AN ASSESSMENT ON AGHTAMAR CHURCH’S RENOVATION WORK SINCE 2005

Yıl 2019, Cilt: 12 Sayı: 4, 860 - 874, 15.12.2019

Şahabettin Öztürk

https://doi.org/10.35674/kent.584907

Öz

ABSTRACT

Lake Van and surroundings have
milder temperate conditions in the geographical circumstances of Eastern
Anatolia Region where continental climate prevails. Main building of  the church that consists of various building
parts had been built between years of 915-921 by Gagig 1^st the
Vaspurakan King. Since 1882 the church was converted into a monastery while a
courtyard, a two-storey student dormitory, a cistern, a clergy school and
services building was been built as outhouses at the south of the church.

As a
resulting impact of the unfavourable occurances during the first quarter of the
XX. Century, residents abandoned the island. Monastery buildings that were not
used until 2005 fallen into ruin crumbling by negative natural impacts from
then on. Flat roof covering system of the south outhouse parts crumbled
entirely and big part of the outer walls and interior fallen down partially.
Within the scope of renovation and conservation works, Aghtamar Church's
scouring, scientific excavation, restoration, conservation, land use planning
and landscape project application works have been fulfilled and completed by
Ministry of Culture and Van Governorship between 2005 and 2009.

Land Use
Planning Project is prepared and applied in order to provide Aghtamar Island's
sea transportation and pedestrian visitor relations between north and south of
the historical church,  forming
recreation and visiting routes for the building parts.  Aghtamar Island's general geographical
structure is formed by sloping topographical area over natural rocks. Land Use
Project includes pedestrian access, north-south toll booths and gates, guard
booth, men's and women's restrooms, 
indoor lounge areas, cafetaria and gift shops.  Without a doubt, Aghtamar Church, which is
one of the most important monumental works in Lake Van Basin provides important
gains to the provincial, regional, domestic and universal cultural heritages
after  completion of its restoration,
excavation and lanscaping projects.

Today,
after the restoration, almost 200 000 domestic and international guests visit
Aghtamar Church each year because of its natural and architectural qualities.
Aghtamar Church which is accepted among World Historical Heritage by UNESCO is
restored and conserved by a team of 50 experts on the field following the principles
and rules of Venice Charter. 

Anahtar Kelimeler

Aghtamar Church, Land Use, Conservation, View Terrace

Akdamar Kilisesi 2005 Ve Sonrası Onarım Çalışmaları Hakkında Bir Değerlendirme

Öz

Ülkemizin en doğusunda yer alan Van Gölü ve çevresi,
Doğu Anadolu Bölgesi’nin karasal ikliminin hüküm sürdüğü coğrafyada, daha
ılıman bir iklim yapısına sahiptir. Çeşitli yapı bölümlerinden oluşan kilisenin
ana binası, Vaspurakan Kralı I. Gagik tarafından 915-921 yılları arasında inşa
edilmiştir. 1882 yılında itibaren kilisenin güneyine müştemilat bölümlerinden
avlu, iki katlı öğrenci konaklama bölümleri, sarnıç, ruhban okulu ve servis
bölüm inşa edilerek, kilisenin manastıra dönüşüm sağlamıştır.

XX. yüzyılın
ilk çeyreğinde bölgede yaşanan olumsuz etkiler sonucunda, 1918’den sonra
yılında adada yaşayan insanlar, adayı terk etmişler. Bu tarihten sonra 2005
yılına kullanılmayan manastır yapıları, doğanın olumsuz etkisi altında kalarak,
güney müştemilat bölümlerini düz dam örtü sistemi tamamen, beden ve iç
duvarlarının da büyük bir bölümü yıkılarak tahrip olmuştur. Akdamar Kilisesi,
Kültür Bakanlığı ve Van Valiliği tarafından 2005-2009 yılları arasında onarım
ve koruma çalışmaları kapsamında temizlik, bilimsel kazı, restorasyon,
konservasyon,  çevre düzenleme ve peyzaj
proje uygulama çalışmaları yapılarak tamamlanmıştır. 

