İLKOKULLARDA ÖZEL EĞİTİM SINIFLARINDA KARŞILAŞILAN SORUNLARIN İNCELENMESİ

Yıl 2019, Cilt: 20 Sayı: 1, 354 - 373, 01.08.2019

Serkan Demir , Mustafa Kale

Öz

Bu araştırmanın genel amacı, ilkokullarda görev yapan yöneticilerin ve özel eğitim öğretmenlerinin görüşlerine göre özel eğitim sınıflarında karşılaşılan sorunların incelenmesidir. Araştırma ilişkisel tarama modelinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma evreni, 2017-2018 eğitim öğretim yılında Ankara’da özel eğitim sınıfı bulunan resmi ilkokullarda görevli 350 yönetici ve 1400 özel eğitim öğretmeninden oluşmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise seçkisiz örnekleme yöntemiyle belirlenen 207 yönetici ve 307 özel eğitim öğretmeninden oluşmaktadır. Araştırmada veriler, araştırmacı tarafından geliştirilen “Özel Eğitim Sınıfında Karşılaşılan Sorunlar”, öğretmen ve yönetici anket formları kullanılarak toplanmıştır. Araştırma verileri SPSS 17 paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre; özel eğitim sınıfına devam eden öğrencilerin akademik başarısının arttığı sonucuna ulaşılmıştır. Özel eğitim sınıflarında karşılaşılan sorunların; “gelişimsel”, “uyum ve ortam” ve “rehber öğretmen yeterlik” boyutlarında yaşandığı belirlenmiştir. Özel eğitim sınıflarında karşılaşılan sorunlarda; cinsiyete ve mezuniyet alanına göre gruplar arasında anlamlı bir fark bulunmazken; okulun öğretim şekli, istihdam şekli, görev, öğrenim durumu ve mesleki kıdem bakımından anlamlı bir fark bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

İlkokul, Sorun, Kaynaştırma, Özel eğitim, Özel eğitim sınıfı

İLKOKULLARDA ÖZEL EĞİTİM SINIFLARINDA KARŞILAŞILAN SORUNLARIN İNCELENMESİ

Öz

Kaynakça

• Abate, D. (2017). Classroom for Debate when students with autism succeed in inclusive classrooms. Elements, 37-43.
• Aksoy, V. (2008). Rehber öğretmenlerin özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberliğe ilişkin öz yeterlik algıları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Aksoy, V. ve Diken, İ. H. (2009). Rehber öğretmen özel eğitim öz yeterlik ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 10(1), 29-37.
• Algozzine, B., Morsink, C. V. ve Algozzine, K. M. (1988). What's happening in self-contained special education
• classrooms? Exceptional Children, 55(3), 259-265.
• https://doi.org/10.1177/001440298805500309.
• Altunay, B. (2008). Doğrudan öğretim temelli öğretmen adayı değerlendirme programının, özel eğitim öğretmenlerinin değerlendirme ve dönüt verme becerilerine etkisi. Doktora tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aral, N. ve Gürsoy, F. (2007). Özel eğitim gerektiren çocuklar ve özel eğitime giriş. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Aspiranti, K.B., Bebech, A., Ruffo, B. ve Skinner, C. H. (2018). Classroom management in self- contained classrooms for children with autism: Extending research on the color wheel system. Behaviour Analysis in Practice Springer International Publishing, 11(3), 1-11. https://doi.org/10.1007/s40617-018-0264-6.
• Ayral, M., Özcan, Ş., Can, R., Ünlü, A., Bedel, H., Şengün, G., Demirhan, Ş. ve Çağlar, K. (2015). Normal gelişim gösteren öğrencilerin özel gereksinimli öğrencilere bakışını etkileyen etkenler. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(Özel Sayı), 218-230.
• Başal, M. ve Batu, S., E. (2002). Zihin özürlü öğrencilere okuma yazma öğretme konusunda alt özel sınıf öğretmenlerinin görüş ve önerileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 3(2), 85-98.
• Batu, S. ve Kırcaali-İftar, G. (2011). Kaynaştırma. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Bettini, E., Kimerling, J., Park, Y. ve Murphy, K., M. (2015). Responsibilities and instructional time: Relationships identified by teachers in self-contained classes for students with emotional and behavioral disabilities. Preventing School Failure, 59(3), 121–128. DOI: 10.1080/1045988X.2013.859561.
• Bettini, E., Wang, J., Cumming, M., Kimerling, J. ve Schutz, S. (2018). Special educators’ experiences of roles and responsibilities in self-contained classes for students with emotional/behavioral disorders. Remedial and Special Education, (4), 1-15. https://doi.org/10.1177/0741932518762470.
• Bishop, A., G., Brownell, M., T., Klingner, J., K., Leko, M., M. ve Galman, S., A., C. (2010). Differences in beginning special education teachers: The influence of personal attributes, preparation, and school environment on classroom reading practices. Learning Disability Quarterly, 33(2), 75-92.
• Bursal, M. (2017). SPSS ile Temel Veri Analizleri. Ankara: Anı Yayıncılık
• Cebeci, B. ve Şirin, T. (2017). İlköğretim kurumlarında öğrencilerin istenmeyen davranışlarına dair öğretmen tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 13-33.
• Çelik, İ. ve Eratay, E. (2007). Kaynaştırma sınıfı ve özel eğitim sınıfı öğretmenlerinin sınıflardaki zihin engelli öğrencilere yönelik pekiştireç ve ceza uygulamalarının belirlenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 41-57.
• Çuhadar , S. (2014).Özel eğitim. İçinde Vuran, S. (Ed.), Özel eğitim süreci (3-29). Ankara: Maya Akademi Yayıncılık.
• Deniz, S. (2016). Rehber öğretmen adaylarının özel eğitime yönelik öz yeterlik algılarının incelenmesi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 17(38), 154-175.
• Doğan, S., Demir, S., B., ve Turan, N. (2013). Ücretli öğretmenlik uygulamasının değerlendirilmesi. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(12), 371- 390.
• Downing, J., E., Eichinger, J. ve Williams, L., J. (1997). Inclusive education for students with severe disabilities: Comparative views of principals and educators at different levels of implementation. Remedial and Special Education, 18(3), 133–142. https://doi.org/10.1177/074193259701800302
• Ekşi, K. (2010). Sınıf öğretmenleri ile özel eğitim öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimi ile ilgili tutumlarının karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Enç, M., Çağlar, D. ve Özsoy, Y. (1981). Özel eğitime giriş. Ankara: Sevinç Matbaası.
• Fisher, M. ve Meyer, L., H. (2002). Development and social competence after two years for students enrolled in inclusive and self-contained educational programs. Research and Practice for Persons with Severe Disabilities, 27(3), 165–174. https://doi.org/10.2511/rpsd.27.3.165.
• Fuchs, D., Roberts, P., H., Fuchs, L., S. ve Bowers, J. (1995). Reintegrating students with learning disabilities into the mainstream:A two-year study. Washington, DC : U.S. Dept. of Education, Office of Educational Research and Improvement, Educational Resources Information Center, (1), 1-59.
• Gampel, D., H., Gottlieb, J. ve Harrison, R., H. (1973). A comparison of the classroom behaviors of special class emr, ıntegrated emr, low iq, and nonretarded children. studies in learning potential. Research Inst. for Educational Problems, Cambridge, MA, (3), 41.
• Gardner, W, I. (1966). Social and emotional adjustment of mildly retarded children and adolescents: Critical review. Exceptional Children, 33(2), 97-105. https://doi.org/10.1177/001440296603300204.
• Gönüldaş, H. (2017). Özel eğitim öğretmen adaylarının ve öğretmenlerinin öz-yeterlik algıları ile kaygı ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Gülay, A. (2017). Özel eğitim öğretmenlerinin otizm spektrum bozukluğu olan öğrencilerinin dil gelişimlerini desteklemek amacıyla kullandıkları yöntemler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Günbayı, İ., ve Toprak, D. (2010). İlköğretim okulu sınıf ve özel sınıf öğretmenlerinin iş- doyum düzeylerinin karşılaştırılması. İlköğretim Online, 9(1), 150-169.
• Grskovic, J., A., Hall, A., M., Montgomery, D., J., Vargas, A., U., Zentall, S., S. ve Belfiore, P., J. (2004). Reducing time-out assignments for students with emotional/behavioral disorders in a self- contained classroom. Journal of Behavioral Education, 13(1), 25–36.
• Harry, B. ve Klingner, J. (2007). Discarding the deficit model. Educational Leadership, 64(5), 16–21.
• Hauwadhanasuk, T., Karnas, M., ve Zhuang, M. (2018). Inclusive education plans and practices in China, Thailand, and Turkey. Educational Planning, 25(1), 29-48.
• Heflin, L., J. ve Bullock, L., M. (1999). Inclusion of students with emotional/behavioral disorders: A survey of teachers in general and special education, Preventing School Failure: Alternative Education for Children and Youth, 43(3), 103-111. https://doi.org/10.1080/10459889909603310.
• Hunsaker, M. R. (2018). Development and Implementation of a Mainstreaming Process to Transition Students from Self-Contained Special Education into General Education Placements. European Journal of Special Education Research, 3(4), 20-71. https://doi.org/10.31235/osf.io/zpn4w.
• Holahan, A. ve Costenbader, V. (2000). A comparison of developmental gains for preschool children with disabilities in inclusive and self-contained classrooms. Topics in Early Childhood Special Education, 20(4), 224-35. https://doi.org/10.1177/027112140002000403.
• Jameson, J., M., McDonnell, J., Johnson, J., W., Riesen, T. ve Polychronis, S. (2007). A comparison of one-to-one embedded instruction in the general education classroomand one-to-one massed practice instruction in the special education classroom. Education and Treatment of Children, 30(1), 23-44.
• Kalkan, S. ve Özmen, E., R. (2013). Özel eğitim sınıfları ile birlikte eğitim ortamlarına devam eden, zihinsel yetersizlikten etkilenmiş öğrencilerin okuduğunu anlama, okuma hızları ve okuma hata performanslarının karşılaştırılması (Çorum İli Örneği). International Online Journal of Educational Sciences, 5(1), 174-187.
• Karaaslan, Ö. (2003). Kaynaştırma ve alt özel sınıfa devam eden eğitilebilir zihinsel engelli çocukların kelime dağarcıkları düzeyleri bakımından karşılaştırılmasının incelenmesi :Adana örneği. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Kargın, T. (2004). Kaynaştırma: Tanımı, gelişimi ve ilkeleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(2) 1-13. DOI: 10.1501/Ozlegt_0000000080.
• Kargın, T. (2010). Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitim. İçinde Baykoç, N. (Ed.), Kaynaştırma eğitim (66-90). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Kavanoz, A. (1999). Özel eğitim sınıflarına ve kaynaştırma eğitimine devam eden eğitilebilir zihinsel engellilerin davranışlarının karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Keane, R. V. (2018). The effects of computer assisted instruction for students with learning disabilities in a self- contained social studies setting (Unpublished master dissertation). Department of Interdisciplinary and Inclusive Education College of Education In partial fulfillment of the requirement, Rowan University, New Jersey.
• Lane, K., L., Barton-Arwood, S., M., Nelson, J., R. ve Wehby, J. (2007). Academic performance of students with emotional and behavioral disorders served in a self contained setting. J Behav Educ, (17), 43–62. DOI 10.1007/s10864-007-9050-1.
• Lewis, R. B. ve Doorlag, H. D.n (1999). Teaching special students in general education classrooms. New Jersey, Prentice Hall.
• Lipsky, D. K. ve Gartner, A. (1996). Inclusion, school restructuring, and the remaking of American society. Harvard Educational Review, (66), 762–797. doi:10.17763/haer.66.4.3686k7x734246430.
• Madden, N. A. ve Slavin, R. E. (2001). Effects of cooperative learning on the social acceptance of mainstreamed academically handicapped students. The Journal Of Special Education, 17(2), 171- 182.
• Maggin, D., M., Wehby, J., H., Partin, T., C., M., Robertson, R. ve Oliver, R., M. (2011). A comparison of the instructional context for students with behavioral issues enrolled in self-contained and general education classrooms. Behavioral Disorders. 36(2), 84-99.
• Mishna, F. (2003). Learning disabilities and bullying:Double jeopardy. Journal of Learning Disabilities, 36(4), 336–347. DOI:10.1177/00222194030360040501.
• Myklebust, J., O. (2002) Inclusion or exclusion? Transitions among special needs students in upper secondary education in Norway. European Journal of Special Needs Education, 17(3), 251-263. https://doi.org/10.1080/08856250210162158.
• Nichols, A., S. ve Sosnowsky, F., L. (2002). Burnout among speical education teachers in self-contained cross-categorical classrooms. Teacher Education and Special Education, 25(1), 71-86. https://doi.org/10.1177/088840640202500108.
• Okuturlar, M., H. (1968). Özel eğitim. İstanbul: Okuturlar Yayınları.
• Özyürek, M. (2008). Nitelikli öğretmen yetiştirmede sorunlar ve çözümler: Özel eğitim örneği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi Bahar, 6(2), 189-226.
• Polat, S. (2014). Ücretli öğretmenlik istihdamının yarattığı sorunlar üzerine nitel bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (28), 67 – 88.
• Rose, C., A., Espelage, D., L. ve Monda‐Amaya, L., E. (2009) Bullying and victimisation rates among students in general and special education: a comparative analysis, Educational Psychology, 29(7), 761-776. https://doi.org/10.1080/01443410903254864.
• Ryndak, D., L., Ward, T., Alper, S., Montgomery, J., W. ve Storch, J., F. (2010). Education and training in autism and developmental disabilities. Division on Autism and Developmental Disabilities, 45(3), 323-338.
• Schilling, D. ve Cuvo, A.,J. (1983). The Effects of a Contingency-based Lottery on the Behavior of a Special Education. Education and training of the mentally retarded, 18(1), 52-58.
• Schwarz, P., A. (2007). Special education: A service, not a Sentence. Educational Leadership, 64(5), 39-42.
• Sucuoğlu, B. (2004). Türkiye’de Kaynaştırma Uygulamaları: Yayınlar/Araştırmalar (1980-2005). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(2), 15-23.
• Sülün, K. (2012). İlköğretim genel eğitim sınıfı ile özel eğitim sınıfında öğrenim gören kaynaştırma öğrencilerinin sosyal becerilerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Topçu, E. ve Katılmış, A. (2013). Yarı zamanlı kaynaştırma eğitimi alan ortaokul öğrencilerinin sosyal bilgiler dersine yönelik düşünceleri. Sakarya University Journal of Education, 3(3), 48-81.
• Turan, E. (1998). Özel eğitim sınıflarına devam eden 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin okuma becerilerinin okuduğunu anlama gücüne etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Walker, J., G. ve MacLauglin, T., F. (1992). Self-contained versus resource room classroom placement on the achievement of mildly mentally. Journal of Instructional Psychology. 19(3), 214.
• Wedell, K. (1990). Children with special educational needs: past, present and future. Evans, P., ve Varma, V. (Ed.), In special education:Past present and future (s. 18). Melksham, Wiltshire: Redwood Press Limited
• Yazıcıoğlu, T. (2018). Kaynaştırma uygulamalarının tarihsel süreci ve Türkiye’de uygulanan kaynaştırma modelleri. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 8(1), 92-110.
• Yılmaz, A. (2013). İlköğretim okullarında kaynaştırma eğitimi uygulamalarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Sosyal Politika Çalışmaları, 13 (31), 111-127.
• Yılmaz, A. (2015). Bir ilkokuldaki öğretmenlerin kaynaştırma uygulamaları hakkındaki görüşleri. Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Yıldırım-Erişkin, A., Yazar-Kıraç, S. ve Ertuğrul, Y. (2012). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Millî Eğitim, 193, 200-213.
• Yıldız, S. (2008). Özel eğitim sınıflarında çalışan sınıf öğretmenlerinin matematik öğretiminde kullanılan öğretim yöntemlerine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Konya.