obamiro John ve Kehinde, Obasan (2013). “Glass Ceiling and Women Career Advancement: Evidence from Nigerian Construction Industry”. Iranian Journal of Management Studies (IJMS) 6 (1): 77-97.
• Koray, Meryem (2011). “Avrupa Birliği Ve Türkiye’de ‘Cinsiyet’ Eşitliği Politikaları: Sol-Feminist Bir Eleştiri”. Çalışma ve Toplum Dergisi 29: 13-53.
• Korkmaz, Hatun (2016). “Yönetimde Kadın ve Cam Tavan Sendromu”. Alternatif Politika Toplumsal Cinsiyet Özel Sayısı II: 95-112.
• Makal, Ahmet (2010). “Türkiye’de Erken Cumhuriyet Döneminde Kadın Emeği”. Çalışma ve Toplum 2, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü. Sayfa: 13- 39.
• Negiz, Nilüfer ve Yemen, Aysun (2011). “Kamu Örgütlerinde Kadın Yöneticiler: Yönetici ve Çalışan Açısından Yönetimde Kadın Sorunsalı”. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 24: 195-214.
• Öğüt, Adem (2006). “Türkiye’de Kadın Girişimciliğin ve Yöneticiliğin Önündeki Güçlükler: Cam Tavan Sendromu”. Selçuk Üniversitesi İ. İ.B. F. İşletme Bölümü. Sayfa: 56-78.
• Örücü, Edip ve Kılıç, Recep ve Kılıç, Taşkın (2007). “Cam Tavan Sendromu ve Kadınların Üst Düzey Yönetici Pozisyonuna Yükselmelerindeki Engeller: Balıkesir İli Örneği”. Celal Bayar Üniversitesi. Yönetim ve Ekonomi 14 (2): 117-135.
• Özer, Mustafa ve Biçerli, Kemal (2003). “Türkiye’de Kadın İşgücünün Panel Veri Analizi”. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi İİBF İktisat Bölümü. Sosyal Bilimler Dergisi Sayfa 55-86.
• Schmid, Günther (2010). “Non-Standard Employment and Labour Force Participation: A Comparative View of the Recent Development in Europe”. IZA Discussion Paper Series No: 5087.
• Standing, Guy (1999). Global Feminization Through Flexible Labor: A Theme Revisited. World Development 27 (3): 583-602.
• Tükeltürk, Şule Aydın ve Perçin, Nilüfer Şahin (2008). “Turizm Sektöründe Kadın Çalışanların Karşılaştıkları Kariyer Engelleri ve Cam Tavan Sendromu: Cam Tavanı Kırmaya Yönelik Stratejiler”. Yönetim Bilimleri Dergisi 6 (2): 113-128.
• Uluslararası Kalkınma Programı (UNDP). Hedef 5 Toplumsal Cinsiyet Eşitliği. http://www.tr.undp.org/content/turkey/tr/home/sustainable-development-goals/goal-5-gender-equality.html. Erişim tarihi: 15.08.2018.
• Uluslararası Kalkınma Programı (UNDP). Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Kadının Güçlenmesi.http://www.tr.undp.org/content/turkey/tr/home/gender-equality.html.Erişim tarihi: 15.08.2018.
• Uluslararası Kalkınma Programı (UNDP). 2017 Dünya Kadınlar Günü: Hedef Toplumsal Cinsiyet Eşitliği. http://www.tr.undp.org/content/turkey/tr/home/library/democratic_governance/un-in-turkey-2017-iwd-gender-backgrounder.html. Erişim tarihi: 15.08.2018.
• Yıldız, Sebahattin ve Alhas, Fidan ve Sakal, Önder ve Yıldız, Harun (2016). “Cam Uçurum: Kadın Yöneticiler Cam Tavanı Ne Zaman Aşar?”. Ankara Üniversitesi: SBF Dergisi 71 (4): 1119-1146.
• Yılmaz, Merve ve Zoğal, Yeliz (2015). “Kadının İşgücüne Katılımının Tarihsel Gelişimi ve Kadın İstihdamını Etkileyen Faktörler: Türkiye ve Avrupa Örneği”. Anadolu Üniversitesi, SBE, İktisat ABD Başkanlığı. Sayfa: 1-25. EconWorld2015@Torino; IRES, Torino, Italy
• Zel, Uğur (2002). “İş Arenasında Kadın Yöneticilerin Algılanması ve ‘Kraliçe Arı Sendromu’”. Amme İdare Dergisi 35 (2): 39-48.
• Zeytinoğlu, I U (1998). Constructed Images As Employment Restrictions: Determinants Of Female Labor İn Turkey. In Z. E. Arat, (Ed.), Deconstructing Images Of The Turkish Women, New York: St Martin’s Press.
• Quataert, Donald (2008). Sanayi Devrimi Çağında Osmanlı İmalat Sektörü. Çev. T. Güney. İstanbul: İletişim Yayınları.Mies M (1994) “Gender’ And Global Capitalism,” (Edt:. Leslie Sklair) Capitalism And Development İçinde, Routledge, Londra. http:www.ilo.org/global/statistics and.databases/langen/ index.htm. Erişim tarihi:18.07.2018.