Akdamar Adası’nın deniz ulaşımı, tarihi kilisesinin
kuzey ve güney yaya ziyaretçi ilişkisini sağlamak, yapı bölümlerini gezmek ve
rekreasyon alanlarının oluşturmak amacıyla, Çevre Düzenlenme Projesi,
hazırlanarak uygulaması yapılmıştır. 
Akdamar Adası’nın genel coğrafik yapısı, doğal kaya üzerinde engebeli
topoğrafik bir alandan oluşmaktadır. Çevre Düzenleme Projesi’nde yaya ulaşım,
güney-kuzey bilet gişe ve turnikeleri, bekçi güvenlik odası, bay ve bayan
wc’ler, kapalı oturma yerleri, kafeterya ve hediyelik eşya satış dükkânları yer
almaktadır. Van Gölü Havzası’nın en önemli anıtsal eserlerinden biri olan
Akdamar Kilisesi’nin onarım, kazı ve çevre düzenleme çalışmaları tamamlanarak
il, bölge, ülke ve dünya kültürel mirasına önemli kazanımlar sağladığı bir
gerçektir.

Akdamar Kilisesi,
sahip olduğu mimari özellikleri ile restorasyon sonrası günümüzde yıllık
yaklaşık 200 bin yerli ve yabacı turistin ziyaret edilmektedir. UNESCO
tarafından dünya tarih mirası içinde kabul edilen Akdamar Kilisesi, restorasyon
ve konservasyon alanında uzman 50 kişilik bir ekip tarafından, Venedik
Tüzüğü’nün ilke ve prensiplerine bağlı kalarak yapılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Akdamar Kilisesi, Onarım, Ruhban Okulu, Çevre Düzenleme

Kaynakça

• Adızel, Ö., Kızıroğlu, İ., Belli, O., Belli, V.E., (2015), Tarihi Akdamar Kilisesi Dış Kabartmalarında Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Hayvanların Resimleri. III. Uluslararası Ahlat-Avrasya Bilim, Kültür ve Sanat Sempozyumu 22-24 Eylül 2014, Ahlat-Bitlis, (169-177). Ankara.
• Bachman, W. (1913). Kırchen und Moscheen in Armennıen und Kurdistan. Leipzig: J. C. Hınrıchsche Buchhandlung.
• Belli,V. E. ve Başpaydar Belli, F. (2017), Türk Ermeni İlişkilerinin Gelişmesinde Temsili Bir Örnek: Akdamar Kilisesi Restorasyonu. Türk-Ermeni İlişkilerinin Bölgesel Politikalara
• Etkisi (19. Yüzyıldan Günümüze) Uluslararası Sempozyumu, (491-504). Ankara.
• Cuneo, P. (1988). Architettura Armena, Roma: Printed ın Italy.
• Güzeloğlu, S. (1996). Van ve Çevresine Tarihi ve Arkeolojik Bir Bakış, İstanbul: Kent Matbaası.
• Hovannısıan, G. R. (2016). Tarihi Kentler ve Ermeniler VAN, İstanbul: Aras Yayıncılık.
• İbşiroğlu, M. Ş. (1997). Akdamar Kilisesi Işıkla Canlanan Duvarlar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kevorkıam, R. H. ve Paboudjran, P. B. (2013). 1915 Öncesinde Osmanlı İmparatorluğu'nda ERMENİLER, İstanbul: Aras Yayıncılık.
• Kökler, O. (2005). 100 Yıl Önce Türkiye’de Ermeniler, İstanbul: Bir Zamanlar Yayıncılık.
• Öztürk, Ş., (2015), 2006 Yılı Akdamar Kilisesi Kazı Çalışmaları. II. Van Gölü Havzası Sempozyumu 04-07 Eylül 2006-Bitlis, (160-170). Ankara.
• Öztürk, Ş., Biber, H., Çavuşoğlu, R., Karaca, Y., (2007); Akdamar Kilisesi Restorasyon ve Kazı Çalışmaları. Mimarlık, 336, 60-65.
• Uluçam, A. (2000). Ortaçağ ve Sonrasında Van Gölü Çevresi Mimarisi I VAN, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi